Epidemiaren hasieran guztiak deskolokatu baginen, kasu bat aparte dira beren burua ezkertiartzat izan eta, montatu zen Tingladoaren alderdi batzuekin kritiko izanda ere, isildu zirenak. Horietarik da, berak esanda, Naomi Klein, Doppelganger: Un viaje al mundo del espejo liburua argitaratu berri duena.
Pandemiarekin, bere ustez, lehertu zen “konspirazionismoaz” ari da, batez ere, liburuan. Hala ere, Covida instituzioetatik nola abordatu zen, hainbat aspekturekin, zenbait neurrirekin ere, Klein ez zegoen ados. Esan izan balu, ordea, etsaien (deabru ultra eta konspiranoikoen) jarrera indartuko zuelakoan, isilik geratu zen. Hilabeteak pasa ahala bere posizioan gotortu zen; besteren kritika oro, bere baitan oihartzuna zutenak ere, etsai haiei egotzi zizkien; bere barruko kritikak isilarazi zituen.
BI UHOLDEREN artean gara: Mendebaldeko Ordena Arruntari herritar gehienen sumisioa & Ordena Alternatiboari herritar askoren segimendua. Hizkera dominantean: Demokratak eta Ultrak. Hemendik aurrera: Txuriak eta Beltzak.
Beltzen aurrean, Euskal Herrian, puntu bateraino babestuta gaude. Besteak beste, zeren eta guk, ez baitugu “nazio haundirik” defenditzeko. Alta, Beltzen ideien erdian nazio haundia dago, egon. Frantzian, esate baterako, Beltzek, “nazioa babesik gabe eta indar arrotzen (Estatu Batuen, Europar Batasunaren, etorkinen…) mendean utzi dituzten eliteak” konbatitzen dituzte. Diskurtso nazionalista horrek (imajinatzen?: “desindustrializazioaren, diktadura sanitarioaren, Ukrainako gerraren aurrean, zutik Euskal Herria!”), onerako zein txarrerako, euskal nazionalismoan, ez dauka tokirik.
Babestuta edo prebenituta, ere, zeren eta, izan dugun historiagatik, eta beste, sinmas, “ultraeskuinak” ez baitu toki haundirik gure artean. Covid aldian ere: Euskal Herrian, Tingladoari oposatu ziren indarren artean, Beltzak ez ziren apenas ageri.
Zoritxarrez, ez gaude berdin prebenituta Txurien aurrean. Macron, Bildu, PSOE, PNV… Euskal Herrian, Mendebaldeko Ordena Arruntari sumisioa da nagusi.
Ordena Arruntarekin datorren hondamendiaren ukoa dago azken urteetako ideien eta sentimenduen kaosaren oinarrian. Berak ekarri du pentsamendu kritikoaren, azkenean, pentsamenaren beraren ukoa
Ordena Arruntarekin datorren hondamendiaren ukoa edo ezin ikusia (eta, beraz, Beltzen eskutik etorriko litzatekeenarekiko oposizioz, jende intelijente asko haren, Ordena Arruntaren aldean lerratu beharra), ezin ikusi hori dago, nire ustez, azkeneko urteetan izan den ideien eta sentimenduen kaosaren oinarrian. Berak ekarri du, ez berak bakarrik baina, non eta han, pentsamendu kritikoaren, azkenean, pentsamenaren beraren ukoa.
Txuriak eta Beltzak, eurak dira Mendebaldeko energia politikoak berenganatzen eta bideratzen dituztenak. Aparientziaz erremedio gabe: izan, haiek biak baitira botere haundiek bultzatzen dituztenak.
Batzuen zein besteen, edo batzuen eta besteen eskutik, nola-halako neo-tirania batean sartzen ari gara. “Ekofaxismoa”, adibidez, Mendebaldeko Ordena Arruntaren baitan gerta daiteke edo ari da gertatzen: Txurien lidergopean; gutxi-asko, oraingoz, “demokraziaren” baitan. Bestea (Beltzena) “faxismo” klasikoagoa litzateke: oroz gain nazioa goretsi, atzerritarrak ezetsi eta “demokrazia” ukatzen duena.
BERE “DOBLEAZ” (Naomi Wolfez) ari zaigu, asko, Naomi Klein bere liburuan. Zenbait ispilu-joko arreta-emangarri egiten ditu.
Naomi Kleinen doblea, ordea, ez da Naomi Wolf: kanpoan dena; dirudiena. Bere doblea, bere baitan dago. (Onartu egiten du, Kleinek, dobletasun hori; ez ditu, baina, honako hitzok erabiltzen:) Batetik Klein ezkerrekoa dugu, arrazionala, demokrata edo demokrazi-zalea: berak ikusten duena, irakurleei hitz egiten diena… Bestetik “bestea”, berak ikusi ez edo ikusi nahi ez duena, konszienteki hitz egiten ez diguna, konszientea dena bezain benetakoa dena alabaina: praktika edo proiektu reboluzionario faltan, Mendebaldea gobernatzen duten boteretsuei men egiten diena.
