Gasteiz, 2021-05-15 / Bizitza.eus
Manifestaldia
Gasteiz-M15 aldarria
Lehena eta geroa banatzen duen puntua izan daitekeena. Zantzu guztien arabera, noizean behin baino gertatzen ez diren bidegurutze batean aurkitzen baikara.
Josu Naberan
Josu Naberan autorearen artikuluak
Lehen euskal poema, XVI. mendea / Goiena
Hizkuntza
Euskalkien gorabeherak
Euskalkiek bertsuak zirauten oraindik Erdi Aroan, Amorantearen poemak agertzen duenez. Beraz, ez gintuzten hainbatean “geure artean isolatu euskaldunok”. Inongo oinarri zientifikorik ere ez du euskal lurralde mendebaldarron “euskalduntze berantiarraren” kontuak, iritzi-kontrasterik onartu gabe etengabe errepikatutako gezur potolo maltzurrak.
Giza goraldia / E. Perez
Gizarte ingeniaritza
Noraeza induzitua
Egungo nahaste eta anabasa honetan Kapitalismoaren elite boteretsua ari da eskua sartzen, populazioa manipulatu eta helburu ezin konfesagarri batzuk lortzeko xedearekin. Gaitezen kritikoak edo gureak egin du.
Musu gorria / Hirian
Biraketa
Azeri dantza
Oina zoruan tinko jarri eta ezkerrerantz tiraka hasteko aukera da oraingo hauxe. Pribatizazio, murrizketa, kontrol neurrigabeko eta kolonizazioaren aurka, gure balio tradizional diren auzotasunaz eta naziotasunaz baliatuz, defentsarako nahiz kontraerasorako.
Irudia: Orin Zebest
Herritarron indarra
Zeinek jarriko ote dio kaskabela?
Oilar nagusien arteko gerra zibernetiko deklaratu gabeak, milaka antenaz eta ehunka satelitez bete du, lurrazala ezeze, planetaren gaineko espazioa. Garai larria bizi dugu bai, hala ere, ez dezagun bultza angustia antzu alferrikakorik. Angustia sortzailea da behar duguna, non gauden eta nora goazen argi daukatenena, aktiboa, aktibista.
Inkisizio kantoia, Sibilia / Landaluzia
kritikotasuna
Inkisizioaren atarian
Arrazoitu gabeko aginduak ematea borregoak baikinen “agintekeria” da. Halaber, informazio osoa eta zehatza ez ematea, baizik eta iluna, “obskurantismoa” da. Bi horiek Inkisizioa besterik ezin ekarri. Eta jendearen aldetik zer? Normala litzateke, horren guztiaren aurrean, jarrera kritikoa. Baina bestelakoa ere gertatzeko arriskua dago: artalde-jarrera, eta hortik laster, faxismoa.
Larru bizirik / Barefoot Kevin
Hizkuntza
Erraldoia oinutsik
Kultura gabeziak ahultzen du gehien, oinetako onak behar baitira euskeraren aberastasunaz jabetzeko. Kulturgintza Aro barri bati ekin beharra dakusat. Adituen taldetxoak osatu, hiru-lau laguneko taldeak herrialde bakoitzean, eta kulturgintzari ekitea, dela Kultur Etxeei programa zehatzak eskainiz, edo hala eskatzen duten irakasle taldeei…, eta “eragin burdineari”.
Lotuta jarraitu ala askatu / Punk Marciano
Agintariak
Geuk hautatu al ditugu?
Jendeok, oro har, ez dugu gertatzen ari denari buruz ikuspegi zuzenik eta, are larriagoa, ezta gure gidari politiko-ekonomikoek ere. Indarrean dauden eta epe laburreko ikuspegiaren araberako planak diseinatzen ari diren artzainak geuk hautatuak direnaren zalantza handiak dauzkat gainera.
Afera berriak
Aurreiritziz betetako jarrerak albora utzita, burugogorkeria eta zentzugabekeriak isilpean utzitako gure aztarnategiko nobedadeak ikertzen ez dituen bitartean, ezin sinetsi “Iruña-Veleiako afera” liburu famatua idatzi zuen Berriako kazetariari.
