Orduan, Korrikaren ideia hura, 1980an Oskorriko Josepe tronpetariari bururatu zitzaiona, bat-batean eta lehen bista-kolpean, ezinezko eta distopikotzat jo genuen AEK-n. Hala ere, garai hartako Zuzendaritzan genbiltzan batzuek, Bittor Allende publizitate-sailean zebilen hark-eta animatuta, froga egitea erabaki genuen. Bittorrek berak marraztu zuen kartel eder bat, berak maite zuen neskatxaren marrazki polit batekin; baita beste Bittor bat (Altzola gernikarra) eta Enrike Ibabe zena, animatu genituen publizitate-testuak diseina zitzaten propagandarako, eta Xabier Amuriza musika-lelo bat asma zezan laster batean, bera bertsolaria zenez:
Eta manera hartan horniturik aurkeztuko genuen ideia distopiko samar hura gauzatzea ebatzi genuen, hasierako AEK-n genbiltzan zuzendaritza taldekook.
Gehienek Erakunde Publikoetan sartzeko garai hartaz baliatzea beste erremediorik ez geneukala uste baitzuten. AEK-k ez zeukala etorkizunik bere bakardade hartan
Ez denek, ordea. Izan ere, gehienek Erakunde Publikoetan sartzeko garai hartaz baliatzea beste erremediorik ez geneukala uste baitzuten. AEK-k ez zeukala etorkizunik bere bakardade hartan, erdi-borondatezko gisara jokatuz. Eta hala gertatu zen azken batean: Erakunde Administratiboak HABE Institutua sortu zuela, Baskongadatako tokian-tokiko euskaltegiak sortuz, AEK ordezteko. Eta halaxe, gaur egungo AEK apaldua.
Ordukoak beste garai batzuk ziren-eta, noski. Bidegurutze uneko egoera. Hortaz, gehienen idurikoz Korrikaren ideia hura fantasiazkoa bezain hutsala zen arren (txakur ametsa-edo), gutxi batzuek pentsetan genuen Euskal Herri Osoan funtzionatzen zuen erakunde bakar hark ongi merezi zuela mantentzea bere hartan. Eta diruz larri geundenez, Korrikaren abentura frogatzea erabaki genuen; aproba egitea. Oso ulergarritzat hartu genuen gehiengoaren apustua ere, hots, haiek Instituzioetan sartzearena eta euren bideaz froga egitearena.
Guk, ordea, geure bidetik aurrera egitea ebatzi genuen
Guk, ordea, geure bidetik aurrera egitea ebatzi genuen, eta Korrikaren ausazko bideragarritasunean murgilduz. Julen Kalzada zena genuen orduko Erakundean leaderra, eta besteren artean gu geu, Alberto Gabika eta biok, berriz, Euskalduntze Alfabetatze Koordinakundearen (AEK) Programakuntzan ari ginenak.
Ordurako Programakuntza berritzaile bat lortua genuen: “Komunikazio bidezko Medodologia” deitzen geniona, ingelesen Communicative Methodology delako batean oinarritua. Eta, geroxeago, Udako Barnetegietan frogaturiko esperientzia arrakastatsuen ondoren, “Kulturgintza bidezko Metodologia” zeritzogun hura, Paulo Freire hego-amerikarraren “Enseñanza de Cultura Popular” erreferentziatzat hartuta.
Paulo Freire bera ezagutzeko aukera ere izan nuen, EPA-Adinekoen Irakaskuntzakoek antolatuta Madrilen egin genuen Topaketa hartan. Bilkura hartan, AEK-ren metodologia eta praktika jendaurrean azaldu ondoren, Paulok harrituta esan zuen: “ez nuen uste halakorik zegoenik”. Bilkura hartan denetariko jendea zegoela aipatu behar, Rubalcaba famatua adibidez, baita beste handiki haietariko bat ere, liburuxka bat besoan altxaturik erakusten ziguna etengabe. “Zer da hori, Mao-ren liburua?” –erran nion-. Bai zera, Espainiako Konstituzioa zen, euskaldunoi mehatxuka.
Handiki haietariko batek liburuxka bat erakusten zigun etengabe: Espainiako Konstituzioa zen, euskaldunoi mehatxuka
Bada, gauza da lehen Korrika abiatzear zegoela, 1980ko azaroaren 29an, Oñatin hasi eta Bilboko Feria Azokan amaitzeko. Astebete eta piku korrikan, orduan ere elurra borthüetan… Baina, esan bezala, denak ez zeuden konforme. Baina eta, ados ez egoteaz gain, erasora jo zuten, nahiz eta oraindik Etika bizirik egon garai hartan, orain ez bezala; zeren orain galaxietan barna baitoa galduta, Eliteak goma-2 jarrita leherrarazi duelarik.
Hortaz, orduko Korrikaren hasierako edizioak, ez lehenbizikoa, ez hurrengoak ere, ez ziren batere gozoak izan.