Covid-aldiari buruz, frase honek laburbiltzen ahal du haren pentsamendua: “Norbanakoen esku utzi zen covidaren ardura (‘jarri musukoa, bakuna zaitez’), sistema publikoetan inbertsio sustantzialak egiteko beharra alboratuz”.
Bizi garen munduaz ulermena findu eta, hartara, osasun-politiken funtsa aldatu gabe, ordea, osasun-zerbitzu publikoen indartzeak, “txerto gehiago eta musuko gehiago” erabili nahi eta erabili behar izatera baino ez gaitzake eraman.
Deskuidokeria ikusten du, beraz, Naomi Kleinek; ez du, hartu ziren neurrietan, komuneko libertateentzat erasorik ikusten.
Onartzen du, ezkertiar zintzoa den legez, puntu bateraino, multinazionalek gobernatzen dutela mundua. Onartzen du, beraz, puntu bateraino, multinazional horien mende direla gobernariak. Baiesten du, gobernariek beren ardurak utzi dituztela. Halare: horrek guztiak ez luke zerikusirik covida zela-ta hartu ziren neurriekin (berak ez du loturarik ikusten). Beraz, haren ustez: hartutako neurriak (itxialdiak, maskarak, txertoak) ondo hartuak izan ziren. Ez zituzten, gobernuek, industria etekinzale, jende- eta jendarte-suntsitzaile eta hondamenditsuaren mende zeudelako hartu.
Zerbitzatu zitzaion bezalaxe jan zuen, eta jaten segitzen du Pandemia Naomi Kleinek. Beltzak dira etsai haundiak, esatera dator; haien aurrean, Dagoen Ordena defenditu (eta, bai, hobekitu) behar da.
NAOMI KLEINEK egiten duen bezala, interesantea da nork bere sakelako ispilu txikian begiratzea.
Inor ez gara energia dominanteetatik salbo. Naomi Klein eta haren sokakoak, euren ezjakinean, Txuriekin, nolabait, bat eginda badabiltza, gu, berriz, geure ezjakinean, nolabait, bagabiltza Beltzekin bat eginda; ezen, aldeak alde eta usteak uste, gure diskurtsoak eta irudiak, eta Beltzenak, nolabait, batzuk besteen gainean jarrita agertzen baitira.
Ispiluan begiratze horrek, mundu nahasi honetan geure burua kokatzen laguntzen ahal badigu behintzat!
Nolanahi ere: bat-batean, guk esan behar genituenak (covideko politikaren atzean edo, gero, Ukrainako gerraren atzean elite batzuen interesak zeudela, eta abar), Beltzak ari zirela esaten, ohartu ginen.
Aspaldi desdibujatua zen baina, covid-aldian eten zen, eten, hor nonbait berrehun urteko bizitza izango duen ezkerraren eta eskuinaren arteko linea dibisorioa. Hargatik, urterik urte, linea hori etetea, tabua izan zait
Mendebaldeko poblazio-sail zabalen pobretzea edo estutzea (Txurien konplizitatearen edo pasibitatearen aurrean Beltzengana inguratu direnak), feminismoaren deribak, covid, Ukraina… Anphora, historiak hautsi du.
Niretzat, aspaldi desdibujatua zen baina, covid-aldian eten zen, eten, hor nonbait berrehun urteko bizitza izango duen ezkerraren eta eskuinaren arteko linea dibisorioa. Hargatik, urterik urte, linea hori etetea, tabua izan zait; eta, zenbait kontutan edo unetan (etorkinez eta migrazioez ari garelarik, adibidez), oraindik ere presente daukat. Edozertara ere, linea dibisorio horrek bere karakter definitorioa galdu du.
Eta: galdu ez duen zera haietan, on, oker ez banago, oso on ere, litzateke luza gabe galtzea.
Bateko eta besteko eliteei gogor egindako herritarrak… Herri zaharra piztea, beharko litzateke.
Naomi Kleinek liburu handi bat idatzi zuen: Shockaren Doktrina. Oso ondo dokumentatuta dagoen liburu horretan frogatzen da nola kapitalismoak asmatu edo erabili dituen “larrialdiak” bere menperatze planak aurrera ateratzeko munduan zehar, herritarren “shock”a aprobetxatuz: tsunamiak, uholdeak, estatu kolpeak eta abar.
Horregatik, harrigarria izan da niretzat ikustea Naomi Kleinek ez duela “ikusi” covid-19aren “pandemia” horrelako beste induzitutako “shock” bat bezala, populazioaren beldurra eragiteko eta elite kapitalisten interesak indartzeko. Aluzinantea!
