70. hamarkada bukaeran euskal nazio askapen borroka oso indartsua zen, berau masa mobilizazio erraldoietan eta ETAren borroka armatu oso indartsu batean gauzatuz. Espainiar estatuaren eta Euskal Herriaren arteko gatazka, estatu okupatzaile faxista baten eta bere askatasunaren alde matxinaturiko herri okupatu baten arteko gatazka parametroetan kokatzen zen gero eta argiago.
Testuinguru horretan espainiar botereak operazio autonomikoa diseinatu zuen euskal erresistentzia neutralizatu eta herri euskalduna asimilatzeko jukutria gisa. PNVko burgesia kolaborazionistaren konplizitatearekin, espainiar oligarkiak eta armadak Hego EH bi erkidego autonomiko espainoletan zatitu eta eskumen batzuk delegatua kudeatzeko formulak garatu zuten horrekin gatazka desitxuratzeko. Eta operazio horren baitan erabaki zuten espainiar okupazio indarrek EHn zuten gaitzespena gainditzeko, polizia autonomiko bat eratzea.
Beraien asmoa, okupatzaile vs okupatu gatazka indargabetzeko “euskal” izaeraz mozorroturiko gorputz baten eraketa zen, horrela gatazka “euskaldunen arteko arazo” gisa kokatzeko. Jukutria horretan, herri euskalduna orokorrean eta bereziki sektore abertzaleak engainatzeko, espainiar polizia autonomiko horren euskal itxura tentuz prestatu zuten.
Horregatik hautatu zuten “Ertzaintza” izena, bere garaian Lauaxetak asmatu zuen hitza eta 36ko gudan Telesforo Monzon buru izan zuen poliziak erabilitako berdina hain zuzen ere.
Txapela, ikurrak… denak oso euskal itxura agertu beharra zeukan, herriaren begietara espainiar okupazio indarrengandik argi bereizteko. Baina izatez espainiar polizia izaki, espainiar armadak zuzendu behar zuen bere eraketa eta horretarako lau espainiar militar izendatu zituzten: bi komandante eta bi kapitain. 4 espainiar militar horien artean arduradun nagusia Carlos Diaz Arcocha komandantea zen, zerbitzu sekretuekin loturiko militarra, gero 1985ean ETAk hila izan zena.
Bada gorputz zipaioaren “euskal” itxura zaintzeko, espainiar militar horiek ere EHn sorturikoak izatea bilatu zuten eta horrela Ignacio Urruticoechea kapitainarengana jo zuten. Hau Arrigorriagan sorturikoa zen eta abiazioko kapitaina zen Murcian (Espainian). Bada, beregana jo eta hark baiezkoa eman zien “Ertzaintza” prestatzeko arduradunetako bat izateko.
Espainiar militarrak “Ertzaintza” zuzentzeko ofizialki ezagutzean, Deia egunkariak Urruticoechea elkarrizketatu zuen eta bertan honek adierazi zuen Arrigorriagan Argala ezagutu zuela eta gainera lagun izan zirela nerabetan. Elementu interesgarriak somatuta “Punto y Hora de EH” aldizkarikoek ere pentsatu zuten kapitain hori elkarrizketatu behar zutela eta hala, Murciaraino joan ziren harekin mintzatzera.
Eta hor gertatu zena “surrealista” da. Kapitainak hasteko esan zien bera ez zela “Ignacio”, “Iñaki” baizik, eta horrela, Ignacio Urruticoechea zena, Iñaki Urrutikoetxea bilakatuta, espainiar militar bat izateko gauza pentsaezinak esan zituen. Iñakik iradoki zuen bera egiazki euskal abertzale bat zela eta esplizituki adierazi zien espainiar armadan infiltratuta zegoela. Areago infiltrazioa teknika iraultzaile funtsezkoa dela adierazi zien.
Elkarrizketa surrealista horretan, ETAren jardunaz zer pentsatzen zuen galdetu eta “positiboa iruditzen zait” erantzun zuen, pentsa.
Jakina, elkarrizketa hori argitaratu zenean eskandalu bat piztu zen. Espainiar militar batzuek “traidore” eta “fariseo” deitu zioten eta espainiar barne ministroak agertu behar izan zuen esateko Iñaki burutik jota zegoela. Bere izendapena atzera bota zuten eta geroztik EHra ez omen da haren berririk iritsi.
