EKAI Centerrek HURBIL metodologian oinarrituta landutako Short paper, 2023-09-12
Biztanleria murriztea helburu korporatibo gisa
Mendebaldeko elite korporatiboek biztanleria murrizteko agenda bultzatzen mende erdi baino gehiago daramatela ohartzeak benetako talka emozionala eragiten digu zalantzarik gabe. Itxuraz azalpenik ez duten fenomenoak ulertzen laguntzen duen birkokatze kontzeptualari aurre egin behar diogu, baina, era berean, hamarkadetan zehar onartu ditugun ideiak eta proiektuak zalantzan jartzera behartzen gaitu.
Hala ere, nolabaiteko azterketa ahalegina eginda, nahiko erraza da biztanleria murrizteko helburu hori argi eta garbi aldarrikatzen duten idatzizko eta ikus-entzunezko iturrietara iristea.
Laburbilduz, biztanleria murrizteko azken helburuaren aldarrikapen irekietan bi helburu mota bereiz ditzakegu. Alde batetik, helburu geopolitiko bat, funtsean “kontrolatu gabeko” herrialdeetako biztanleria murrizteko, eta bestalde ingurumenaren inguruko helburu bat, hau da, biztanleria murriztea, ingurumena, baliabide materialak eta energetikoak gutxiago erabiltzeko egokitzapen baterantz. Helburu biak, finean, korporazio-zirkulu berberek bultzatzen dituzte.
Helburu horiek oinarri hartuta, Mendebaldeak, oro har, jaiotza-tasak pixkanaka murriztera bideratutako hainbat motatako politikak abiarazi ditu. Politika horiek bereziki eraginkorrak izan dira Europan eta Estatu Batuetan. Gerra Hotzeko dokumentuek argi asko adierazten zuten bezala, politika horien gauzatzea beste arrazoi batzuekin justifikatu izan da beti, hala nola ugalketa-osasunarekin, emakumearen emantzipazioarekin, gutxiengo sexualen defentsarekin edo ekologiarekin, nahiz eta haien benetako helburua populazioa murriztea besterik ez zela dakigun gaur egun.
Emakumeak lan-merkatura masiboki sartzea ez zen egin lana gizon eta emakumeen artean banatuz, familia-unitate bakoitzeko astean 40/45 lanordu gehituz baizik
Emaitza objektiboen arabera, politika antinatalista horien hirugarren helburu bat ere aipa dezakegu: enpresen mozkinak eta epe labur eta ertainerako garapen ekonomikoa bultzatzea. Txinaren kasuan, ekonomiaren atzeratze endemikotik askatzea zen kontua. Mendebaldean, aldiz, inbertsioen errentagarritasuna bultzatzea zen erronka.
Izan ere, nekez ulertzen da kapitalismo aurreratuko 50 urte hauen bilakaera ekonomikoa (“aldi neoliberala” deitu izan dena) emakumea lan-merkatura masiboki sartzeak bultzada ekonomikorako izan zuen eragin positiboa kontuan hartu gabe. Bultzada hau ez zen lana gizonen eta emakumeen artean banatuz egin, baizik eta astean familia-unitate bakoitzeko 40/45 lanordu gehituz. Jaiotza-tasak berehala hondoratzea ezinbesteko baldintza izan zen sarrera masibo horretarako, eskulan merkearen aparteko emaria ekarri baitzuen, inbertsioen errentagarritasuna eta, logikoa denez, ekoizpena nabarmen bultzatu zuen. Hala, jaiotza-tasaren murrizketa bultzada handia izan zen Mendebaldeko ekonomiarentzat, eta, aldi berean, epe luzerako benetako hondamendia.
Jaiotza-tasaren murrizketa bultzada handia izan zen Mendebaldeko ekonomiarentzat, eta, aldi berean, epe luzerako benetako hondamendia
XX. mendeko 70eko hamarkadan kokatzen bagara, prozesu horren garrantzi ekonomiko eta politikoa erraz ulertzen dugu. Kapitalismoaren “Urrezko Aroa” amaituta, Mendebaldeko egitura ekonomikoa gainbehera zihoala zirudien, inbertsioen errentagarritasun eskasaren ondorioz. Hortik aurrera, neoliberalismoak errentagarritasun hori bultzatzeko beharrezko neurriak eta estrategiak abiarazi zituen; pribatizazioak, zergei eustea edo murriztea, sindikatuen ahultzea, globalizazioa, deslokalizazioak eta, jakina, emakumeen eskulan merke ugaria eskura izatea.
Estrategia korporatiboetan ohikoa den bezala, biztanleria murrizteko helburuan, alde batetik, helburu ekonomikoak eta, bestetik, kontrolekoak edo hegemonikoak elkartzen dira. Helburuen konbinazio hau korporatibismo postmodernoaren korronte desberdinetan ere aurkitzen dugu: postmofeminismoan, katastrofismo klimatikoan, globalismoan edo migrazio-mugimenduetan. Helburu horiek behar bezala egiaztatuta daude analisi ekonomikoaren, Gerra Hotzean zehar egindako dokumentu estrategikoen eta elite korporatiboko ordezkariek eta haien laguntzaile estrategikoek egindako adierazpenen bidez.
Dokumentu hau EKAI Centerrek landu du GOGOZ egitasmoaren barruan, HURBIL adostasun-metodologiari jarraituz. BIDALI ZURE IDEIA EDO PROPOSAMENAK.
Politika horrek bereziki ondorio larriak ditu Euskal Herrian, non euskaldunak belaunaldi pare batean desagertzeko bidean baikaude, inork erremediorik jartzen ez badu, eta ez dirudi horretarako indarrik dagoenik gure artean, guztiz kontrakoa baizik.
Bagenuen, bai, borroka askotan erabiliak izatearen eta adarra jotzen zigutenaren sentsazioa, aspalditik egia esan. Feminismoari dagozkion gaietan adibidez, haurren zaintza, jaiotza eta haziera izan dira talka bortitzeko eremu mingarri bat, nahiz eta azken urteotan badirudien 90eko edo 2000ko hamarkadetan baino debate interesgarriagoak daudela, oraindik zoritxarrez oso minoritarioak.
Orokorrean erabiliak garela, behintzat, gero eta argiago dagoela esango nuke, arlo honetan eta beste askotan eta askotan.
Lema klasikoak ere berrikusi beharko lirateke, eta berritu, adibidez: “Ursula, afaria senarrak egin diezazula” (ez neskameak eta ez morroiak).