Tren erabiltzaile batenak

Atzerapenak, matxurak, zerbitzu anulazioak, zer pasatzen den edo zer egin behar dugun nori galdetu ez, nola jakin ez…

Ez da erraza azaltzen, edo luze joko luke, tren-zerbitzuetan gertatzen ari den desastreak ohiko erabiltzaileoi nola eragiten digun, aldioro nola morala gastatu eta abailduta uzten gaituen. Oso eragin bortitz eta sakona da; beldurra salbu, Covidagatiko neurriek izaten zuten eraginaren antzekoa.

Ez dira trenak bakarrik. Eskola, lantegi, ospitale… hainbat zerbitzutatik heldu dira kexak.

Zerbitzu publikoen degradazioaren kausa, batzuen ustez, Estatuaren ardugabekeria edo lapurreria da; beste batzuen ustez, Europako zibilizazioaren lur-jotzea… Ez naiz ez batzuei ez besteei arrazoia kentzekoa. Bada, hargatik, nere ustez, inor gutxik aitatzen duen beste esplikazio bat, aurreko biei estu lotuta dagoena.

Humanoen partez makinak daude eta makinak ez bide dira gauza hainbat ustekabe eta hainbat arazo konplejo soluzionatzeko

Nere ustez, ba, algoritmoek edo Tontamen Artifizialak eragin haundia du desastre hortan nola, haren ondorio diren gure aldioroko gogo-abailtzeetan ere. Harremanen deshumanizazioarekin eta giza-adimenaren gainbeherarekin badu zerikusia.

Trenen kasuan argi ikusten da. Humanoen partez makinak daude. Batetik, makinak, hainbat operaziotarako efikazagoak izanik ere, ez bide dira gauza hainbat ustekabe eta hainbat arazo konplejo soluzionatzeko: arazo humano, arazo sozial, baina hainbat arazo mekaniko ere. Bestetik, bidaiaria, tren geltokian edo bagoian, askotan, informatzen ahalko lioketen makinak isilik edo erantzun automatikoak edo informazio okerrak eman eta, nori galdeturik ez izanda, etsi-etsian gelditzen da.

Trenetako horrek euskararen honetara nakar:

bestelako etorkin hauek, esan nahi baita, “eskura etorri” zaizkigun makina berriok (algoritmoek, aplikazioek, ehiza-sare sozialek) eurekin dakarte euskararen beraren ahitzea

Azken hamarkada bietako Hegoaldearen españolizazioaren azkartzea: gurean bezain, edo gurean baino Katalunian nabarmenagoa dena, batzuek inertzia linguistikoari, edo euskaldunen (edo katalan hiztunen) ajolagabekeriari leporatu ohi dietena, beste batzuek Estatuaren erasoei, edo independentziarik ezari, beste batzuek, berriz, etorkinen uholdeei, alabaina, makinekiko itsu, makinak ezinbesteko apendize zaizkigunez, eta beraz, ezin dudatan jartzekoak, edo makinak neutralak direlakoan, eta abar, oharkabean ez bada, esangabean pasatzen zaigu, bestelako etorkin hauek, esan nahi baita, azkeneko urteetan “eskura etorri” zaizkigun makina berriok (algoritmoek, aplikazioek, ehiza-sare sozialek) eurekin dakartela, gure espazio eta gure erritmoen hausteaz bat, eta gure adimenaren eta gure bizkortasunaren apaltzearekin batean, euskararen beraren ahitzea.

Xinple-xinple eta xalo antzean, txikori-belarraren hazi-multzoari putz egiten dionaren espirituz esanda.