/ dew t
EUSKARA
Baserritar arlotea
Herriko haurrek, etorkizuneko gure herrian, izena aipatuko ez dudan merkataritza-gunea eta aparkalekuak nahi dituztela adierazi dute.
historia
Gudarifobia
Gudaria lehenesten eta goraipatzen genuen garaitik bazterketara pasatu gara, deus gertatuko ez balitz bezala.
Zoonosis / Francisco Villarroel
osasun-langileak
2025ean sorgin-ehiza Barakaldon
Botereak orain ‘erlijioz aldatu’ du eta sasi-zientzia erabiltzen du Inkisizioa aplikatzeko. Kartzelara bidali nahi du beste emakume bat, erizaina, sakrilegio bat egin duelako: umeei ez dielako txerto genetikorik jarri.
Gaza /
Palestina
Gezur handia: «Israelek Hamas sortu zuen»
Israelgo politikariek eta Mendebaldeko hedabideek ere sustatua, erresistentzia palestinarra “beraiek askatu zuten munstro” gisa aurkeztu nahi du.
Lotura harrigarriak daude lurreko energia-lerroen eta gure historia moldatzen duten botere-dinamiken artean
Gure inguruan gertatzen denaz kontziente izateak gure garunaren osasun-oreka pizten du. Antzinaroan bibrazio energetikoak nabaritzen eta kontzienteki erabiltzen zituztela dudarik ez dago.
/ @cierzeando
genozidioa
Palestina bidegabeki banatu zuten eta sionistei eman zieten zatirik onena
Hala ere, sionistak EZ ziren juduak sarraskitu zituzten naziek.
konkista
Sorgina eta sorgin-ehiza
1179an Alexandro III.ak “bellum sacrum” delakoa agindu zuen: kataro, albigense, gaskoi, patareno, publicano, barbantiones, euskaldun eta abarren aurkako gurutzada. Heretikoen kontrako ‘gerra santua’.
/ LBM1948
Toponimia
Historiazaleei esker berreskuratzen ari gara historiagile ofizialistek ezkutatzen digutena
Historian, medikuntzan bezala, boterearen bertsioa ez da beti egia osoa izaten.
1592: Erregeak erronka Erresumari. Espainiar moldeko ordena Nafarroa Garaian
Nafar burujabetza aldezteko borroka etengabea Erresumako Gorteek zuzendu zuten. Normaltasun instituzional berria Gaztelaren eta espainiar erregearen neurrira moldatu zen. Inposizioa ala ituna?
/ koteto
naziogintza
Euskal Herriak astindu bat behar du
Gai garrantzitsuei buruz hitz egiteko beldurra eta hedabideetako mezu maltzurrak alde batera utzi behar dira. Gaurko lidergo-estiloek galbiderantz garamatzate. Krisialdietatik ere ikasi egin behar da.
/ pexels San Fermin Iruñea
Nafarroa 1592
1592: uztailak 7 San Fermin!
1591 tentsio politiko goreneko urtea izan zen Aragoin, Nafarroaren mugakide. Galdera larria zebilen airean: galduko ote ditu Nafarroak bere foruak?
Montori Gestapok bortizki jo zuen eta hori herritarrek ez zeukaten ahanzteko
Espainiako Gobernuak amorruz mendekatu nahi izan zuen, baina Euskal Herria sutan zen eta Europan eta mundu osoan Burgosko epaiaren aurkako ahotsak altxatu ziren.
memoria historikoa
“Los Victimarios”, 78ko Sanferminetako Estatu krimenei buruzko liburua aurkeztu du Sabino Cuadrak
Asko hitz egiten da gaur egun biktimez eta haien eskubideez, baina batere ez da hitz egiten biktimarioez.
Historia
Bostehun urte joan dira Euskal Herriko lehen sorgin jazarpen masiboetako bat egin zenetik
Auritzen hasi ziren exekuzioak 1525ean, Baxenabarreko orduko frontearen erretagoardian. Herritarrei zuzendu zitzaien errepresioa: heriotza, espetxea, erbestea, ondasunak galtzea, eskulan behartua.
gerra-historia
Saseta batailoiko gudari batek bertsotan jaso zuen faxistek euskal presoak Santoñatik trenez eraman zituztenekoa
Umorez eta ironiaz, bidaiaren nondik norakoak, gosea, zorriak, higiene falta, guardia zibilen ankerkeria eta gainerakoak kontatzen ditu.
