Laharra edo sasia – Rubus ulmifolius
Hain fama txarra duen landare honek denok ezagutzen ditugun fruitu gozoak eskaintzen dizkigu udara bukaeratik udazkenera. Dituen konposatu polifenolikoei esker, frutarik antioxidatzaileena omen da; azido elagikoa, taninoak, elagitaninoak, kertzetina, azido galikoa eta zianizidak ditu. Masustak pigmentu naturaletan ere aberatsak dira; hala nola, antozianinetan eta karotenoideetan. Antioxidatzaileak dira, zelulen zahartzea eragozten dute eta gorputza erradikal askeen aurrean zein minbiziaren agerpenetik babesten dute, sistema immunitarioaren eraginkortasuna handitu eta bihotzekoak izateko aukerak murrizten dituzte. Landare honek dituen azido elagikoa eta azido salizilikoa tumore-zelulekiko toxikotasunarekin lotu dira, bularreko minbizi-zelulak barne.
sistema immunitarioaren eraginkortasuna handitu eta bihotzekoak izateko aukerak murrizten dituzte masustek
Flabonoide eduki handiak ere minbizia prebenitzen eta kolesterola gutxitzen laguntzen du. Azido organikoak ere baditu laharrak, hala nola azido klorogenikoa, ferulikoa, ursolikoa eta malikoa; horiek behazun-besikula suspertzen eta liseriketa errazten dute.
Ehun eta berrogeita hamar gramo masustak eguneko gomendaturiko C bitaminaren erdia dute. Duten burdin kopuruarengatik, lagungarri dira anemiaren aurka. Idorreria arintzen duen zuntza ugari du laharrak, baita B taldeko bitamina asko ere: niazina, tiamina, riboflabina, piridoxina eta azido folikoa, azken hau nerbioentzat egokia. Gainera, manganesoa, kaltzioa, fosforoa, potasioa eta kobrea ere baditu. Sasiaren haziek Omega 3 eta 6 koipe azidoak dituzte.
minbizia eragozten eta kolesterola gutxitzen laguntzen du laharrak
Loreak ere onak dira entsaladan. Sasi-kimu samurrak zuritu eta bere horretan jan daitezke, lehorgarriak badira ere. Entsaladan edo barazkiekin batera egosita ere jan daitezke. Hosto berri horiek, lehortuz gero, infusiotarako ere balio dute.
Xanti Iparragirre zenak bere biografian kontatzen du txapelokerrak etxean sartu eta familia osoa atxilotu zutenean, haur eta zaharrak barne, berak sasitan ezkutaturik pasa zituela etxe inguruan bi aste, sasi-kimuz elikatzen.
Onura hauek eta beste batzuk ditu laharrak, eta ez dira harritzekoak sorginekin batera sasiak erretzeko kantu eta aipuak.
Gora sorginak eta eskerrik asko Asier
Zein berri ona den sasi hostoak eta loreak jangarriak direla jakitea; ez direla soilik masustak.
Etekina atera beharko diogu jakinduria honi, bai horixe.