Benetan tamalgarria, oro har, “ezkerreko pentsalari” erreferenteena.
Noam Chomsky ere badatorkit burura; horrena latza izan da.
Kleinek azken krisiaren (plandemiaren) shock doktrina ez zuen ikusi ala ikusi eta isildu egin zen? Ez nuke jakingo esaten zer den okerragoa.
Ez dakit mundu osoko gizarteen “amerikanizazioak” ekarri gaituen honetara, baina, panorama honekin, lehenbailehen espabilatzea hobe dugu.
Batzuetan, ekuaziorik sinpleena trabatu egiten zaie ustez eruditoenei, gehiegi korapilatzera ohituta daudenei. Eta hau gertatu da Kleinekin, Chomskyrekin eta hainbat eta hainbat aditurekin. Triangeluak eta karratuak bereizten ziren ekuazio batean, erraza zen batzuk eta besteak bi multzotan biribiltzea. Baina bi koloretako triangelu eta karratuak agertu bezain laster, ezin izan dute ulertu bi muturretako jokoari, ezker eta eskuinekoari, urdinak eta gorriak gehitu zitzaizkiola eta taldeak biderkatu zitezkeela.
Bai unibertsitatean ikasi, eta ez dira gogoratu haurren ariketa sinple horretaz. Hori bai, maldan behera eta argiaren abiaduran pikutara goaz. E = mc².
Azkenaldian, independentearen artikuloek aspertu egiten naute, betiko kontuak. Ezkerra, eskubi, razista, kapitalista, sozilista, faxista, xenofoboa, etb…. Errexegi dena eta denak etiketatzen. Nekagarriak dira betiko kontuak, gehiago espero nuen azkeneko lau urte hauek pasa ta gero.
Idaztea ez daukat gustoko, beraz orain dela 15 urteko abesti batekin agurtze zaituztet kantari eta humoretsu:
https://www.youtube.com/watch?v=OynmOxyX4aE
Egia Aitor.
Horrela gaude.
Niri interesatu zait jakitea Naomi Kleinek behintzat aitortzen duela, nolabait —nolabait bada ere— tingladoaldian ixildu zela gezur handiaren aurrean. Eta “nola” hori interesantea da ere, nola zeharka azaldu edo iradoki omen duen liburuan, horretaz hemen irakurtzea interesante iruditu zait, beste inon ez dudalako irakurri. Ez nekien ezer. Begira.
Klein ez da ausartzen, beharbda, argiago pentsatzen eta esaten, agian ikusiz ezkerreko modazko agerkarietan lekua galdu daitekela, erasotuta eta mespretxatuta, boterearen akademiko eskisitok edo tokian tokiko agerkari intependenteetako iruzkingile aspertuk.
Naomi Klein, Chomsky… harrigarria izan da.
Naomi Klein bera shock doktrinak harrapatuta ikustea.
Chomskyk bera zioen “jende gehiena manipulatuta dagoela eta ez dakiela sikiera manipulatuta dagoenik”. Horra Chomsky bera ere, praktikan erakutsiz bere teoriak.
Asimilatu dezagun nolakoak garen. Inkulso gauza konplexuen aurrean azkarrenak diruditenak gero agerizko gezurrak irensteko kapazak dira.
Ni orduan pentsa eta pentsa ibili nintzen, nire bulduari galdezka ezin zena jakin: manipulazio berezirik jasan al zuten pertsona horiek? Benetan harrigarria zelako.
Dena dela, asimilatu dezagun. Gauza batzuk oso argi ikusten ditugun bitartean, besteetan arituko zaizkigu ziria sartzen beste nonbaitetik eta ez gara sikiera enteratzen.
Harrigarria ere Aitorren esteka. “La Dictadura Científica acaba de empezar” duela 15 urte grabatutakoa izatea.
Guztiz ados Aitorrekin, eta Klein eta Chomskyraino joan gabe oso gertu baditugu adibideak: Ortegi, Purkullu, GKS, eta “non playing character”-ez betetako euskal gizartea orokorrean, plandemian espainola baino espainolagoa izan zena kontinenteko neurri zorrotz eta eroenak defendatuz
Ez da hain harrigarria Kote gizartea 6000 urtez ikuilu bat delaren hipotesia haintzat hartzen badugu, eta ziria gure mundua osatzen duten sinismen guzti- guztietan sartu digutela onartzen badugu, euskara batua eta ezkerreko eta eskuineko mugimenduetatik hasita, ETA-CIA, Telesforo masoia, sozialdemokrazia marxista eta abar barne, zer garen eta bizitzan gure funtzioa zer den finkatu duten erlijio-botere printzipioetaraino
Ez zait, bada, iruditzen artikulu honen gai nagusia denik eskuin-ezker dikotomia faltsutua eta etiketatzearen kontua. Bai iruditzen zait gaia dela nola batzuk isildu diren beste batzuek beren esanez egin zezaketen erabilpen interesatuarengatik, eta nola horretan izan duen zeresanik, bai, konplot eta konpspirazio ugari eta amaiezinen diskurtsoak. Bueltaren buelta bilatzen hasita, zergatik ez dugu pentsatuko konspirazio horiek berariaz sortu dituztela hain zuzen ere batzuk isilik gera daitezen, anulatuta?
