2013an Iowako Unibertsitatearen bidez argitara emandako lana, Rastreando huellas detrás de un enigma: Las misteriosas andanzas mediáticas del email del Dr. Henrike Knörr sobre los grafitos de Iruña-Veleia.
Enigma baten arrastoaren atzetik
Henrike Knörrek Iruña-Veleiako grafitoei buruz idatzitako emailaren ibilera mediatiko misteriotsuak
Laburpena
Azterlan hau ikerketa-lan zabalago baten parte da, helburutzat duena posta elektroniko batek izandako zeregin nabarmena argitzea. Mezu elektroniko hori Henrike Knörr hizkuntzalariak duela zazpi urte bi euskal filologori bidali zien, Joaquin Gorrochategui eta Joseba Lakarrari, Iruña-Veleia kasuaren testuinguruan. Zehazki, lan honek dokumentu hura denboran zehar eta hainbat modutan nola manipulatu den modu xehean aztertzen du; Iruña-Veleiako aztarnategian aurkitutako euskarazko grafito batzuen faltsutasunaren tesia babesteko egin zen manipulazioa. Duela hamar urte baino gehiago aurkitu ziren grafito horiek, 2005eko eta 2006ko kanpainetan, Iruña-Veleiako hiri erromatarreko aztarnategi arkeologikoan. Orain arte, Knörren gutunak jasandako manipulazioaren gaia ez da landu. Ez da jorratu, ezta ere, Interneteko foroek Eliseo Gilen kontrako eta faltsutasun tesiaren aldeko iritzi publikoa sendotzen nola esku hartu zuten.
Henrike Knörren gutunaren maneiu eta instrumentalizazio trebeak baldintzatu du iritzi publikoa, modu negatiboan baldintzatu ere. Hori aztertzen du ikerlan honek
Gogoratu behar da azterlan hau 2013ko ekainean amaitu zela idazten, Iruña-Veleia kasuak oraindik instrukzio-fasean jarraitzen zuenean, bost urte lehenago judizializatu baitzen eta, zoritxarrez, oraindik orain hala dago. Gaur gaurkoz, ez da judizialki ezarri krimenik izan den ala ez. Ez dakigu 400dik gora grafito horiek, zeinen artean badiren 50 bat euskarazko hitz eta espresioekin, egiazko ala faltsu deklaratuko dituzten. Instrukzio epailearen erabakiaren zain gaude. Edonola ere, ziur nago gutunak izandako joan-etorriei buruzko kapitulu honek lagunduko digula hobeto ulertzen nola iritsi garen bidegurutze honetara. Ikusiko dugu Knörrek bi euskal filologoei 2008ko apirilaren erdialdean — hil baino bi aste lehenago — bidali zien gutunaren maneiuak nola baldintzatu duen iritzi publikoa, modu negatiboan baldintzatu ere. Halaber, ikusiko dugu pertsona talde txiki batek egindako Knörren gutunaren instrumentalizazio trebeak nola eragin duen euskaldun askok sinistea euskaraz idatzitako grafitoak faltsuak direla; eta ez hori bakarrik, baizik eta gainontzeko guztiak “ezinezkoak” direla eta, azken batean, “gaur egungo faltsifikazio baldarrak” besterik ez direla.
Iritzi hori bi euskal filologoek hainbatetan egindako adierazpen publikoetan islatzen da. Esan genezake aurkikuntzen ustezko faltsutasunaren tesia bi akademiko horien hitzei egotzitako autoritateari zor zaiola hein handi batean, eta haiek esan izanari beren lankide Henrike Knörr iritzi berekoa zela: «Zalantzarik gabe, hau ezin da izan Antzinarokoa». Bada, lan honen helburua da aztertzea zer eginkizun izan zuen denboran zehar gutun horrek iritzi publikoaren formakuntzan. Eta horrek agerian utziko dizkigu orain arte aurkikuntzen benetakotasuna edo faltsutasuna epaitzeko kontuan hartu ez diren hainbat jardun eta adierazpen. 2012ko abenduaren 5ean ETB1en emandako Iruña-Veleiako Misterioa dokumentalarekin hasiko gara. Dokumental horrek, Iruña-Veleiako kasuari buruzko informazio asko emateaz gain, Henrike Knörren mezu elektronikoak eztabaida polemiko eta sutsu horretan eginkizun gorena nola jokatzen zuen erakusten du.
Ikerketa-lana osorik hemen:
Roslyn Mary Frank oso emakume jatorra argia eta euskalduna da…berakin ibili nintzen Urumeako Zilegi Mendietako eta inguruko sarobeak ikusten…
orain ez naiz oroitzen …bere lagun australiar batekin etorri zen.. 30 urte pasa dira .
Ni baino adituagoa zen sarobeen gaietan … berari ikasi nion munduan bakarra dela mendiko artzain-larreak zatitzeko modu hori, Euskal Herriko sarobe borobilen bidezko modua, alegia.
Oso oroitza onak gordetzen ditut.