Estrainekoz Berria egunkarian argitaratua, 2022ko abuztuaren 20an
Antsietate kolektiboa da pertsona-taldeek sentitzen dutena estres egoera batean. Pertsona-talde horrek antzerako emozio, pentsamendu eta sentimenduak partekatzen ditu. Psikologiaren esparruan, sindrome berri horri buruz ikertzen eta eztabaidatzen ari da. Sindrome hau landa eta hiriko eremuetan agertzen da, ekonomikoki esparru aberats edo pobreetan. Antsietate kolektiboa edo ingurumen-antsietatea sortzen da susmo tinko eta sakona izaten denean gure ingurune naturala, soziala eta ekonomikoa hondatzen ari dela azkar, eta ezin ekidin. Belaunaldi gazteenak, 15 eta 30 urte artekoak dira eragin handiena jasaten dutenak, baina jendartearen segmentu guztiek jasaten dute antsietate kolektiboaren eragina.
Antsietate kolektiboan lau dira kezkabide elementuak: aldaketa klimatikoa, migrazioak, arrakala ekonomikoa eta balio demokratikoen depreziazioa. Denok kezkatzen gaitu klima aldaketak. Geroz eta gehiago dira eskala handiko basoko sute kontrol gabeak, uholde hondatzaileak gertatzen ari dira maiz eta leku berrietan, non atmosferako fenomeno suntsitzaileak ez ziren ezagutzen. Migrazioen kezka areagotzen ari da: migrazio fluxuek, duintasunez biziraun nahi dutenek talka egiten dute harresi hotzekin eta mutilatzeko diren burdin hesiekin. Bizitzaren beste aspektu bat, komunitatearen antsietatea handitzen duena, aberatsen eta pobreen arteko arrakala da. Kezkarako laugarren elementua da herrialde batzuen norabide politikoa totalitarismoaren aldekoa dela eta balio demokratikoak depreziatzen ari direla.
Kezkarako laugarren elementua da herrialde batzuen norabide politikoa totalitarismoaren aldekoa dela
Klima aldaketaren perspektibak ingurumen-antsietatea sortzen du, baina ez du lortzen iritzi publikoan eragin handirik; beldur kolektiboaren forma hartu beharrean, kezka sinplean gelditzen da eta adierazten da eko-antsietate forman. Klima aldaketari buruz pentsa eta ahaztu egiten da, ezpada zalantzan jartzen. Hedabideek nabarmenduko balute suntsiketa klimatikoa garrantzitsu bezain larria dela, fluktuatzaile den eko-antsietatea beldur kolektibo bilakatuko litzateke. Beldur kolektibo hori, kontzientea, arrazionala eta partekatua izanda, mobilizatzaile eta eraldatzailea izango litzateke. Horrek beste mota bateko perspektiba emango lioke klima aldaketari.
Eko-antsietatea antsietate kolektiboa da, nahiz eta sintoma desberdinekin azaleratu, pertsonen araberakoa da, ez da gaixotasun mentala, ezta patologia bat ere. Zenbait jendek bizi duen ezinegonaren, kezkaren eta larritasunaren sentimendua da. Adituek ohartarazten dute krisi klimatikoari emandako erantzun psikologiko eta emozionala ez dela patologiatzat kontzeptualizatu behar. Funtsean larritasun existentziala da, gazteek ezin dituztelako proiektatu beraien bizitzak etorkizunean.
