Ez noa hitz egitera kolonizazio politiko-ekonomikoaz, baizik eta kulturalaz.
Kapitalismoak badaki –ondo jakin ere- jendeon joko-zelaiak elkarren kontra jartzen, jendarte xumea banantzen, eta talde batzuek besteen aurka jartzen. Horretarako erabiltzen duen tresna nagusia, armetara jo beharrik ez duenean, gure ezjakintasuna da. Zer gertatzen zaigun eta zein egoeratan gauden ez jakitea.
Orduan, makinaria sofistikatu bat dauka: “ezjakitearen industria”, norbaitek deitu bezala. Inguruan ditugun hedabide nagusiak, entzun ikusizko gehien-gehienak, gure pentsamendua eta adorea suntsitzea dute helburu. Zeren ez baitago gauza errazagorik ezjakina engainatzea baino.
Elkarren kontra jartzea lortu arte. Lanik ez duena, ustez bere lanpostua izan beharko lukeena beste norbaitek kentzen diolako –kontua are larriagoa da kanpotik etorria bada-; talde batek grebara deitzen badu, besteek abstentziora jotzea da gertatu ohi dena, eta hala doaz gauzak.
Bestalde, lan prekarioa dutenak -gero eta jende gehiago- esklabismo zerrenda luze bateko bezero bihurtu dira; soldata miserableez gain, kaleratuak izateko mehatxupean beti. Zaila, horrela, ezertara mugitzea. Ondorioz, jendartea banatuta eta gorputzez nahiz buruz kolonizatuta dauka sistemak, estatuak, kapitalismoak. Berauek ongi antolatua eta olioztatua daukaten ezjakite-industriaz baliaturik; eta ez da urruti joan behar makinistak non dauden jakiteko.
Piztu ETB, gure txoria. “Baskoniako historia bat” entzungo duzu, eta horren barruan “Euskalduntze berantiarra”. Ez dakit jarraitzen duten, baina izango zenuen aukera franko “zelta-berrrien” saioren batekin topo egiteko. Hots, hemengo euskaldunok zeltak izan ginela entzungo zenuen behin eta berriro; edo harri eta zur geratu edota mezu hori irensten amaituko du jendeak. Ez hankarik ez bururik ez duen arren: hemen zeltak omen ginen lasai asko bizitzen, harik eta, nortzuk eta euskaldunek inbaditu gintuzten arte, Nafarroatik etorrita. Euskaldunek inbadituta geu! Apustu egiten diot edozeini hemen zeltek sortutako toponimo bat bera aurkez dezan.
Zer zuztar dauka zabor horrek? Martin Almagro-Gorbea nazionalista espainiar anti-euskaldunak plazaratutako paranoia du zuztar. Ez dakit nik ETBko Zuzendaritzakoek eurek sinesten ote duten txitean-pitean jarri diguten programa horren mamia. Ba sinesten badute ere, denok ordaindutako hedabide publiko baten profesionalak izanik, eskain bezate behintzat bestelako iritziren bat aurkezteko aukera. Izan ere, euskerari buruzko “historia” bakar horrek oraindik hortxe jarraitzen du EITBko atarian eskegita.. Euskeraren kaltetan, hori seguru. Izan ere, bien bitartean, gezur horiek ikastoletara heldu dira, testu-liburu gisa, Anaya argitaletxearen eskutik. Onak gagoz gu.
Euskaldunak masokak ote gara behelaino artean? Egin dezagun zapping, beste alde batera begiratzeko.
Kolonizazioaren beste harribitxi bat Iruña-Veleiaren inguruan gertatu dena eta gertatzen ari dena daukagu, auzoen aurrean lotsaria emateko moduko historia. Mundu honetako Nor izan daiteke baina kapaz, han agertu den guztia “inbentatu” eta faltsutzeko? Yaweh bera ere ez litzateke kapaz. Zentzu pixka bat. Lotsagarria da gure jarrera, eskuinarena bezain ezkerrarena (eta ertainarena). Eta gure hedabideetan “gai tabua” da, antza denez. Mordaza Legeaz kexu, gero.
Ez dezagun galdu, baina, kolonizazioaren haria.
Katakrak argitaldariari esker, Gerda Lerner andere jakintsuak “La Creación del Patriarcado” oparitu zigun, duela pare bat urte. Den-dena aldatu zen, orduan, Sumeriako zigurat dorretik izarrak behatzeko ardura zeukan apaiz-emakumea apaiz-gizonezkoek egotzi zutenean. Geroztik, saldu, erosi eta sarritan bahitu ere egiten zituzten “ume-faktoria” gisa baliatzeko. Baina txarrena, dio Gerdak, emakumearen burua kolonizatzea izan zen: patriarkatuaren mezua barneratzea eta mezu propiorik ezin sortu izatea. Orain hasi dira pixka bat burua jasotzen, baina emakumeak inork baino gehiago daki kolonizazioaz.
