Getariako Salvatore jaietako egun nagusian, abuztuaren 6an alegia, bukatu da Euskal Selekzioaren aldeko XX. mendi martxa. Azkena izan da 2001etik hasitako ekimen hau, urtez urte (azken bi urteetako pandemiak eragindako pandemiagatik ezik) abuztuko lehen astearen inguruan aste bateko mendi ibilaldiak Euskal Herriko txoko guztietara Euskal Selekzioaren aldeko mezua eraman du, eta bere antolaketa herrikoiak eta auzolanean oinarrituak partaideen arteko lotura bat sortu du hamarkada hauetan. Egunez egun, goizeko sei eta erdietatik gaueko ordu txikietaraino, ehun bat lagun ibili gara, menditik ibiltzeaz gain, herrietan gure selekzioaren aldeko mezua zabaltzen, harrera ekitaldietan parte hartzen eta euskal kulturako soinu, dantza eta kantuaz gozatzen. Hankak minduta ere, gozagarria izan da, aurtengo martxaren leloa bezala.
Baina bukatu da, eta ez Euskal Selekzioa lortu dugulako, ez. Antolatzaileek horrela erabaki dutelako; ez jarraitasun baten falta dagoelako bakarrik, Euskal Herri mailako ekimen askotan bezala, baizik eta Euskal Selekzioaren aldeko grina apaldu delako, ez dago gure gidoi politikoan eta gure egunerokotasunean, nazioaren ezaugarriak aldatuz joan direlako. Agian, Sarrionandiak aitortzen duen moduan, oraindik ez gara nazio bat, horren bila doan herri bat baino. Bestetik, herri mugimenduak txikituz joan dira, gero eta zailagoa da militantzia hutsagatiko langileak topatzea, gure demografia soziologikoa aldatu egin da, mendi martxako partaideen adina igo den neurrian, gazte gutxiago etorri dira, bai, baina oraingo gazte kopurua askoz ere urriagoa da orain dela hogei urtekoarekin konparatuz.
Globalizazio garai hauetan, zailagoa da gure herri zahar honetako baloreak saltzea: euskara, auzolana, taldea norberaren gainetik, elkartasuna, … zortzi egunetan zehar, egunez egun posible egin duena “mirari” txiki hau aurrera joatea. Agian kanpotarrak errazago ohartzen dira gure egiteko moduak zein baliotsuak diren eta nolabait gure herri iraupenean zein garrantzitsuak izan diren, oraindik ere superbibiente batzuk besterik ez baikara, bizi-iraupenean adituak, agian Europako herri aborigen azkenetarikoa. Azterketa antropologiko gehiago beharko genituzke geure burua hobeto eta gehiago ezagutzeko. Ez da kasualitatea hemengo aktibismoa geurea defenditzeko, hasi ibilaldietatik eta Korrika edo presoen aldeko amaigabeko mobilizazioetara arte, agian buru gogorrekoak garelako izan daiteke?
Dena den, ezin da azaldu egunotan bizitakoa, urtez urte edo agian egun solte batzuetan parte hartu dugunok ezin dugu ahaztu pausoz pausoz mendirik mendi sentitu duguna, eta, aldatza gora jartzen bazan ere, “mendi martxie, zoragarrixe!” oihukatzen genuen, nola ez.
