Deseroso
Lehen aldiz deseroso sentitu naiz Durangoko Azokan. Plandemiaren ondoren Covid-sinisdunekin topo egin dut, Covid-ziurtagiria txintik esan gabe onartu duten euskal kulturgileekin. Bi edo hiru urteren ondoren, bihotzean zauri batekin jarraitzen dugula iruditzen zait, sendatu gabea zoritxarrez.
Donostiako ospitaleko zerbitzuburuak ere deseroso daude Osasun saileko agintariekin. Nahiz eta sailburu batzuek pribatuan ere lan egin, PNVren osasunaren negoziorako pribatizazio grinak denen gainetik jarraitzen du, eta osasun-eliteen arteko lehia hau ez da guda batean bukatuko, boteredunek jakingo dutelako, jakin, nola irabazi orain aurrean jarri direnei. Bai horiek, bai sindikatuek deitutako osasungintzako grebetan eskirolak saritzen eta grebalariak zigortzen zituztenek.
Whatsapp taldetatik, osasungintza publikoaren deialdien aurrean ezinegona adierazten dute txertoaren aurkakoek, eta gogorarazten diete terapia geniko hau zabaldu duten osasun-langileei nola hilkortasun-tasak handitzen ari diren egunero.
Nola azaldu jendeari engainatuak izan direla, frogak faltsuak izan direla?
Larri jartzen naiz ezagunen artean minbizi kasuak, iktusak, tronbosiak, hildakoak aipatzen dizkidatenean, eta, neure kolkorako, oroitzen naiz nola horren arriskuez abisatu zuten zientzialariak ezabatuak izan ziren hedabideetatik, baita euskarazkoetatik ere.
Nola azaldu jendeari engainatuak izan direla, frogak faltsuak izan direla, dena negozio baten bila, etekin zoragarriak lortzeko helburua guztiaren gainetik jarriz; egia, askatasuna edo justiziaren gainetik pasatuz?
Baina kapitalismoak aurrera darrai, eta, gripearen aurkako RNA txerto genikoaren aldeko joan den ostiraleko BERRIAko artikulua irakurtzen dudanean, deserotasun hau ez da bukatzen.
Iñaki Segurola gogoan, euskal kultureta tragazionista andana Durangon ikustean hemen ezer berezirik gertatu(ko) ez balitz bezala, normalkeria berrian eroso. Ezin burutik kendu Ogrue, “magufoekin” sartzera bakarrik ausartu diren “umore” erraz sistemazale eta mediokrearen guruak ikustean ere.
Iñaki Segurolaren omenaldia, hizlari bat edo .. kenduta, polita izan zan. Nire ustez Durangoko museora joan ziran gehienak lagunak eta Azpeitiko ezagunak ziran, baina beren 6 liburuak irakurri genduzanok oso gitxi ginan. Horregaitik Iñakiren benetako ideiak askok ez ekiezan eta topiko batzuk errepikatzen ebezan.
Artikulu zinez interesgarria. Baina, zer zerikusi du orain berriz kapitalismoak??? Izan ere, norbaiti ala zerbaiti harria bota nahi horretan, kapitalismoa jo erruduntzat eta irakurle asko lasaitzen diren irudipena dut. Txerto emozional lasaigarri narkotizatzaile baten eragina duenaren irudipena dut. Uholde bat gertatu da! –> Aldaketa klimatikoa! Ze funtzio, eragin edo helburu kognitibo, mental edo dena delako du berriro ere errua kapitalismoari eragozteak? Zer da kapitalismoa kasu honetan?
Andoni: kapitalismoa Angelen kontestuan garbi ikusten da, farma-industria diruz puztu besterik ez da, kobid operazioarekin; horretarako asmatu zuen mamua, eta horregatik segitzen du asmatzen…
Kote, kasu honetan “a grosso-modo” nork puztu eta bultzatu du farma-industria? Nork ezarri ditu bete-behar, lege, “lege-moral”, etab.? Produkzio-bideak dituzten askoren gozagarri izan da eta da oraindik ere egoera hau (baita, oraindik ere, Txinan), baina erabaki horien atzean burokratak daude, sobornatuak izaten utzita ala ez. Dirua aurreztu eta inbertitzea zer den ez dakitenak dira, pribilegio postu batetik dirua nondik nora joan behar den esateko ahalmena eta aurpegia dutenak.
Nork? Kapitalismoaren parte garen guztiok, a grosso modon esanda. Zehaztuz bai, elite finantzieroek pisu nabarmena dute, baina kolaborazionismo guztia behar izan da haren asmoak egi bihurtzeko.
Kaixo Kote. Ados farma-industria “denok” puztu eta bultzatu dugunaren ideiarekin, onerako eta txarrerako, borondatez ala ez, horren kontziente izan ala ez.