Gaur egun bai. Egun, jada, berton nahiz Helsinkin, New Yorken zein Valladoliden, denak Korrikaren alde. Baita, beraz, Aznarren jaioterrian bertan ere: “Valladolid Korrikaren alde”, jende hura euren pankarta eta petoekin, Korrikaren zain. Baina duela 22 urteko edizio hartan, orain gezurra badirudi ere, boikota egin zioten Korrikari eta korrikalariei. Boikot “berdaderoa”.
Badakizue; Korrikarako Mendiburu eskultoreak egindako “Lekukoak” mezu bat darama barnean. Bada, lehen edizio hartako lekukoak Satrustegi apaiz fin euskaltzale Sakanakoak sartu zuen “Mezua” zeraman; Bilboko Feria Azokan irakurtzekoa zena, hain zuzen. Bada, Mezuaren papertxo hori lapurtu egin zuten bidean. Honezkero badakigu non, Araba aldean zihoala. Eta, Bilboko eszenatoki handiotsu hartan, Julenek mezua irakurtzeko papertxoaren bila eskua sartu zuenean, Lekukoa hutsik zegoela ikusi harriduraz! Hantxe Urtza. Joseba eta Lekue ere, lekuko. Alajaina, “kriston” nahastea gertatu zen segituan, jakina.
Gerra-operazio haren guztiaren atzean, izen boteretsuak baitzeuden, Alderdi handiak…
Oposizioak, maiz gertatu ohi denez, AEK-ri eta bere Korrikari egotzi zion errua. “Gernika Gorriek eurek bonbardatu” zutelakoa. Eta segidan kanpaina izugarria AEK-ren kontra! Sekula halakorik… Ba halaxe izan zuan!, moralitate oro bazterrera jaurtikiz. Izan ere, gerra-operazio haren guztiaren atzean, izen boteretsuak baitzeuden, Alderdi handiak… Sekulako erasoa izan zuan hura!
Beraz, ez lehen Korrikak, ez hurrengoek ere, ez zuten gozo izan. Harik eta, halako batean, izen boteretsu haietako batek, Bilboko alkateak, Lekukoa eskuan hartu zuen arte, zorionez, azken kilometroa Areatzatik Udaletxera egiteko; eta orduantxe hasi aspaldiko glaziarra urtzen.
Eta guk, Korrika 22garren honetan, aurtengo arrakastaz pozik baino pozago, gogotik utzi ditugu ahanzturan, joandako joanekoak. Zeren eta damuari bere aukera ematea eskatzen baitu gizabideak.
Norantza doa korrika, Ustel Herri ero hau? Zeri iheska, kolore susmagarri artean eta mozalez jantzita?
Noren aginduetara, maldan behera?
Amildegira.
Geldi gaitezen.
Egin dezagun negar ugari eta karraxi.
Har dezagun buelta erdi.
Agian ez korrika, pausoan baizik.
Eta dagoenari hadi eta ez iheska, korrikan.
MILA ESKER, JOSU!
Eskerrik asko Naberan adiskidea!
Eta zuri ere Joseba bomitatzeagatik…
Baina aizu Joseba, ez zaitez jarri spam moduan! Nora doa korrika? Euskal Herritik bueltaka dabil, Joseba, bidea ez al da garrantzitsua? Zergatik ez ba, orduan, korrika?
Ni oraintxe nator Korrika grabatzetik, jendez betetako Donostiako boulevard batean, eta ez dut mozalik ikusi zorionez… Bizitzako karteletan ez bezala! —esango nuke Independentearen iruditegian dauden mozal bakarrenetarikoak, por zierto, eta zoritxarrez, Bizitzaren kartelarenak direla, hau paradoxa! Plataformen deia ikusiarazi nahiagatik… Nork egiten ditu ba kartel horiek? Amatxo maitia! Ez da erreza antolatzea munstru bilakatu gabe…
Eta ez dut sekula ahaztuko mozalaren kontra elkartu ginen manifetan, mozala jartzeko esan zenidaten bakoitzean, ertzainek ari zirelako mehatxuka. Eskerrak kasorik ez nizuela egin, ez zuei ezta txakurrei.
Ez zaizu arrazoirik falta ere, ustela dagoela dena esateko. Donostian ere ikusitakoak… lekukoa eraman izan da Ertzaintzaren izenean… espero dezagun behintzat ez dietela mikrofonorik hartzen beraien krimenak zuritzeko…
Besarkada handi bat, Joseba, eta egon hadi hi ere adi!
Eta euskarari buruz ari garela, inoiz ahaztuko ez dudan zerbait, hipokondrialdiko atxiloketaldi eskizofreniko horretan altxatako naturaren lehen oihua, megafoniazun kotxe hartatik lokartutako bizilagunak astindu zituen oihua, grabea eta gernikako euskara jatorrean… hori bai dar-darra, joño! bai horixe, emozionatu eta aurrera ekiteko indarra eman ziguna askori
Eskerrik asko Josu, memoria hain ederki freskatzeagatik.