Dena den, egia da, Aitorrek dioen eran, aspergarria dela gure ikuspegia ezker-eskuin horretan oinarritzen jarraitzea, ikusitakoak ikusi ondoren. Asierri ere ez zaio arrazoirik falta esaten duenean hurbilagoko adibideak ere baditugula, aurrez aurre begiratzeko beti zailago direnak, ezta? Oso ados.
Hala ere, “destroy” jarrera horietan, ezin dut saihestu fenomeno psikologiko baten presentzia ikustea: ‘ikasitako indefentsioa’ deritzon hori. Hau da, itxura radikalissssimoaren atzean, “ni naiz beste guztiak baino anarkoagoa, librepentsalariagoa” eta abar eta abar, “zuek ez dakizue manipulatuta zaudetelako denak, ni izan ezik, noski”… oso bideratutako postura bat dagoela atzean, eta okerrena da badirudiela inkontzientea dela postura hori.
Nola demontre ez dute ikusten hori ere Konspirazio bat dela? Eta edozein ekimen, oso berezko, natural eta herritarra izanik ere (eta bai, Euskal Herrian egon dira horrelako ekimen batzuk), zaborretara botatzen dutela eta hain zuzen horretarako daudela eraikiak “diskurtso destroy” horiek? A ze komeria. Nola sartzen diguten ziria, BAI.
Ia Elosun argitzen garen…
A zer irudipen desberdinak gureak Aitor, Asier … Niri benetan, interesgarriak egin zaizkit aspaldian ez bezala argitara eman diren azken iritzi artikuluak, eta ez da zuek irakurri ondorengo hausnarketa, hori esanaz nenbilen inguruan. Sentitzen dut ba, aspergarriak izan bagara … Bestelakoa zen asmoa. Saiatuko gara berriro, eta eskertzen da zuen zintzotasun hori.
Eskuin-ezkerrarena sekundarioa da. Inportantea, neretzat, hasteko, non garen ulertzea da. Kritikoak izatea. Politika egitea. Zeren, eskuin eta ezkerraz aspertuta egoten ahal gara, eta bagara, baina, autozaintzaz, ongizateaz, jaten duguna garenaz etab., batzuk behintzat, lepaezurretik gora egiten hasita gaude.
Erabat ados Pablorekin. Nik ez dut uste publikazio honen funtsa eskuin-ezker pareaz ari denik, dezente sakonago baizik. Ederki ekarria dago gainera. Nahiz eta zenbaitetan, eszenako pertsonaien artean nor den nor zehazte aldera, termino horiek erabili. Bi poloen jokoaren osotasuna ulertzea da kontua, ulertzen ez denean oso probablea baita batean edo bestean egotea, akaso jakin ere egin gabe, betiere sistemari eutsiz.
Ez da lehen aldia norbaitek artikulu bat erabiltzen duela artikuluaren alboko zerbait eztabaidatzeko eta artikulua bera, egilea eta argitaratuta dagoen hedabidea bera mespretxatzen dituela. Eztabaida hau izan da benetan aspergarria.
Aurreko iruzkinarekin, deskuidoz, ireki nuen ate bat, inor sartu baino lehenago, itxi nahi nuke. Ez da, uste dut, iruzkinetako hau, autozaintzaren edo ongizatearen kritika egiteko tokirik onena.
Argia behar dugu.
ikusten dut ez zaretela aspertu azken asteotan. zein ederra zuen saltsa gosaltzea.!
ezker fosialista museora !
Oso hausnarketa interesgarria.
Kuraia on, Pablo.
Naomi Klein-en ibilbideari buruzko kontu interesgarriak emanak ditu Cory Morningstar-ek, aspaldi, esaterako hemen: https://www.wrongkindofgreen.org/2020/09/11/comments-on-green-billionaires-behind-professional-activist-network-that-led-suppression-of-planet-of-the-humans-documentary.
Greta Thunberg-en kontuaz susmo galdetu gendun 2019an “zein da Greta Thunberg-en atzean?” eta honako sorta opari hau aurkitu:
https://www.theartofannihilation.com/category/articles-2019/
Itsasoa hor dugu, goza!