USAID (United States Agency for International Development) AEBko erakunde bat da, 1961ean abiarazia, nazioartean AEBren ”laguntza ez militarra” banatzeko sortua eta unean uneko gobernuen interes geopolitikoen zerbitzura aritu dena. Ironikoki, sozialki erabat onartuta zeuden eta jada historikoak diren siglek “US-Aid” hitz-joko positiboaren oihartzuna dakarkiote ingeles hiztunari, “US-Laguntza” esan nahi duena.
Beste gizarte-eragile askoren artean, hedabide eta komunikabideak diruz lagundu ditu USAIDek, baita “hedabide independente” deitutako ugari ere. Duela gutxi argitara atera da hedabide iparramerikar, latinoamerikar, ukrainar eta oro har Europako ekialdeko eta munduko beste toki askotako hedabide, komunikabide eta, finean, herritarrak informatzeko funtzioa duten sare askok USAIDen finantzaketa jaso dutela. Euskal hedabideetan gai hau ez da aipatu ere egin.
Euskal hedabideetan gai hau ez da aipatu ere egin
Ustez “kazetaritza independentea” sustatzeko eta egiteko dirulaguntza horiek, hain zuzen, independente izatea definizioz eragozten dute, pentsatuko duzuenez, finantzaketa horrek bete beharreko baldintzak, gidalerroak eta zuriketa exijentziak baititu, dirulaguntza guztiek bezalaxe. Askotan, baldintza edo exijentza zehatzik jarri gabe ere, dirulaguntza horiek sortzen duten dinamikak lan egiteko modu bat ezartzen du, inertziak eramana eta maiz auto-zentsurak gidatua.
Europan bereziki, USAIDen finantzaketak bestelako formak ere har ditzake. Izan liteke diruz lagundutako hedabide batzuek ez jasotzea zuzenean USAIDen diru-funtsik; bai, ordea, hark zuzenean finantzatutako erakunde, agentzia edo filantropia-elkarteen finatzaketa: hor sartzen dira mega-aberats batzuek sortu eta kudeatutako Open Society Foundations edota Bill & Melinda Gates Foundation erakundeak, International Fund for Public Interest Media GKEa edo National Endowment for Democracy delakoa, besteak beste.
Wikileaks-ek lan handia egin du USAIDen diruztatze-sare hori guztia argitara ekartzen, zeren aurrean gauden ikusteko aukera izan dezagun. Espainiako estatuan, Beatriz Talegón eta Carlos Sánchezek ere, haien Grupo de control saioan, afera hau bere sakonean eta zuzeneko iturrietara joz aztertu eta gizarteratu dute.
Ustelkeriak mila bide erabiltzen ditu. Hori behintzat pelikularen puntu honetan argi izango dugulakoan nago.
Euskal Herrian inork jaso al ditu, zuzenean ala zeharka, AEB eta bere interesak zaintzeko diseinatuta dauden laguntza horiek?
Euskal Herrian inork jaso al ditu, zuzenean ala zeharka, AEB eta bere interesak zaintzeko diseinatuta dauden laguntza horiek? Euskal komunikabideen existentzia bera posible egin dugun herritarron aurrean, zintzotasun-ariketa bat egin eta euskal kazetaritzaren izen ona indartuko lukete (eta batzuek, beharbada, berrezarri), dudarik gabe, honen berri emango baligute, informazioa baieztatzeko edo ezeztatzeko bada ere. Bestetik, zuriketa-pantaila itxura duten zenbait kooperatiba, elkarte eta haien adarrek ezer ezkutatzen ote dute finantzaketa-iturrien inguruan? Galdera xumeak dira, baina ez garrantzirik gabekoak.
USAID ezaguna egin da AEBko gorbernuak bertan behera utziko duela jakin denean. Hemengo hainbatek eskuak burura eraman ditu kezkatuta eta haserre, orain “bulo-ehiztari” prestuak kobratu gabe gera daitezkeelako. Fake news-ak atzo goizekoak izango balira bezala! Zer ote da benetan kezkatzen dituena? Sinistu al lezake inork kazetari bat independente izan daitekeela munduko gobernurik boteretsuenaren interes inperialaren hegalpean arituta? Ez al lirateke, kontrara, poztu behar finantzaketa hori mozteagatik?
Aipamen bat eskaini behar zaio azkenik euskarazko Wikipediari: nondik kobratzen dute bertan lan egiten dutenek? Zein kontzepturengatik? Jon Ander Etxebarriaren Wikipediako sarrera idatzi duenak zertan oinarrituta berrets dezake pertsona horretaz egiten den definizioa? Norbaitek ordaindu al dio wiki-sarrera hori idazteagatik?
Beraz, eta laburbilduz: nola berma diezagukete euskal erreferenterik ez dela aritu gezur erdiak, gezur osoak eta azken batean Kapital Handiaren eta Inperioaren diskurtsoa euskaldunei ekartzen eta irentsarazten?
Denon laguntzarekin, aztertu beharko litzatekeen gaia da, inondik ere.
Galder Gonzalezek esaten du doainik egiten duela. “excusatio non petita, accusatio manifesta”.
Datu batzuk:
Eusko Jaurlaritzak Gara eta Berria egunkariak, 2021eko abenduaren 13ko dekretuan ebatzitako laguntzen bidez, hurrenez hurren 305.580,45 eta 290.427,70 eurorekin diruztatu zituen. Oso kontuan hartu beharreko datuak dira; gainera, jakinik Jaurlaritzaren diru hori gure zergetatik atera dela, hedabide horiek nolabait modu bikoitzean dira gure: dirulaguntza horien jatorriarengatik eta euskaldunon komunikabide nagusiak direlako.
Bestalde, Naiz-ek, Mediabask-ek eta Hernaniko Kronikak Googleren dirulaguntza jaso zuten “pandemiaren” testuinguruan.
…eta USAID-en diru-funtsik iritsi al zaigu Euskal Herrira, gure hedabide eta komunikazio-sareetara? Nora zehazki eta zein modutan? Inor hau ikertzera animatzen bada, asko eskertuko dugu denok.