Martxoaren 30ean Iruña-Veleia eskabadoraz ez suntsitzeko manifestazioa egingo da Gasteizen
Manifestazioa Arabako Aldunditik 12:00etan aterako da, Bibat Museoraino heltzeko (grafitoak han omen daude), eta Andramari Zurian amaituko da.
Euskal errepublika konfederalaren aitortza proposatu zuen Zumalakarregik
Oso sartuta dugu Espainiako ikuspuntua gure baitan, baina Karlistadak benetako nazio askapenerako borroka izan zirela nabarmena da.
ez suntsitu
Iruña Veleiaren txikizioa dokumentatzen ari gara
Hondeamakina sartu zutenetik urtebete baino gehiago pasatu denean, Iruña-Veleia suntsitzen darraite zigorgabetasun osoz.
Mendeetan zehar erregeek herri boterea errespetatu behar izan zuten
Foru orokorren gainetik zeuden tokian tokiko foruak. Antolakuntza politiko burujabea, bai iraganekoa, baita etorkizunekoa ere, luze eztabaidatzeko gaia dugu oraindik.
argitalpena
Nahasmen orokortuaren aurrean, euskal izenen lehen bilduma orokorra
Gezurra dirudien arren, euskararen historiaren azterketan antzinateko epigrafeak beti erdigunean egon badira ere, orain arte ez da horien katalogo edo zerrendarik argitaratu.
moztutakoa. / ihintza
Iruña-Veleia
Ostia monumentala hartzen duzu konturatzen zarenean dena gezur handi bat dela
Euskal Herria eta bere eskubide kultural eta linguistikoak defendatzen dituztenek ez dute inola ere babestu egiaren bilaketa. Edo, are okerragoa dena, beste aldera begiratu dute.
Euskalduntze berantiarra, Iruña-Veleiako grafitoak izutzeko mamua
Gómez Moreno, Sánchez Albornoz eta beste batzuk dira “Baskoitze berantiarraren” teoriaren gurasoak. Teoria minoritarioa eta akademikoki garrantzi txikikoa, baina 2011n berpiztarazia eta 2014an hauspotua.
Atsalde on paradisutarrok / Jasone Iroz @jasoneiroz
IV. BILTZARRA
Iruña-Veleiako aurkikuntzen benetakotasuna defendatzea euskal nazioaren aldeko borrokaren baitan kokatzen da
Aipamen hau egitea guztiz ezinbestekoa zaigu, benetakotasunaren aurkariak euskal nazioaren ukatzaileak izaten direlako gehientsuenetan.
Kondenatutako arkeologo baten gogoetak
Ziur aski, nire itxaropen inozoa da istorio honek guztiak balioren bat izatea antzeko trantze batean dagoenarentzat, egoera malapartatu honetara eraman nauten akatsak egin ez ditzan.
Herria!
Matalaz 363 urte
Mauleko sarreran Matalazen burua, euskaldunak izutzeko
Gaurko egunez 1661ean frantziar tirano arrotzek burua moztuz erail zuten Beñat Goienetxe.
/ Ibon Serrano Lasa
galderak
Zergatik eman dute hain komunikabide gutxik Durangoko kongresuaren berri?
Mesedez, arren, argitaratu Iruña-Veleiako grafitoen inguruko albisteak. Euskal gizarteak gai hau behar den moduan ezagutu beharko luke.
NEURRI BIKOITZA
Faltsua omen da Irulegiko inskripzioa?
Irulegiko objektuaren aurkikuntza eta bere inguruabarrak behatzean, pertsona askori Iruña-Veleiako grafitiak etorri zaizkigu burura.
nondik gatozen
Luis Amadoz martzillarra eta zubi ahantzia
Herritarren arteko giza zubiak txikituta gelditu ziren 1936an. Martzillan bakarrik, 37 pertsona erail zituzten faxistek, fusilatuta.
John D. Rockefeller munduko lehen milioiduna izan zen eta petrolioaren % 90 zuen kontrolpean.