Izan ere, badugu kontu deserosoak berehala ahazteko mania hori, eta nik ez dut ahaztu nahi nortzuk izan diren herri honetan beti boterera arrimatu diren horiek, herriarentzat herriak lan egin behar duela (burujabe izango bada) printzipiotzat ez duten horiek. Meritua, egoera errazetan zein zailetan, arrakastaren aparretan zein eragozpenen zulo ilunetan hodeiertza bistatik galtzen ez dutenena da.
Helduen euskalduntzea da, orohar, denboran zehar bere helburuei leial mantendu den iniziatiba herritar nazional bakanetakoa, eta hor AEK erakundeari aitortu behar zaio paper zentrala, alde handiz, eta (barrukoen) kritikak kritika eta (instituzioen) oztopoak oztopo, ustelen eta epelen zalantza eta neke guztien gainetik, komunitateari ekarpen noble eta beharrezkoa egiten diona: ikasi nahi duenari hizkuntza bereganatzen laguntzea.
Hemen, erraza ez dago ezer. Helburua erabaki, ibili eta jardun, begirada jaso eta norantza aztertu, beharbada ibilbidean zuzenketak egin, eta segi jardunean. Hori da, bere horretan, arrakasta.
Badu bai meritua GURE KORRIKAK. Zerbait elkartzen du, zerbait pozten du, zerbait pizten du. Kotek aipatu du eta nik ere, beste askok bezala, mozalik gabeko euskal komunitatea atzeman dut.
Baina badu beste gaitasun bat KORRIKAK, agian paradigma politiko berreskuratu beharreko bat irudikatzen duena eta EHko maparen gainean marraztua uzten duena: bizitza ez da marra zuzen bat, bizitza umeek bizi duten txokoz txokoko bide bihurri ezustekoz betea bezalakoa da, bide bazterretan, zulotxoetan, harri txintxarretan zer jolastua, zer ikasia eskaintzen diguna, eta hori barneratzea ariketa politiko-ludikoa eta soziala bihur dezakegu. Zenbat hesi eta mozal eraitsiko liratekeen.
Esker mila zuentzat, Josu, hasi zenuten bide hura hasteagatik, bizitzako bidea erreten zuzena ez dela sentitzeko aukera martxan jarri zenutelako. Galdera filosofiko egokiena ez dela “zertara” etorri garen hona baizik “nola” heldu garen sentiarazteagatik. Pentsatzea tokatzen zaigu.
Niri Korrika asko gustetan jat, baina badakit askorentzat jai hutsa besterik ez dala eta Bilbon nabaritzen da, gehienek gaztelaniaz eitten eta lekukoa eroan daben batzuek be gaztelaniaz berba eitten. Orokorrean korrikan musukoak ikusi dira, ez askorik, baina ikusi dira eta lekukoa eroaten eta musukoagaz.
Lehenengo Korrikan korrikalariei boikota egin eutseen. Herrian trafiko handia egoan eta ez ebezan kaleak zarratu autoak pasau ez eitezan, horregaitik espaloitik joan behar eta apur bat errepidera joan eta autoak bozina jotzen eta ez agurtzeko, alderantziz baizik, denetarik entzun behar. Oso gazteak ziren batzuk ez egozan egoera horretara ohituta eta gaizki pasau eben. Eta ordutik hona batzuek ez dabe inoiz korrikan parte hartu. Bai, gero korrika ondo ikusita egoan , baina batzuentzat kaltea egina egoan.
Oharra: Josebak euskeragaitik eitten dauana danak egingo balebe, korrika beharrik be ez.
Korrika ez da dena eta ez da gutxi. Errezeta baten beste osagai bat da, eta Josu Naberanek ondo kontatzen digunez, ez zen erraza izan hori lortzea, eta hori da bere balioa. Arazoa ez dago Korrikan, baizik eta jartzen ez diren osagaietan, zergatik lehenesten diren berehalako onura atseginak ematen dituzten beste errezeta batzuen osagaiak. Oker daude garenaren abiapuntua, erresumetan eta aberrietan jartzen dutenak eta ez herrian. Euskara da egiten gaituena, eta honetaz kontzientziatzen ez garen bitartean, eta belaunaldi berriak kontzientziatzen ditugun bitartean, Euskara usteltzen jarraituko dugu, lurralde baten independentzia soilik lortzeko tresna gisa erabiliz, baina benetan ikusi beharko litzateke euskarak zein lurralde hartzen duen modu aktiboan. Hor ikusten da euskara galtzeko arriskua, eta Euskal Herria bera ere bai, zergatik galduko lukeen bere zentzua. Egun batean independentzia lortzen badugu, beste lur zati bat baino ez da izango gure hizkuntza hil bada. Herri kontzientzia hori gabe, eta instituzioek gure arima utzikeriaz eta folklorizatuz, oso zaila da gure arbasoen errezeta originala prestatzea, eta betiko galtzeko arriskua dugu.