Eredu ekonomiko kapitalista baten parte gara bai bizi garen eremu honetan, eta mundu mailan sortu ditugun merkatu-sare horietan. Baina ezin ahaztu kapitalismo hori oso fiskalizatuta eta baldintzatuta dagoela “elite” deritzogun burokrata batzuengatik eta hauekin oso harreman on/zintzoak edo fideltasunezkoak dituzten “lagun arteko kapitalismoaren” adibide direnekin. Eta harreman ona ez baduzu, ba elite horien mehatxupean bizi behar. Ikus, adibidez, Twitterren nagusi berria Elon Musk, besteak beste, Europan eta AEBtan hainbeste mehatxu jaso dituena ez baditu beraien arauak betetzen; AEBtako Indar Espazialaren sorreran eta garapenean lotura duena; eta klima-larrialdi delako honetan “erabili beharko genituzkeen” kotxe elektrikoen garapena bultzatu eta gauzatu duena. Azken hau defendatzen dute baita ere, antza, berde, progresista eta natura nola zaindu eta horren “zaintzak” arduratzen gaituela adierazteko modu bakarraren jabe eta jakitun diren zenbaitek ere. Baina Elon izatea horren bideratzaile izatea ez dute hain gustoko.
Kapitalismoan bizitzeak ez du suposatzen kapitalista izatea (ni ez naiz behintzat, hala banintz ni eta ingurukoentzat hobe izan zitekeela uste badut ere, baliagarria zaien zerbait eskeiniko niekeen ikuspuntutik).
Nahaste-borraste honetan zera esan nahi dut, kapitalismo deritzogun, baina guztiz hala ez den honetan, norbanakoak gaitasuna du bere erabakien bidez nolabaiteko eragina izateko, onerako ala txarrerako, batzuengan edo besteengan. “Kapitalismoa” kritikatzen dugunean, pertsona batzuen jarrerak kritikatzen ditugula iruditzen zait, askotan artalde bezala joaten gara, zenbait enpresa kapitalistek hortarako gaitasuna badute eta garatzen ari dira (Facebook, Tik-Tok, horien erosleak…). Baina, zehaztea oso zaila, edo, askotan, ezinezkoa den pertsonen jarrerak erruduntzat jo ordez, kapitalismoa jotzen dugu erruduntzat, ente abstrakto bat bezala; horrela barrenak usten ditugu, eta irakurle askoren aurrean ongi gelditzen gara.
Pasa den asteburuan ikusi nuen pertsona bat Gasteizen, lasterketa batean zebra-bide bat zaintzeko ardura zuena. Pasa zen emakume bat ume-karrotxoarekin korrikalari bati oztopo eginez, eta hasi zen peto naranja zuen pertsona hori ohiu batean, hitzak gogoratzen ez baditut ere, errespetua galduz. Emakumearen senarrak bueltan beste halako hitz batzuk, eta petodunak “quédate ahí que voy a llamar a la policía, tú te quedas ahí, ¡aquí mando yo!”. Bikoteak buelta erdia eman eta alde egin zuen.
Covid garaian ere antzeko jarrerak izan omen ziren, nik ez nuen zuzenean halakorik bizi izan eta eskerrak! Horren errudun Kapitalismoa da?? Agintari makila edota petoa jarriz gero, babestuko zaituen indarraren monopolioa izanez gero, eta egiten duzun hori “legala” bada, kontuz nirekin!
Besterik gabe, luzatu banaiz ere, ongi azaldu ez banaiz ere (hortarako zer azaldu nahi den jakin behar), eta akats ortografikoak kontaezinak badira ere, nire ideia batzuk jakinarazi nahi nizkizun.
*oihu. Hori akats barkaezina da.
Beste puntu bat, eta hau Zuahizpeko Karmelo Bizkarrak jakingo du ondo nola azaldu. Covidaren aurrean D bitaminak, zuzenagoa izanda, hormonak berebiziko garrantzia duela ikusi dute. D hormona, D3 forma uste dut dela egokiena, suplemento bidez har dezakezu, baina gorputzean eragina izateko azalak eguzki-izpiak ikustea beharrezkoa da. D3, eguzki-izpiak, deskantsua, aktibitate fisikoa, baraualdiak… horiek denak ezinbestekoak dira osasuntsu egoteko. Horien atzean badago industria, industria txikia, nutrizionista, fisioterapeuta, etab. luze bat, hau da, merkatu haundi bat dago. Baina Covid garaian zein izan da erabakia? Etxe barruan egon “kartzelaratuta”, telelana egin ahal bada (pantailak, argi urdina…), erabili musukoa (baita auto barruan bakarrik zoazela ere), eta zortzietan balkoitik txalo egin izorratuta dagoen jendea hartatzen duen horiengatik (eta ez izorratu aurretik osasuntsu egoten laguntzen zaituzten horiengatik). Hau da, farma-industriak interes handiak izango zituen gu etxean sartzearekin, txertatzearekin, eta musukoa jartzearekin, baina beste batzuek, “industria” baten parte batzuk, beste jakintza batekin, kontrakoa esaten zuen. Baia legegileek kasu, agian errazena zelako, ba lehenbizikoei. Bigarren horiek, gainera, Trumpistak ziren (ironia), negazionistak (eta ez eszeptikoak), eta Trump bera kapitalista omen, eta Trump gaiztoa. Baina kulpa kapitalismoarena, kapitalismoak bultzatu du deforestazioa (orain 12.000 urte Amazonian sua erabiltzen zuten basoa soiltzeko, lurra lantzeko eta animaliak ehizatzeko, Australian orain dela 45.000 urte, baina, hain gutxi ziren, ez zutelako halako inpakturik), eta saguzahar batek gaixotu gaitu (saguzaharra ez da kapitalista, noski) eta kapitalismoak bultzatu duen merkatu global batek hedatu du gaixotasuna.
…