Eta etorkinei buruz, zer? Mendebaldar txit zibilizatuok ustiatu, lapurtu eta suntsitu ditugun beren lurraldeetatik irten behar dute, senide eta lagun asko bidean utzita. Nola ez dute ba ulertuko kolonizazioarena? Gainera, euskeraren iraupena ez du erabakiko etorkinak 200 edo 300 mila izateak. Ez luke erabakiko etorkin bat bera ere ez etortzeak.
Gure hizkuntzak ez du aurkituko bere larrua barne-indarrik ez badu. Zertan datzake barne-indar hori? Hor koska. Euskal kultura aberatsaz jabetu eta hura bultzatu eta jendartera zabaltzeak atera dezake aurrera gure hizkuntza.
Zeinen laguntzaz hedatu, baina, euskal kultura jendartera? Ez behintzat kolonizatzaileen laguntzaz. Ez dezagun ezer espero ente publiko eta unibertsitatetik, kasu. Geuk prestatu eta antolatu beharko dugu borroka, kultur guneak herriz herri eraikiz (kultur gune aktiboak Kultur Etxeetan?). Ondo daude euskeraren aldeko aldarrikapen guztiak, korrikak eta euskaraldiak, ondo baino hobeto. Baina benetako erronka gure kultura landu eta gizartera hedatzean datzala uste dut, ezjakitearen industriari, hots, kolonizazioari aurre eginez. Hori bai, herri mugimendu guztiekin bat eginda.
Kolonizazioaren minak denok elkar gaitzake; Kapitalismoak sistematik kanpo edo esklabo bihurtutakoen mina nahiz gure hizkuntza suntsitzen dakusagunon samina. Kolonizazioak denok mintzen gaitu. Beraz, egonezin eta min guztiak batu, elkarrengana bildu eta oratu diezaiogun adarretatik zezenari: kolonizazioaren minbiziari.
Guzti horri “zapalkuntza” dei diezaiokegu, jakina. Hala ere, kapitalismoari hain zelai zabalean aurre egin ezin diogun bitartean, saia gaitezen alor konkretu batetik hasita haren azpia jaten: “kolonizaziorik ez” esanda ozenki.
Eskerrik asko gai hau nire burura ekartzeagatik.
Ta neure buruari galdetzen diot:
NORK ordaintzen eta ondorioz, bultzatzen, kolonizazio amaigabe hori??
Bizi dugun egungo egoerak inoiz baino hobeto markatzen dit NORTZU dauden kolonizazio orokor honen atzetik jo ta ke, giza-printzipio ,balore zein gizatasuna guztiz alde batera utziz.
Bai, herriz herri kultur guneak sortuko ditugu, ados nago ,baina kontuz ibili beharko gara gune hoietako “babesle” horiek ondo identifikatu beharko ditugu.
Ezjakinak? Ezjakinak denok gara, jakintza posibleak infinitoak direlako.
Askotan nahasten dugu ergelkeria ezjakintasunarekin eta ez dira gauza bera. Diskurtso “zientifikoaren” gailurrotan argi ikusten da hori: Zenbat dabiltzan oilartuta,kalparrak harro, paparhuts ozen, gairen batean ikasiak direlako,mikro eta kamara guztiak beraiei begira jarri direnean.Horiek baino ergelagorik…
Jakintsu eta ezjakinen arteko muga erabilgarritasunak ezartzen du, gizarteak jakintza batzuen jabeak aparrean jartzen dituelako eta besteak bazterrean zigorturik.
Nolako jendartea, halako jakintza eta halako ergelkeria.
Inozoa da pentsatzea jendarte ustel honek jakintza zintzo bat goratuko duela, ekonomia, osasungintza, hezkuntza zintzoak,baina gure jakintsuak makina horren funtzionarioak dira eta: zilborra norat, diskurtsoak harat.
Hona hemen Iparla buletinaren laburpen bat, subiranotasun osoaren bideari ekiten ez badiogu jasaten ditugun arrisku larriez ohartarazteko. Horretarako hainbat zereginetan aritzea eta horiek materializatzen ahalegintzea:
“Faxismoaren eta inperialismoaren aurkako erresistentzian, eraikuntzarako eta parte-hartze teoriko eta ideologikorako, kritikarako, hausnarketarako eta komunikaziorako barne-ezpaziorik ziurtatzen ez duen herria, gutxienez edo klandestinitatean, galduta dago.
