Nola daramatzagu abusu-sistemarekiko azkenaldiko erronkak?

Gutako bakoitzak gainditu beharreko erronka batzuk ditugu, eta gaur egun gertatzen ari den hau dela eta, gainditu gabe genituen erronkak berriro agertzen zaizkigu eta inoiz baino argiago, batzuetan ñabardura berriekin, oraingoan erronka horiek gainditzeko gai garen ikusteko. Era berean, goian dena behean da, maila makroan gertatzen dena mikro-mailan ere agertzen da. Beraz, pandemia deiturikoarekin gizarte-mailan gertatzen ari denak badu paralelismoa lagunartean edo familia-artean ematen denarekin, horren kontzientzia izan ala ez izan arren. Zertarako? Erronka emozional horiek gainditzeko eta, horrela, guztiok heldutasunean hazteko.

Azken bi urteetan zerbait agerian agertu bada, funtsik gabeko ikaretan oinarritutako abusu izugarria izan da, beti egon dena, baina azkenaldian mahai gainean inoiz baino ageriago jarri dena, beltza zuriaren gainean.

Abusua honela definituko dut: bi pertsona, talde edo entitateren arteko harremana, non ez dagoen lekurik bietako baten existentziarako. Pedagogikoa izateko, harreman sinpleenaz hitz egingo dut, bi pertsonen arteko harremanaz, hain zuzen ere, eta ikusten denaren azpian dagoena aztertuko dut.

Azken bi urteetan agerian geratu da funtsik gabeko ikaran oinarritutako abusu izugarria

Gizakiok bizi dugun lehen harremana gure amarekin da. Amarekiko harreman honetan errespetuan hazitako pertsonak, abusua ezagutzen ez duten heldu bihurtuko dira. Oso ohituta egongo dira errespetatzera eta errespetatuak izatera. Pertsona horiek errespetatuak ez badira edo errespetatzen ez den eremuetan badaude, oro har, ez dira eroso sentituko, eta, beraz, lekuz aldatuko dira edo deserosotasuna agertuko dute zilegi duten errespetua eskatuz, horixe baita beraientzat normala dena. Familian bizi duten errespetu hori gero eskolan edo lagunekin ere bilatuko dute. Eskolan errespeturik eza bizi badute, beraientzat normala ez denez, gurasoei
esango diete eta haiek errespetu hori bermatuko dute edo, posible ez balitz, eskolaz aldatuko lituzkete. Helduaroan berdina gertatuko litzateke.

Orain errealitatea ukituko dugu eta Yupiren munduetatik jaitsiko gara. Bizi dugun errealitatea nola dagoen ikusita, biolentzian, abusuan oinarritutako harremanezko gizartea gara, beraz, argi dago ez gatozela aipatutako errespetuzko harremanetik. Zer gertatu zitzaigun orduan? Gu, “guraso zarenean arrautzak jango dituzu; bitartean, patatak”, edo “hobe sasoiz ipurdia berotu baneutsun”, bezalakoetatik gatoz. Oro har, geure haragian sentitu dugu gure benetako beharrizanetan errespetatuak ez izatea, hala nola, titia behar beste hartzea, denbora guztian aupa egotea, hitz maitekorrak jasotzea, gure haserre-emozioetan, gure tristura-emozioetan lagunduak izatea, pasioa, poztasuna eta abar bizitzen uztea.

Eta hautsok ekarriko dituzte lohiak…

Gure etxean bertan harreman bertikalak bizi izan ditugunean, non gure beharra eta gure izatea zapaldu, isildu edo gutxietsi den, bi aukera ditugu. Horietako bat mendetasuna normalizatzea eta benetan naizenean errespetatua ez izatea normaltzat jotzea da. Hain dira sakonak gainean daramatzagun zauriak, ezen horrela bakarrik uler baitaiteke gizartea nola dugun muntatuta eta zer ikus daitekeen, birus baten aitzakian erakutsi den sumisioarekin.

Pertsona batzuei agerian geratzen zaie mota horretako abusutik datozela mikro-mailan, familia harremanetan, nabari ahal izan denagatik:

• Badago jendea txertatzera iritsi dena nahiz eta barne-barnetik nahi izan ez, bestela Gabonetako afarian onartzen ez zutelako;
• Ama batzuek seme-alabak txertatu dituzte aitona-amonek presio egin dietelako. Kasu hauetan aitona-amonek, seme-alaba helduen bizitzak ez ezik, bilobenak ere zuzentzeko boterea dute, betidanik.

