Baso zaharren garrantzia eta baso-kudeaketa iraunkorra

Tjwatt argazkilariak bere instagram-eko kanalean (@tjwatt) erakusten dizkigun argazkiak ikaragarriak dira. Ehun urtetik gorako zuhaitzen edertasuna Vs Vancouver uharteko zuhaitzen mozketa intentsiboaren hondamena.

Europan ere errealitate hori existitzen da, nahiz eta gure jatorrizko basoak (“bosques primigenios”) aspaldi desagertu.

Espaniako estatuan, basoen % 1 baino gutxiago bakarrik kontsideratu liteke baso “zahar” bezala (Frantziako estatuan, basoen % 3 baino gutxiago). Baso zaharrak 200 urtetik gorako zuhaitzak dituzten basoak dira.

Haritz bat 1.200 urtera arte bizi daiteke, baina basogintzan, sarritan, 200 urte izan baino lehen mozten da. Haritz bat 200 urterekin moztea gizaki bat 15 urterekin hiltzea bezala da.

Gaztainondo bat, batez beste, 300 edo 600 urte bizi liteke, baina basogintzan (egurretarako), sarritan, 30 eta 60 urte bitartean dituenean moztu ohi da. Giza-adinean 8 urterekin desagertzea bezala da.

Pago bat, 400 urtera erraz irits daiteken arren, 50 urtetik aurrera, normalean 80-120 urte bitartean dituenean mozten da; ume bat 10 urte ingururekin hiltzea bezala da.

Egungo baso-kudeaketak zuhaitzei ez die uzten beraien potentzial guztia ateratzen.

Zuhaitzak goizegi mozten dira, karbonoa harrapatzeko, biodibertsitatea mantentzeko eta ekosistemak babesteko duten gaitasuna mugatuz

Zuhaitz asko 500 urtera arte bizi daitezke, baina 80-100 urterekin moztu egiten dira, karbonoa harrapatzeko, biodibertsitatea mantentzeko eta ekosistemak babesteko duten gaitasuna mugatuz.

Orduan, zer egin dezakegu gure basoekin, helduaroan sartu berri diren baso horiekin guztiekin?

Egurra mozteari utzi beharko genioke? Ez, egiazki ez, basoarekin lan egiteko modu desberdinak daudelako.

Low-Tech Magazin-en, “Cómo hacer nuevamente sostenible la energía de biomasa” artikuluan, baso-praktika tradizionalekin, hala nola adaburuen inausketarekin, historikoki egurra zuhaitz osoak moztu gabe lortzea ahalbidetu dela aztertzen da, basoen kudeaketa iraunkorra sustatuz. Teknika horiek berezko birsorkuntza eta biodibertsitatea bultzatzen dituzte, eta kontraste nabarmena erakusten dute gaur egungo industria-praktika modernoekin, non zuhaitzak erabat mozten diren.

EUROPAKO ZUHAITZ URTETSUEN MOZKETA GIZAKIEN ADINAREKIN ALDERATUTA:

MOZKETA GOIZTIAR HORREK ONDORIO LARRIAK DITU EKOSISTEMETAN

Lehen esan dugun bezala, mozketa goiztiarrek eragotzi egiten dute zuhaitzek beraien ziklo naturala betetzea, biodibertsitatea murrizten dute, karbono-harrapaketa mugatzen dute, lurzorua pobretzen dute eta ekosistema ahuldu egiten da, klima-aldaketarekiko eta izurriteekiko erresilientzia galduz.

Zuhaitz zaharren garrantziari buruzko kontzientzia berreskuratzea funtsezkoa da

Arazoa da, gaur egun, zuhaitzei balioa gehiago ematen zaiela zurgintzan duten errentagarritasunaren arabera, historiari eta oreka ekologikoari egindako ekarpenaren arabera baino. Zuhaitz zaharren garrantziari buruzko kontzientzia berreskuratzea funtsezko urratsa da etorkizun iraunkorrago baterako bidean.

GUK ZER EGIN DEZAKEGU?

Gizarte gisa, herri-basoak berriro sustatu eta berreskuratu beharko genituzke, izan ere, komunalean kudeatzen diren lur eta basoak iraunkorragoak eta kalitate handiagokoak dira, erabilera arduratsu eta partekatuan oinarritzen direlako. Arau komunitarioek birsorkuntza, biodibertsitatea eta epe luzerako aprobetxamendua lehenesten baitituzte. Ez dira gehiegi ustiatzen, erabiltzaileak beraiek baitira basoen zaintzaile eta onuradun nagusiak.

Herri-basoak berreskuratu beharko genituzke, komunalean kudeatzen diren lur eta basoak iraunkorragoak eta kalitate handiagokoak baitira

Era berean, mozketa selektiboak bultzatu beharko lirateke, ingurumenarekin askoz bateragarriagoak direlako. Praktika horrek ekosistema suntsitu gabe baliabideak ateratzeko aukera ematen du: zuhaitz jakin batzuk bakarrik mozten dira, eta gainerako basoak bere osotasunean mantentzen dira, leheneratzeko eta oreka ekologikoa bermatzeko aukera emanez.

Landaketa komertzialek azkar hazten diren espezieak erabiltzen dituzte, hala nola eukaliptoa edo pinua, lurzorua pobretu eta ekosistemak aldatzen dituztenak. Espezie autoktonoekin baso-berritzea sustatu beharko litzateke, basoaren oreka naturala lehengoratzen laguntzen baitute. Gipuzkoan bereziki nabarmena da basoen utzikeria, izan ere, lurraldeko baso-azalera osoaren %16 baino gehiago utzita dago, hau da, 19.666 hektarea. Egoera honek suteen arriskua areagotzen du, sastraka metaketagatik eta beharrezko mantentze-lanen faltagatik. Udalek Lurraren Kustodia Legea aplikatuko balute eta tokiko zuhaitz autoktonoak landatuko balituzte, basoen osasuna eta biodibertsitatea hobetuko lirateke, sute-arriskua murriztuz eta paisaia biziberrituz. Guztiontzat onuragarria izango litzateke; ingurumenarentzat, herritarrentzat eta etorkizuneko belaunaldientzat.

Funtsezkoa izango litzateke gure udal lurretan baso zaharren erreserbak sortzea, basoen-ustiapena mugatu ahal izateko eremu babestuak sortuz, zuhaitzek beren bizi-zikloa osatu eta garatzeko aukera izan dezaten. Halaber, espezie mehatxatuentzako erreserba natural gisa ere balioko lukete, haien kontserbazioa eta berreskurapena bermatzeko.

Basoen kudeaketa gai konplexua da, eta ez dago erantzun erraz edo bakarra. Gaur egungo erronken aurrean, premiazkoa da gure ikuspegia berrikustea, praktika zahar eta berriak birpentsatzea, eta kudeaketa-eredu alternatiboak sakonki aztertzea. Basoek eskaintzen diguten balio ekologiko, sozial eta ekonomikoa ulertu eta etorkizunerako babestu ahal izateko, behar-beharrezkoak dira epe luzeko politikak eta jasangarritasunean oinarritutako ikuspegi integrala.