Mendian, lahar artean, aurkitzen da altxor bat
Ez dira harritzekoak sorginekin batera sasiak erretzeko kantu eta aipuak.
Elikadura autonomoa, osasuntsua, komunitarioa, parekidea eta integratzailea dira janbelarrak. Mundua gobernatzen dutenek gorroto dituzte, belar txarrak direlakoan, eta hala hezten gaituzte. Justu inposatu nahi digutenaren kontrakoak direlako.
Ez dira harritzekoak sorginekin batera sasiak erretzeko kantu eta aipuak.
Melatonina kopuru handian, betazianinak, betaxiantinak eta glutationa ere baditu, denak antioxidatzaile indartsuak.
Flabonoide kopuru handia du; hauek antioxidatzaile indartsuak dira eta minbiziaren zein bihotzeko gaixotasunen aurkako prebentziorako onak.
Kultura askotan erabiltzen da eta janbelar onenetakoen artean koka dezakegu.
Kimuak eta loreak entsaladan jan daitezke, hosto lehorrekin infusioa egin daiteke, fruituekin ardo edo likoreak eta hazi xigortuekin kafearen ordezkoa.
Barazki moduan ezaguna dugu borraja. Ez da luzaroan kopuru handitan jan behar eta kontu berezia izan behar da kasu batzuetan. Zuhurtziaz baina beldurrik gabe heldu behar genioke landare honi ere.
‘Europar patata’ eta ‘txiro patata’ deitu izan zaio landare honi, amerikar patata ekarri aurretik hau jaten omen zelako Europan.
Kimu gazteak zein hostoak gordinik jaten dira entsaladan; Vulgaris delakoak gozo punttua du.
Landarea lehortuz, haragiak ontzeko edo garagardoari gehitzeko erabiltzen da. Kontserbagarri naturala da.
Pixa eragiteko edo azala sendatzeko ere balio du. Ez zaio eragin kaltegarririk ezagutzen. Gainera, maitasun sorgintzeko ere balio omen du.
Bai hostoek, bai loreek, bai haziek gure gorputzarentzat oinarrizkoak diren substantziak dituzte. Sustraiak ere erabilgarriak dira, garagardoari zaporea eransteko, adibidez.
Neguko landare goiztiar honen sustrai txigortua txikoriaren antzera erabil daiteke. Hazi lehortua, aldiz, kafearen ordezkorik onenetakoa izan daiteke.
Aurrehistoriatik ezaguna, lurberroa landatzea ohikoa da, esaterako, Bosnian eta Txinan. Irokesek sustrai birrinduak buruko minaren kontra erabiltzen zituzten.
Erretxina txiklearen antzera murtxika daiteke. Haziek eta polenak proteina asko dute, zerealek baino gehiago.
Sarrien jaten dugun janbelarretakoa da, biltzeko erraza delako, etengabe berritzen delako eta oso sendagarria delako. Bururatzen zaigun ia edozein modutan jan daiteke, ogitartekoetan, zukuan, irabiatua…
Entsaladan jaten ditugu hosto xamurrak txiki-txiki eginda, nahiko haritsua delako. Beste belarrekin batera irabiatuta edo zukuan ere bai.
Hortzak garbitzeko, zopak loditzeko, ogia egiteko… Marokoko azoketan oraindik ohikoa da malba barazki moduan salgai aurkitzea.
Erraza da txikori belarra eta kardabera bereiztea; azken hori samurragoa da, eta zaporez ere leunagoa.
Beste bitamina eta mineral asko ere badauzka. Entsaladan jaten dugu.
Beldurrak alde batera utzita dastatzera animatzen dugu jendea. Dastatu eta gorputzari entzun.
Mundua gobernatzen dutenek gorroto dituzte belar txarrak eta hala hezten gaituzte, justu inposatu nahi digutenaren kontrakoak direlako.