AKORDIO HISTORIKOA ALA PRE-AKORDIO PRE-HISTORIKOA?
Ezberdinen arteko edozein negoziazio gertatzen denean, ordezkari bakoitzak bere interesak izango ditu eta, kasu askotan, bateragaitzak ematen duten ideietatik abiatuta hasiko dira elkarrizketan. Hala ere, sindikatu, Hezkuntza Delegaritza eta irakasleoi gogoratu behar zaie, behar zaigu, bakoitzak dituen interesak albo batera utzi behar ditugula, helburu eta norabide bakarra ezarriz: ikasleen hezkuntzarako eskubidea bermatzea, alegia.
Helburua argi izanda, elkarrizketan has gintezke hezkuntza komunitatea osatzen dugun eragile guztien artean, bakoitzak dituen ideiak bateraezinak direla iruditu arren. Presio, txantaje eta presarekin ezin da adostasunik lortu. Gizakia, gustura sentitzen denean eta konfiantzazko espazio batean lasaitasunean hitz egitea lortzen duenean, adostasunetara heltzeko gai da. Mesfidantza, bakoitzaren interesak lortzeko trikimailuak, presioa, ezkutuko bilerak, presa eta horrelakoak daudenean, ordea, ezberdinen artean ezinezkoa izango da bermeak izango dituen inolako hitzarmenik adostea.
Hauxe esanda, alde guztien iritziak kontuan hartuko dituen baina ikasleen hezkuntzarako eskubidea bermatuko duen hitzarmen sendo bat lortzea beharrezkoa da. Horretarako, ikasleen ikasketa prozesuaren kalterako diren eta jarraian azalduko ditudan puntu hauek, hezkuntza komunitatea osatzen dugun pertsona guztion artean ganoraz eztabaidatzeko, haien inguruan patxadaz eta presiorik gabe hitz egiteko eta ikasleentzat onuragarriak izango diren adostasunetara heltzeko gonbidapena luzatzen dut.
Burokrazia antzuarekin bukatu behar da
1. Irakasleok lanean pairatu behar dugun eta ikasleen kalterako doan burokrazia antzuarekin bukatu behar da: konpetentzia orokor eta espezifikoek osatzen dituzten programazio amaigabeetan ematen dugun denbora (ikasle, guraso eta irakasleok ulertzen ez ditugunak); istilu bat gertatzen denean datu askoz osatutako dokumentua bete behar dugunean; parte hartu behar dugun batzorde eta proiektu ezberdinetan ematen dugun denbora (Hizkuntza Proiektua, Bizikidetza Proiektua edo digitalizazioaren inguruan etengabeko formakuntzak); eta abar luze bat.
Beraz, zeintzuk izango dira desburokratizaziorako ezarriko diren neurriak? Zein izango da sortu berri den Batzordearen eginkizuna? Nortzuk egongo dira batzorde horretan? Teknikari eta sindikatuez gain, irakasle independenteak egongo dira? Ikasle eta irakasleok neurri zehatzak behar ditugu.
Irakasgaiak ingelesez emateari utzi behar zaio, eta benetan euskara balioetsi
2. Guraso eta irakasleok kezkatzen gaituen beste gai oso garrantzitsu bat Euskara da. Nola bermatuko da ikasleen euskara maila? Curriculumean euskara ordu kopuruak gutxituz eta euskaraz ematen ziren irakasgaiak Lehen Hezkuntzatik ingelesez irakatsiz (Science, Art, Physical Education, etab.)? Euskarak curriculumean izan behar duen garrantzia eta pisua berreskuratzea ezinbestekoa da, urteetan zehar mantra gisa erabilitako eta emaitza txarrak ematen ari den hiru-eleaniztasunarekin bukatu behar da. Irakasgaiak ingelesez emateari utzi behar zaio, eta benetan euskara balioetsi eta erdigunean jarri.
Euskal Autonomia Erkidegoko Hezkuntza Lege berriak ez du ikasleen euskara B2 maila bermatuko. D ereduko ikasle bat ikasgaien %80 euskaraz izatetik %66 izatera pasatuko da. Hortaz, nola lortuko da ikasleek B1 maila izatetik B2 lortzera pasatzea euskara-orduak murrizten baldin badira?
Eskoletan pantailen erabilera mugatuko duten neurriak behar ditugu: desdigitalizazioa
3. Pantailen erronkari nola erantzungo zaio? Ikasgeletan tresna digitalen neurririk gabeko erabilerak eragiten dituzten kalteak asko direla ondorioztatzen duten ikerketa asko daude: arazoak familia eta lagunen arteko harremanetan, eskola errendimenduan, kontzentrazioan, obesitatean, sistema motore eta kardiobaskularraren garapenean, loaren kalitatean, autoerregulazioan, emozioen kudeaketan eta, azken batean, bizi itxaropenean.