Funtsean larritasun existentziala da, gazteek ezin dituztelako proiektatu beraien bizitzak etorkizunean
Askotarikoa izan daiteke eko-antsietate partekatu horren erantzuna, baina orokorrean, bi motatako erantzun psikologikoak eman ditzakegu: bata indibiduala, bestea kolektiboa. Lehena da norberaren sintomak modu egokian kudeatzen ikasteko psikologo edo psikiatra batengana joatea. Bigarrena da norberaren sintomez haratago joatea, modu komunitarioan aurre eginda egoerari; bizipenak taldean partekatzen zentratua, eta gaindimentsionatu gabe beldurraz jabetu. Beldurra sentsazio bat da, eta agertzen da egoera erreal bat arriskutsua hautematen dugunean, eta sentsazio hori izatea logiko eta normala da. Beldurra izan daiteke arrazionala eta irrazionala: irrazionalak paralizatu egiten gaitu, arrazionalak erne jartzen gaitu eta babesa ematen digu. Beraz, beldur arrazionala bada eta kontziente denean partekatuz gero, mobilizatzaile eta eraldatzaile bilakatzen da, eta horrek uxatu egiten ditu antsietatearen sintomak. Emozioei buruz ari gara, eta zaindu behar ditugu gure bizitzako agintea hartu ez dezaten.
Azkenean, eko-antsietateari aurre egiteko erantzun eraginkorrena da psikologia komunitarioan oinarritzea. Horretarako beharrezkoa da norberaren beldurrak eta bizipenak taldean partekatzea, eraldatzaileak diren antolakuntzetan parte hartu eta estrategiak planifikatzea eraldaketa erradikalak lortu ahal izateko; hau da, sistema ekonomiko sozializatzailea eraiki, ekoizteko modu iraunkorra bultzatu, kontsumitzeko irizpideak aldatu, ondasunen pilatze eta banatzeko forma komunitarioak asmatu, hierarkiak desegin eta baita elkarbizitzeko modu berriak sortzen saiatu ere. Horretarako, erdiko klasea garen autopertzepzioa gainditu egin beharko dugu; kontzeptu hori kapitalismoaren ispilatzea da gure klase kontzientzia desegiteko. Beraz, ez ahaztu gehienok langile klasea garela.
Eskerrik asko. Oso ona.
Soilik gaineratuko nuke telebista ikusteari uzteak antsietate maila hau murrizteko eta gure benetako arazoei erreparatzeko ekartzen duen argitasuna eta fokoa.
Nik ere uste dut lehenengo tratamendu neurria, garrantzitsuena eta premiazkoena, politikariei eta beren zerbitzuko komunikabideei bizkarra ematea dela. Sikiera higiene mentalagatik eta osasun komunitarioagatik, hasteko eta behin beren tragediak ez erostea.
Areago, zorrotz begiratuta, ohar gaitezen hemen aipatu arazo potoloak, gehienbat politikariek beraiek sortuak edo bultzatuak direla, ultraaberatsen eta dominatzaileen zerbitzuko interesdun direlako; eta gero komunikabide mertzenarioen bidez populazioari hedatuak, internet barne, jakina.
Norbaitek esana da gobernatzea arazoak eragiteko artea dela, arazo horien irtenbideek herritarra kezkaz beterik eta beldurrak airean mantentzen duten bitartean. Gainerakoan, beren buruak gobernatzen ez dakitenek miretsi beharreko liderren eta gorrotatu beharreko etsaien premia daukatelako osatzen da abusuzko gobernu-sistema patologiko horren koadroa.
Politikariek ez balituzte arazoak sortuko, gaur-gaurkoz egiten den moduan gobernatzea ezinezkoa litzateke. Arazoek eta auziek, akaso ez hauek, baina beste batzuk, esistitzen jarraituko lukete, gatazka bizitzaren berezko parte delako. Baina behintzat ez lirateke zapalkuntzarako eta pribilegioetarako aitzakia izango.
Asko daude, baina adibide nabarmena Covid izan da: interesdun gutxiengo armatu horrek presentatu zigun “problema”, baina konponbideak ez zituen populazioak deliberatu ahal izan, aurrez erabakia baitzeukaten zein zen “irtenbidea”, zer “ilegala” eta nor “kulpablea”.
Baina ez hori bakarrik: gehienetan, beren “soluzioak” populazioaren erresistentziarik gabe inposatzeko eragiten dute, akaso berez arazo ez den “arazo” bat. Sortu arazoa, eragin antsietate-shocka, eta azkenean herritarrek ontzat ematen dute beren zapalkuntza.