Konpondu gabeko Iruña-Veleiaren arazoa oraindik Espainiako Auzitegi Konstituzionalak hartzen duen erabakiaren menpe dago, zeren Eliseo Gilek, Iruña-Veleiako grafitoak aurkitu eta, faltsutu izana leporatuta, 2008ko azaroan aztarnategitik bota zuten arkeologia-taldeko zuzendarikideak, babes-errekurtsoa aurkeztu baitzuen, epaitegiak “erruduntasunaren froga bat ere” aurkeztu gabe eta “aurkikuntza horiek faltsutzearen ondorio direla zientifikoki frogatu” gabe kondenatu duelako.
Izan ere, epaiketaren epaia bera kontraesanetan erortzen da; Eliseo Gil kondenatzen du baina “berak bere eskuz grafito garaikideak egin zituela behar bezala frogatu ez dela” aitortzen du. Hala ere, kondenatzeko, grafitoak “berez edo hirugarren batzuen bidez” egin zituela gaineratzen du, eta hori ezinezkoa da, “behar bezala frogatu ez denez gero”, berez, egin ez zituelako, eta “hirugarren” horiek existitzen ez direlako, hamaika urteko prozesu judizialean ez baita identifikatu epaian bat-batean aipatutako hirugarrenik.
Beraz, epaitegiak kondenatu egiten du baina ez du frogarik, nahiz eta 2012ko uztailean aditu-txosten bat eskatu zion Espainiako Kultur Ondarearen Erakundeari, grafitoei buruzko informazioa eskatzeko, zehazki “antzinatasuna”. Erakundeak “datatzeko teknikarik ez daukala” erantzun zion. Eta kito, Epaitegia erantzun horrekin konformatu zen eta ez zuen jo grafitoak grabatu direneko garaia zehazteko baliabideak badituzten laborategi adituengana.
Horren erraza izango zen konponbidea, baina benetako arazoa hauxe da, erakunde politiko, unibertsitario, zientifiko, kultural eta judizialek, zerbaitengatik, grafitoen datazioa egiterik nahi ez dutela, Egia ezagutzeko bide bakarra bada ere.
[Aipuak dauzkaten agiriak hementxe daude: https://www.veleia.fontaneda.net]