Abusu modalitate berean mikrotik makrora pixka bat joaten bagara, patuak, besteak beste, osasun-sistema ere biziki seinalatu du. Osasun-sistema, gaur egun, sistema hierarkiko bat da, guztiz zaharkitua, non goikoak azpian dagoenaz abusatu egiten duen eta egin beharrekoa esan, eta honek, bere azpian dagoenaz, eta horrela hurrenez hurren. Ez da harritzekoa gure etxean obedientzia eta botere-abusua bizi izan dugun pertsonok horrelako lan-sistemak onartzea eta haietan eroso egotea. Tristea da, baina horrela da.

Hain dira sakonak gainean daramatzagun zauriak, ezen horrela bakarrik uler baitaiteke birus baten aitzakian erakutsi den sumisioa

Beste alde batetik, kontrakoa daukagu. Gure benetako beharrizanak kontuan ez hartzetik bagatoz, nagusiak garenean, kontrako aukera hauta dezakegu: “Nola? Ahal izan duten guztia mamoneatu nautela txikitan?, ba orain ni izango naiz mamoneatuko duena, eta ez nau inork menderatuko, kaben zotz!” Gure politikariei begiratzen badiegu, profil hau primeran atzeman dezakegu. Aukera hau aukeratu dugunok ezin hobeto egokituko gara sistema bertikaletan, hala nola osasun-sisteman, egoitzetan, eskoletan edo politikan. Baina kasu honetan aginduak exekutatzea eskatuko duena izango naiz. Azpian dudan jendeari nik diodana egiteko eskatuko diot. Besteak anulatzea normaltzat hartzeko kapaz izateko, derrigorrez nire izatetik, nire gozotasunetik, nire enpatiatik urrun mantenduko naiz. Hori izango da era bakarra besteen bihotzetatik urrun mantentzeko eta haiei gertatzen zaienak axola ez izateko. Izatez naizenetik urrunduta biziko naiz. Era berean, nire barnetik urruntzeak nire poztasunetik, nire maitasunetik eta nire bizitzeko pozetik aldenduta mantenduko nau. Hau guztia txikitatik ikasi nuen eta ezin izan dut gozotasunik garatu. Txikia nintzenean nire amak egiten zuen moduan, besteek nik diodana egiteak lasaitasun faltsu bat sorraraziko dit, eta botere faltsu horrek jasotako gogortasunagatik barnean ditudan min eta orbainak estaliko dizkit. Hutsaren bizipena bermatua egongo da nire barnean, eta beharbada diruarekin edo objektuekin hustasun hori betetzen saiatuko naiz. Zoritxarrez, munduko diru edo botere guztiak ere ezin izango du nire barne-hustasuna bete.

Horrela bizitzea erabaki dezakegu. Gero eta gutxiago jakingo dugu nor garen, zerk dardararazten dituen gure bihotza eta gure grina. Abusu modalitate hau gure familietan edo lagunarteetan, eta baita gure politikarietan ere, argi eta garbi ikus daiteke.

Minei aurpegira begira diezaiekegu, eta, ondoren, obedientziazko bizimodu militarretik kanpo zer dagoen deskubritzera joan

Baina, agian, obedientziaren bizitza grisetik irtetea aukeratuko dugu. Bide hau aukeratzekotan, maitasun eta errespetu gutxiko haurtzaroaren minei aurpegira begiratu beharko diegu bai ala bai, eta, ondoren, obedientziazko bizimodu militarretik kanpo zer dagoen deskubritzera joan. Eta nor naizen jakiten hasteko erabakia har dezakegu, ahal den neurrian jardueraren eta atsedenaren bizi-pultsuak errespetatzen hasi, plazera ematen diguna deskubritu, eta ni neu izateko desira desberdinak errespetatzen hasi. Nire desioari eta bestearen desioari elkarbizitzeko aukera ematen ikasiz gero –ez da ikasketa makala berau-, nire arimaren sugarra, bizipoza eta maitasuna zain ditudala eta beti hor zain izan ditugula deskubri dezakegu. Merezi du.