Zentsurak, iluntasun kulturalak, dogmatismo autoritario eta sektarioak, “diskrezioak” eta sekretismo burokratikoak, barne eta kanpo doktrinamenduak, kontzientzia politikoa berritzea, jendartean ezagutza sozio-politikoa zabaltzea eta eskuratzea eragozten dute, mendeetan zehar despotismoz eta okupazioz azpigaratutako herrialde batean.
Gerraren eta okupazioaren ondoriozko indarkeriaren monopolioaren pean, inperialismoaren errealitateari moralki eta materialki aurre egiteko gai ez den herri batek sumisioa aukeratu du jada, bere likidazioaren lehen fasea.
Erasoari eta menderatze estralurtarrari aurre egin ezin dion edo egin nahi ez dion herri batek, mapatik ezabatua izatera kondenatua dago berehala edo zapalkuntza eta umiliazio periodo luze batean ondoren.
Askatasuna galdu eta menpekotasunean bizi-indarra agortzen duten herriek ez dute lekurik historian.
Lehenengo eta oinarrizko indarkeriaren arazoari eta haren ondorio zuzen eta zeharkakoei konponbide demokratiko bakarra faxismoaren eta inperialismoaren aurkako estrategia koherente eta eraginkor bat eraikitzea eta instituzionalizatzea da.
Inperialismoari eta faxismoari maila estrategikoko oposizio batekin soilik egiten zaio aurre. Ezin bada edo ez bada lortu nahi, orduan, ez zaio ezerekin borrokatzen.”
Hona hemen nahi dutenentzat azken iparla lau hizkuntzetan:
https://iparla238607810.wordpress.com/?fbclid=IwAR3eMXzlyeOVLedfs5qxw1FHca8OGG3JZKz4VWDl5oH-YoB5-lWGYFYNBIcc
bA “JENDARTE USTEL” honetan, oinezko jendea da daukagun sanoena.
Horiengana heltzeko azpiegitura minimo bat sortu behar. Azaldu dut laburki nola has gaitezkeen. Horretarako taldeak sortu beharra dago herrialde bakoitzean.
Ni prest laguntzeko
Euskal Lurralde Zazpikide bakoitzean hiru-lau kulturgilerekin kontaktatzea litzateke lehen pausoa. Nik adibidez hirurekin Bizkaian, plangintza aurkezteko.
Kultur Etxe dinamikoetatik hasi beharko ginateke.
Jakina, ez genuke joko kolonizatzaileen atea.
INDEPENDENTEA foro honexen bidez jarrai dezakegu, bakoitzak bere ideiak ematen.
Kaixo,
Bestetik etorkinak hizkuntza bat aldatzen lagun dezakete, batez ere horietako asko hizkuntza hegemonikoan hitz egiten badatoz, edo ehuneko handia izatera heltzen badira. Adibidez, Araban jaiotakoen %40 dira jada. Beste lurraldeetan %33a. Hori ez da inmigrazioa, hori ordezkapen demografikoa da. Datu horrekin nahiz eta independentzia eduki, oso zaila da egoera larrian dagoen euskerak aurrera egitea.
Josu,
“gizarte”, “giz-arte” hitzatik datorrela badakizu. “gizarte” hitzak ez du “gizonen artean” esan nahi, “gizakien artean” baizik, “giz” erroa “gizona” baino lehen sortu genuelako. Hori ez dakienak…
Ez da hitz matxista, oso zehatza eta egokia baizik. “giz” erroarekin hamarnaka hitz egoki sortu dira: gizaki, gizaldi, gizeme, gixajo edo gixaja, gizon… eta gizarte.
“gizarte” hitza ezin badugu erabili, “giz” erroarekin sortu diren besteak ere aldatu behar ditugu?
“jendarte” hitza ordea, gure hizkuntzaren berdintasuna baloratu nahi ez dutenek modan jarri duten berba da. Beste hizkuntzak matxistak badira euskerak ere nonon ere akatsen bat eduki behar zuelako, antza.
Ba sentitzen dut baina euskera sortu zutenak berdintasunean ez zituen inork gailenduko gaur egun. Bikain sortu zuten gure hizkuntza. Problema gero etorri da, joera matxistak euskera izorratzen ari direlako: “gizona ilargira heldu zen” gaztelera edo bestelako hitz matxistatik itzultzea, “gizakia ilargira heldu zen” itzuli beharrean.
Edo “atsoa” hitza modu peioratiboan erabiltzea “atsotitza” hor dugunean (adineko andraren hitz jakintsua)…
Edo “alua” modu peioratiboan ere erabiltzea, guztiz errespetagarria eta gainera “al” indarra, ahala…ren erroa izan dezakeenean…