Esan bezala, ikasleengan pantailek eragiten dituzten kalteen inguruan gero eta ikerketa gehiago daude, eta markatzen duten norabidea argia da: eskoletan, pantailen erabilera mugatuko duten neurriak behar ditugu. Urteak daramatzagu digitalizazio plan berriez hizketan; eta agian, digitalizazioaren inguruan aritu beharrean, desdigitalizazioaz hitz egin beharko genuke. Suediak, adibidez, ordenagailu eta pantaila digitalen erabilera ikastetxeetan izugarri mugatu du, aplikatzen ari diren digitalizazio planek ekarri dituzten emaitzak oso txarrak izaten ari direlako.
Gainera, ordenagailuak eta gailu digitalak erosiz eta erabiliz sortzen dugun zaborra izugarri handia da, zabor digitala. Edo ChatGPT-an egiten den bilaketa bakoitzeko kontsumitzen den energia kantitatea. 2014ko artikulu honetan agertzen diren datuak oso larriak eta kezkagarriak dira.
Hezkuntzaren merkantilizazioarekin bukatu behar da
4. Eta, azkenik, dena hankaz gora jartzen ari den Hezkuntzaren merkantilizazioarekin bukatu behar da. Enpresa pribatuetatik etengabe datozen, frogatu gabeko eta ikasleentzat kaltegarriak izaten ari diren berrikuntza pedagogikoak, metodologia berritzaileak eta lan egiteko moduak programazio eta ikasgeletatik kendu behar dira. Hala nola, hiru-eleaniztasuna eta pantailen erabilera, goian azaldu bezala; proiektuka edo eremuka soilik irakas-ikasteko moda; konpetentziek hartutako garrantzia eduki-ezagutzen kalterako, etab.
KONPETENTZIAK ETA EDUKIAK:
Azkenengo urteetan, hiru Hezkuntza Lege berri nagusi egon dira estatu mailan. Lege bakoitzaren aplikazioarekin beti gertatu da konpetentzien gehitzea, ezagutzen kalterako. Edukiak kendu, eta ulertezinak eta ebaluatzeko ezinezkoak diren esaldi luzez osatutako konpetentziak ezartzen dizkigute. Irakasgaietatik ezagutzak kendu dituzte, eta edukien gutxiestea handituz doa hezkuntza lege bakoitzarekin.
Hezkuntza Lege berri bakoitzak ezagutzak eta edukiak murrizten ditu
Konpetentziak, konpetentziak eta konpetentziak entzuten dugu momentu oro. Baina nork ulertzen ditu? Zertarako dira eta zein da eskoletan ezartzearen helburua? Zer esan nahi du ikasten ikasteak? Eta irakasten irakasteak? Ikasten ikastearekin zer ikasten da? Nola ebaluatzen da ikasten ikastea?
Ezagutzak guztiz beharrezkoak dira ikasketa prozedurarako. Ezin dira irakaskuntza eta irakasgai bat edukirik gabe ulertu. Konpetentziak eskoletatik kentzen ari diren herrialdeak gero eta gehiago dira; Eskozia eta Britainia Handia esaterako, adibide batzuk jartzearren.
PROIEKTUEN BIDEZKO IKASKETA:
Ikasgaiak edukiz hustearen beste adibide bat proiektu bidezko ikasketa eta eremuka lan egitea dira. Proiektuak, eduki eta helburu espezifikoetan oinarrituta egon beharrean, hau da, ezagutzetan, ebaluazio irizpideetan oinarritzen dira. Izan ere, irakasgai bakoitzaren ebaluazio irizpideak edukiak baino kualitatiboki eskuragarriagoak izaten dira. Berriro ere, edukien hustearen beste modu garbi baten aurrean gaude.
Irakasleak proiektuak sortzen ari dira jo ta su inolako oinarririk gabe eta inori ez zaio axola ikasleek horrekin ezer ikasi duten ala ez
Irakasleak proiektuak sortzen ari dira jo ta su inolako oinarri eta ezagutza teknikorik gabe (irakasleei gogorarazi behar zaie, legez, ez daudela proiektuka lan egitera behartuta): hauxe hemen txertatu, beste hori kendu, hauxe oso guay geratzen da, ikasleei seguru izugarri gustatuko zaiela, motibatuta egongo dira, ikasgelatik mugimendu askean arituko dira, zoriontsuak izango dira nahi dutena nahi dutenean egiten, ikaslea ‘erdigunean’ jarriko da bere interesak soilik kontuan hartuz; eta proiektua bukatzean, sortu duten produktu polita eskola komunitateari erakutsiko zaio, eta zergatik ez, txapelketaren batean aurkezteko aukera badago are hobeto, inori axola gabe ikasi dutena zer izan den eta ezagutzak finkatu dituzten ala ez.
Proiektuen bidezko ikasketak dakarrena ongi ulertzeko, Olga García Fernández eta Enrique Galindo Ferrándezek 2024an idatzitako liburua gomendatzen dut: Aprendizaje basado en Proyectos. Un Aprendizaje basura para el proletariado (Akal, Educación).
Gurasoek eta irakasleok kezkatuta bizi dugu egoera hau guztia. Ondorioz, azaldutako guztia kontuan hartuz, ikasleen hezkuntzarako eskubidea bermatzeko, hezkuntza eragile guztien artean lasai, denboraz eta patxadaz, baina – bai ala bai – ahalik eta lasterren jorratu eta hitz egin beharreko gaiak direla uste dut.