INDUSTRIA
Zientzia eta medikuntza, aberatsen mende
XX. mende hasierako gizonik aberatsenak bere ikuspegi kapitalista sutsua inposatu zuen medikuntzan, bere beste negozio-iturri bat bezala.
erregearen harria / Angel Bidaurrazaga
memoria berreskuratu
Eroritako erregearen harria
Zer izan ginen eta noraino heldu ginen oroitzeko balio du, baina harriak hor dirau plaka xixtrin bat barik, herri honen amnesiaren ikur.
/ Yumikrum
Jokoa
Bide okerrak norabidea galarazten du
Oraingo jokoa zuzena bada, lehenagokoa okerra. Eta lehenagokoek zer egingo ote zuketen hau horrela izango zela jakin izan balute?
/ araba.eus
bisita gidatuak
Iruña-Veleian bisita gidatua bihar, irailak 1
Auzitan jarri diren grafitoez arituko gara eta hauek ezagutzeko aukera izango dugu.
/ Jasone Iroz @jasoneiroz
independentzia
Xabierren pregoia, Azpeitia 2024
Nazio bat gara eta estatu nahi dugu berriz izan, euskal errepublika nahi dugu izan. Gure konstituzio bakarra gora Euskadi askatuta da.
Rabanus Maurus artistaren lana (–856)
Gure Historia
Oroimenaren iraganetik etorkizunera, 824ko Orreagako Guduak 1.200 urte
Narrazio bat entzun edo irakurtzean, orainaldia gainditzen da eta etorkizunera begira jartzen gaitu. Orreagakoa, egungo memoriaren prekarietatean, erregistratu eta zabaldu beharreko askatasun ekintza da.
Irulegi mendian, herrixkaren aztarnak eta gaztelua
Irulegiko eskua
Irulegiko Eskua: ziria sartu nahi digute berriro
Harritu bai, baina gehiegi ere ez ginen harritu; “déjà vu” usaina hartu genion notiziari
Teresa Alonso eta Inazio Agirregoikoa
biografiak
Inazio Agirregoikoa eta Teresa Alonso gerraren begian
Teresa, bi gerratan ibilia, eta orain ezin bizi Ukraina eta Errusiaren arteko gerra eroa ikusiz. Badirudi gizateria, behin eta berriz, egindako akatsak errepikatzera kondenaturik dagoela.
Gasteiz, 2024-01-28
sariak eta ardurak
Gorrochateguik jokatutako paper negargarriak indargabetu egiten ditu beste gai batzuetan izan ditzakeen merituak
Joaquín Gorrochateguiri eman berri dioten Ikerketa Saria dela-eta, SOS Iruña-Veleiak prentsa-ohar hau atera du. Nekez ahaztuko dugu Gorrochateguik gai honetan betetako jazarle-funtzioa.
Mendikute, Gipuzkoa / Zebi
Historia
Bizkaiko gaztelu nafarrak ezagutzeko ekintzak eta hitzaldiak
Urteetan, utzikeriagatik, Bizkaiko historiaren zati hau ezkutuan laga da. Malmasinen, adibidez, beste nafar gaztelu baten agerpenak kezkatu egin ditu indusketetako arduradunak.
2. irudia. 15656 pieza, Arabako Arkeologia Museoko Zaharberritze Zerbitzuan egindako argazkia (ezker), eta grafito-gunea handituta (eskuin).
Mirariak Lurdesen
IAN DAN ZVTA euskarazko grafitoaren historia, Iruña-Veleiako plater batean aurkitua lurretik atera eta ordu gutxira
“Mirariak Lurdesen” atera zitzaion Idoia Filloyri, Iruña-Veleiako hiri erromatarraren kanpoaldean aurkitutako platereko grafitoa faltsua zela entzun zuenean.
/ eme
Historia lapurtua
Ez gara gure historiaren jabe
Arazoaren gakoa da euskaldunek ez daukagula historia akademiarik, euskara batua eta Euskaltzaindia ditugun bezala. Eskola-ikastola eta unibertsitateetan gure historia gutxi irakasten da eta beti frantses edo espainolen historiaren parte bezala.