Basque Quantumen txerto bizkorrak
Egunotan besterik ez dugu entzun: Donostian jarri den ordenagailu kuantikoaren “marabilli”, Ondarroan esaten duten moduan. Denetarako balio izango du: autogintzarako, ikerketarako, energia berriztagarrietarako, adimen artifizialerako eta, noski, osasungintzarako. Bertako arduradun bati entzun nion ETBn: “ordenagailu hau izan bagenu pandemia garaian, txertoa (terapia genikoaz ari da) azkoz arinago garatuko zatekeen”. Hau entzutean zurbildu egin nintzen; azalduko dut zergatik.
Memoria eginez: 2019aren bukaeran pandemia Txinan agertu omen zen. Agerpen hartatik bi hilabetera, Sars-Cov-2 koronabirusaren kode genetiko osoa argitaratu zen 2020ko urtarrilaren 20an eta, berehala, ustez hark sortutako gaixotasunaren proteina (spike) famatuaren kodea. Spike edo arantza proteina osatzen zuten kodeekin etxe farmazeutikoek arrapaladan sortu zituzten RNA-mezularian oinarritutako terapia genikoak edo Covid txertoak. Moderna korporazioak 2020ko urtarrilaren 13rako txertoaren garapenari ekin zion eta 42 egunen buruan harekin frogak egiten hasi zen. BioNTech-en fundatzaile Ugur Sahinek ordu gutxi behar izan zituen txertoaren formula ateratzeko, Wall Street Journaleri adierazi zionez. Inoiz baino arinago, 2020 urtearen bukaeran egin omen ziren entsegu klinikoak, mundu guztia masiboki txertatzeko 2021 urtean zehar. Ordura arte normalean txerto bati oniritzia emateko 10 urte pasatzen baziren, kasu honetan ia urte bitan lortu zuten. Hau bizkortasuna ez bada, zer izango da?
koronabirus berriaren kode genetiko osoa argitaratu zen 2020ko urtarrilaren 20an jada, eta berehala spike famatuaren kodea
Hori guztia nahikoa ez nonbait, eta etxe farmazeutiko batzuek OMEri proposatu zioten edozein pandemia berriren aurrean ehun egunetan prestatuko zutela dagokion txerto genetikoa. Horretarako IBMk duen ordenagailua erabiliz? Auskalo. Jakina da Bill Gatesen dirutza nondik datorren; IBMri sartu zion ziriagatik, hau da, Microsoften sistema eragilearekin lotzeagatik. Ikasketa-karrera bat bukatu ez duen gizon horrek munduko iruzurgilerik onena izaten jarraitzen du.
Ez noa berriro errepikatzera RNAm-an oinarritutako terapia horiek zenbat kalte, eragin kaltegarri eta hildako sortu dituzten. Ezta zelan aurkitu diren ere, oraingoz, terapia geniko horiek minbiziak eragiten dituztela azaltzen duten 21 modu; eta ez nolanahiko minbiziak: turbo-minbiziak, esaterako. Baina bai aipatuko ditut nanoteknologiak eragindakoak, alor hau lotuta baitago Donostiako nanoteknologia ikerketa zentroekin eta Gasteizko Farmazia fakultatearekin.
Spike edo arantza proteinak, birsortzeko, bere kodea daraman RNAm-ak zelularen mintza pasatzea behar du, eta hori gertatzeko nanolipidoak behar dira; nanolipidoen bidez RNAm-ak zelulen mintza zeharkatzen baitu eta horrela bere mezu genetikoa erribosometara heltzen baita. Erribosoma horiek dira arantza proteinak sortuko dituztenak. Antigeno horien sorkuntza baliagarria izan zitzaien txertoak onura zekarrela sinetsarazteko, nahiz eta RNAm-aren zinetika ez zen ikertu, ezta gure defentsa sisteman duen eragina ere, ezta RNAm-aren bio-zabalpena ere, eta odol-hodietako endotelioan edo bihotzean eragiten dituen zuzeneko kalteak ere ez.
gaur egun, txertoen osagai lipidikoen kalteak ikertzen eta neurtzen jarraitzen dute oraindik
Bestetik, Modernaren txertoen kasuan, DSPC lipidoa alergien sortzailea da. Pfizer txertoak, aldiz, PEG lipidoa erabiltzen du eta horrek ere anafilaxia eragin dezake. Beste txerto batzuek polisorbato-80 daukate, nerbio sistemaren muga hematoentzefalikoa zeharkatzen duena eta kalte nerbiosoak eragiten dituena. Hau da, gaur egun, osagai lipidikoen kalteak ikertzen eta neurtzen jarraitzen dute oraindik.
Zer esan nahi du horrek? Bada, txertoak egiteko bizkortasuna ez dagoela lotuta eraginkortasunarekin eta gure gorputzaren defentsa sistemarekin ezin dela jolastu, ezta kalkulu matematikoekin neurtu ere. Denbora behar da terapia genetiko horien eraginak ikertzeko eta 2020an Bigfarmari irekitako negozio aukera berri honen kalteak zenbaezinak dira oraingoz.
Kasu gehiago egin beharko genieke filosofoei euskal teknofilo sutsuei baino
Jordi Pigemek, Técnica y Totalitarismo liburuan, azaltzen digu nola sare informatikoen eta datu-baseen garapenak aukera eman zuen pandemiako neurri totalitarioak ezartzeko. Gogoratzen duzue QR kode bihurtu gintuztela? Kasu gehiago egin beharko genieke filosofoei euskal teknofilo sutsuei baino.
Bata zuridun ziberferianteak, bi mila urtez ilea hazteko ukenduak saltzen baina geroz eta burusoil gehiago, beraiek aldiz geroz eta aberats-boteretsuago.
Asier, ez nekien alopeziaz jota zinela. Edabe horiek ez dira alferrikakoak bakarrik, garuna erreko dizute. Hobe duzu txapela janztea. Galderarik garrantzitsuena hauxe da: zer egingo luke pertsona bakoitzak,biktimaren eta bere ikuspegiaren ordez, biktimarioa izateko aukera, dirua eta boterea balu? Bizitza bizi izan dudan heinean, konturatu naiz eskubideak eskatzen zituztenen ehuneko oso altua, estatus jakin batera iritsitakoan, usteltzen dela eta beren asmo on guztiak ahazten dituela. Beraz, ondorioztatzen dut eskubideak eskatzen zituzten pertsona on horiek, besterik gabe, berekoiak zirela. Badira beren pribilegioak uzten dituzten pertsonak ere, beren sinesmenekin koherenteak direlako; horiek dira ezinbestekoak. Bertolt Brechtek esan zuen bezala: “Badira egun batez borrokatzen diren eta onak diren gizonak. Badira urtebetez borrokatzen diren eta hobeak diren beste batzuk. Badira urte askotan borrokatzen direnak eta oso onak direnak. Baina badaude bizitza osoan borrokatzen dutenak: horiek dira ezinbestekoak”.