Aberri Eguna ateetan daukagularik, gogora dezagun gure arbasoek zer pentsetan eben beren Aberriaz.
Lehenik eta behin, kontutan hartu behar dugu gure hizkuntzaren barruan hiru hizkera darela. Gauza garrantzitsuak adierazteko hiru moduz edo azpi hizkeraz baliatzen gara. Gure “Aberria” gai garrantzitsu horietariko bat delarik zalantzarik bage, hiru erro sinonimo dauzkagu kontzeptu bera adierazteko: Abu, Enda eta Aria.
ABU da bertokoa, Akitania zabalekoa. “Abu” erroa euskerak zein iberierak partekatzen dute, eta zera esan nahi du: “jatorria, iturburua, bokalea eta leinua (ABA/AMA)”.
Jakina da euskerak, berez, ez daukala generorik. Ez dago genero maskulino, femenino ez bestelakotik. Hortaz, gure ama-hizkuntzari dagokionez, ez gara ez patriarkalak, ez matriarkalak, ez bitartekoak; ez gara feministak, ez matxistak, ez bestelakoak.
txantaje bat izan da gure ama hizkuntzarentzat, zeinarentzat “ama” izenak leinua esan nahi duen (aba/ama), eta “aita” izenak tribua (ait)
Hala izan da berez, harik eta kultura patriarkala iritsi zen arte, eta euskera ere derrigortu zuen beronen kontzeptuei eta izenei generoa eslei ziezaien derrigorrez: orduan, dotrina etorri barriaren arabera, “ama” femeninoa izan behar zuen, eta “aita” maskulinoa. Hori txantaje bat izan da gure ama hizkuntzarentzat, zeinarentzat “ama” izenak leinua esan nahi duen (aba/ama), eta “aita” izenak tribua (ait).
Hortaz, behin nozio hauek argi ditugularik, gatozen “Aberriaren” gaira. Esan dugunez, hiru moduz izendatzen dugu “Aberria” kontzeptua: abu/enda/aria. Eta eurotariko batek ere ez dauka genero-markarik. Ez daukagu batere arazorik “matria” edo “patria” auziarekin, eta halako problema edo aberiekin. “Aberriak” ez dauka genero-markarik (ez abu, ez enda, ez aria deitzen diogula, deitu).
Izan ere, noizbehin “abenderria” deitu diogu harro, hiru kontzeptuok batera bilduz.
Amaitzen joateko, “abu” kontzeptuari buruz esan dugu zer adierazten duen (jatorria, jatorrizkoa, leinua); “enda” kontzeptuak, barriz, izaera, jentiltasuna eta jendea adierazten dau (gente, gens, geneak…); eta “aria” kontzeptuak, azkenik, arraza. Arraza bere zentzu jatorrizkoan, “arrazismoaren”, “arioen” eta “nazismoaren” aurretiko pentsaeraz.
ez utzi garuna jan diezaguten
Hortaz, ez utzi garuna jan diezaguten. “Lauburua” ez da txarra, eswastika erabili duten arren; “nazionalismoa” ez da txarra naziek erabili duten arren… (Nahiz eta “nazionalista” deitzea baino “abertzalea” erabiltzea askoz hobe deritzodan).
Tira, Aberria, barriro ere, edo Abenderria, edo Baskolandia, edo Baskonderry (urruti Londonderry).
Hizkuntzak ez dira inoiz bizi isolatuta (ezta euskera bera ere, nahiz eta hala aldarrikatu duen zenbaitek). Hizkuntzen arteko harremana nabaria izan da beti, eta hala dihardu gaur egun ere: Derry (Irlandan); Deierri/Yerri (Nafarroan), Herri (Euskal aldiri orotan)…
Azken batean garrantzitsuena da Herri buru-askea izatea, herriaren buruaskitasuna
Azken batean garrantzitsuena da Herri buru-askea izatea, herriaren buruaskitasuna. Baskoien -eta Basko ororen Aberria- buruaskia izatea. Bazko Aberria pozez ospa dezagun.
Batzuk uste ei dute Bazko-Egunak (Pasko-egunak) katoliko-kutsua duela. Baina lasai bitez, zeren Bazko-Eguna Yawhé eta Vaticanoren aurretikoa baita.
Ezen azken batean etimologiara jotzen baldin badugu, “Bazko” hitzak zera erran nahi baitu, *boroa-auz-uku-une, boa-az-ko, bazko. Eta esangura hau Yawhé eta Vaticanoren aurretikoa da: “buru-gorunea, buru-askea, buru askia” izatearena.
Kontuak kontu, ezin topa inolako data hoberik “Aberri Eguna” ospatzeko! Ospa, gora eta goza, pozez beterik, 2023ko Aberri Eguna!
Jakin badakigu, kristauak ez ziren aitzinako euskaldunek udaberria ospatzeko egunak ilargiaren arabera finkatzen zituztela eta ospakizun horiek kristauek eraldatu eta berenganatu zituztela. Gauzak hola, Pazko Igandea kristautasunaren jai egun garrantzitsuena da. Kristauek, egun horretan Jesusen piztuera ospatzen dute, eta politika eta erlijioa uztartuz, Euzko Alderdi Jeltzaleak (Jeltzale = Jaungoikoa Eta Lege zaharra zale) Aberri Egunaren ospakizuna Pazko igandez finkatu zuen, berpiztearen ikurra bereganatuz (EAJ berak gaur egun dionez).
Bat gatoz kristautasunaren aitzinako ospakizun horiek berreskuratu nahi dituztenekin, eta bide horretan herriBiltzak joan den martxoaren 19an udaberriko festa egin zuen (https://independentea.eus/asteburu-bikainaren-ondotik-hitzordu-berriak-apirilaren-1-eta-15ean/).
Baina gure ustez, komeni da Aberria beste egun batez ospatzea, eta Aberria eta langileen esplotazioa bateraezinak direnez, Aberria maiatzaren lehenean ospatzea oso egokia iruditzen zaigu.