Baionako auzitegi judizialeko epaile andere-jaunak, agur,
Euskaltzale batzuek, euskarak frantses Estatuko agintariengandik pairatzen duen tratamendu bidegabea salatzeko egin ginituen ekintza batzuetan esku hartzeagatik, martxoan Baionan epaitu ninduzuen. Epaiketa hasieran, euskaraz deklaratu nahi nuela adierazi nizuen. Prokuradorea horren aurka agertu zen, haren iritziz frantsesez ongi hitz egiten nuelako, euskaraz deklaratzen banuen epaiketa itzulpenagatik luzatuko zuelako eta frantses Konstituzioaren arabera euskaraz deklaratzea debekatu behar zitzaidalako.
Prokuradorearen iritziak segituz, epaile nagusiak euskaraz deklaratzea ukatu zidan. Orduan, zergatik euskaraz deklaratu nahi nuen frantsesez azaltzen hasi nintzaion. Berehala hitza moztu zidan eta ez ninduen utzi azalpenak emaiten.
Epailearen jarrera bidegabe horrek, epaiketa bera bidegabea zela hasieratik agerian uzten zuen. Hain zuzen, nola epaile batek euskarak pairatzen duen tratamendu bidegabea salatzeko euskaltzaleek egindako ekintzak zuzentasunez epaitzen ahal ditu, epaile horrek euskarari tratamendu bidegabea emaiten badio? Frantsesaren arazoan Euskal Herrian, epaileak epaile eta arazo zirezte.
Horiek hola, epaiketa bidegabe horretan ez esku hartzea erabaki nuen eta epaitegitik atera nintzen. Epaileak mintzatzen utzi baninduen, onetsi zituen prokuradorearen iritziak ez zirela justifikazio zuzenak adieraziko nion.
Hain zuzen, euskaraz gain frantsesa menperatzeak ez du euskaraz deklaratzea debekatzea zilegi egiten. Frantsesez eta gazteleraz usu hitz egiten dut, bi hizkuntza hauek biziki maite ditut, baina euskaldunok Euskal Herrian Euskaraz bizitzeko zilegitasuna badugu.
Euskaraz deklaratzeak epaiketa itzulpenagatik luzatuko lukeela? Euskara ulertzen ez dutenek lukete epaiketa luzatuko! Euskara ulertzen ez duzuen prokuradore eta epaileak, euskara ikasten laguntzen ahal zaituztegu.
Frantses Konstituzioak euskaldunoi euskaraz deklaratzea debekatzen baldin badigu, Konstituzio bidegabea, gizatasunik gabekoa eta hizkuntza-hiltzailea da, eta epaileek desobeditu behar diozue.
Epaitegitik atera nintzen beraz, eta epaiketa segitu zinuten, zilegitasunik gabe, epaiketa batean akusatuak deklaratzeko aukera ukan behar baitu, eta aukera hori ukatu zenidaten. Salaketa ekintzak zergatik burutu ginituen azaltzea ukatu zenidaten. Eta bidegabeki gogorki kondenatu ninduzuen: hilabete bat presondegi atzerapenarekin eta 500€-ko isuna.
Ikasleei baxoa euskaraz pasatzea debekatzen zaiela salatzeko, joan den maiatzaren 17an bost euskaltzalek Baionako Suprefeturaren kanpoko horman “Geldi euskara zapaltzea” idatzi ginuen. 2022 eta 2023an, euskarari lehentasuna emaitea eskatzeko, hainbat euskaltzalek, Nafarroa Behereko hamaika herritan bide seinale erdaldunak kendu eta Portugaleteko Bizkaia Zubiaren ondora eraman ginituen. UNESCO-k zubi hori Gizateriaren Ondare Kultural izendatu zuen. Ekintzaile euskaltzaleek, euskara, munduko gainerateko hizkuntza guziekin, gizateriaren ondare kulturala dela adierazi ginuen; frantziar eta espainiar Estatuen agintariek euskara zapaltzen dutela eta egoera horren aitzinean UNESCO mutu egoiten dela salatu ginuen ere.
Ekintza hauetan esku hartzeagatik, irailaren 10ean Baionan epaituko nauzue. Epaiketa honetan ere euskaraz deklaratzeko asmoa dut. Hizkuntzen aniztasunaren edertasunarentzat, eta justizia euskararentzat gauzatzeko, euskaraz deklaratzea utz iezaidazue.
Epaile andere-jaunak, har itzazue nire agur zintzoak.
Behorlegin, 2024ko agorrilaren 27an
Gorka Roca Torre,
Euskal Herrian Euskaraz taldeko kidea
Atxikirik Euskal Herrian Euskaraz-en prentsa-agiria,
Baionan, 2024ko agorrilaren 31n:
Aupa Gorka! Zorionak txantaiaren aurrean erakutsitako ausardia, grina eta gure eskubideen alde jartzen deken denbora, arima, gorputz, aurpegi eta enerjia xahuketengatik, ikusten diat ekintza hoien atzean zegoken maitasuna.
Nik onartu behar epaiketaren bat eduki diatenian, txantaia horren atzean zegoken injustizia eta gorrotoa dekela eta, galtzeko beldurrez ez diatela euskerarik exijitu, nahi arren. Hire lana (eta EHn euskeraz taldearena) eredu dek, eta nere baloreak ez defendatu izanagatik nere buruarekiko lotsa sentitzen diat. Ondo zeok gaizki egitean gaizki sentitzea, beharrezkoa.
Ta zer zirko deken justizia sistema; epaile fiskal idazkari abokatu eta legea bera, ziharo klasista, beraien partez nik sentitzen nian auzolotsa, norbaitek bere lentejak horrela irabazi beharra ere. Asko estudiatu biharra ziok horrelako sistema batian parte hartzeko, ta urte askuan, hor barruan gertatzen dituken gauzei naturaltasuna emateko. Ah! Baita asko irabazi bihar ere, kontzientzian ahotsa ixilarazteko.
Eredugarria, Gorka, eta duintasunez betea.
Jo ta ke, eutsi
Aupa Gorka, ni, Yose bezala, lotsatu egiten naiz gurea defendatzen ez ausartzeagatik.
Zulako aunitz behar du herri honek, hizkuntza, besteak beste, ez galtzeko. Eutsi!!