Lauhaizetara / Gintza
Historia
Geure hizkuntzaz ez dakiguna
Euskerak bere globalizazio garaia izan zuen, duela hamar mila urte inguru. Madeleine-euskaldunak “munduko kantoi guztietara” iritsi ziren, baina hau ez digute inon irakatsi. Guri irakatsi diguten historiaren hasiera “zibilizazioaren” hastapenena da, hots, gizarte patriarkal eta estratifikatuarena. Kolonizatzaileena.
Anboto / Eider Palmou
Hizkuntza
Euskera eta generoa (II)
Koldo Mitxelenak erran omen zuen ‘giza’ erroa ‘gizon’ hitzetik zetorrela eta aipu horretan oinarrituta, feminismoaren izenean batzuek, ez denek, ‘giza’, ‘gizaki’, ‘gizarte’… hitzak erabiltzeari matxismoa irizten diote. Eta horien ordez ‘jende’, ‘jendarte’ erabiltzen. Nik uste hitz batzuk zein besteak erabil daitezkeela lasai asko, erabakia hartzea txit korapilatsua izan arren.
Anboto / Gartxot
Hizkuntza
Euskera eta generoa (I)
Orain erabaki korapilatsu baten aurrean aurkitzen gara: zer egin behar dugu euskaldunok: inbaditzaile etorri berrien pentsaerara makurtu, honetan ere? Ala geure bidetik jarrai? Uste baino erabaki zailagoa da, hain baitugu barneratuta Patriarkatua gaur egungo gizonezko nahiz emakumezkoek!
Itsu lorategia / Yumikrum
Txertoa
Ez gaude esku onetan, benetan
Orain arte edozein txertok lautik hamar urte bitarteko ikerketa behar izan duenean, gizakietan sekula erabili gabeko txerto ez, baizik eta terapia genikoa den hau, epe luzera potentzialki transgenikoa dena, Pfizer Etxearen eskutik egokitu zaigu. Honek, oso logikoki, baldintzatzat jarri du bere produktu horrek eragin ditzakeen albo-kalteen erantzukizunik ez duela hartuko. Eta gobernuak konforme.
Kolonizaziorik ez
Ez dezagun ezer espero ente publiko eta unibertsitatetik. Gure kultura landu eta gizartera hedatzean datza benetako erronka, ETB eta gainerako kolonizatzaile kulturalen ezjakitearen industriari aurre eginez.
Norbere buruaren negazionista
Halakoak izan ote gara euskaldunak? Ala geure hedabideek, EHU publikoak eta abarrek kolonizatzen ote gaituzte? Zer karaillo gertatzen da, konpa?
Urteberri On Veleia Iruña-Okako!
Ez gaitezen izan euskaldunok geure buruaren hain negazionista. Gure altxor bikainak atera du jada bere egiatasuna. Autoritate eta hedabideak egokituko al dira egiara lehen faltsutasunera makurtu ziren hein berean eta energia berberarekin?
Duela 1.700 urteko adreilua, egosi aurretik idatzitako "Yavhe Geure Ata" [II=E] / Argazkia: Lurmen / Elexpururen Bloga
Iruña-Veleia
Hizkuntzalarien zientzia Iruña Veleian
EHUko hizkuntzalariek –A artikulua deritzotena UA/DA antzina-antzinako euskal errotik dator; normala da, hortaz, Iruña-Veleiako grafitoetan agertzea.
Zamora bidean / Irudia: K. Camachoren marrazki animatua R. Lizartzaren 'Apaiz Kartzela' film dokumentalean (2021)
Burgoseko Prozesua 50 urte
Burgos-50. Nahiko barrenetik
Presoen lehen obligazioa ihes egitea da. Lehenbizi horman gora pentsatu genuen, “Papillon” eleberria eta irakurrita. Baina gero tunela egiten hasi ginen. Orain, Burgosko Epaiketa zela eta, zuloa zigilatuta daukagu, baina ez ahaztuta, zeren gauzak martxa onean baitoaz, dagoeneko lehenengo horma zeharkatuta…