Cochrane-ondorioa, Times-en: Maskararen aginduak ez du ezer lortu, leziorik ikasiko ote?

Maskara-aginduak ez du ezer lortu, leziorik ikasiko ote?

Bret Stephens, New York Times 2023-02-21

Joan den hilaren amaieran argitaratu zen maskaren eraginkortasunari buruz egindako azterketa zientifikoen azterketarik zorrotzena eta zehatzena “arnas gaixotasunen hedapena murrizteko, delako Covid-19 barne”. Ondorioak —esan zuen Tom Jeffersonek, azterketaren egile nagusia den Oxfordeko epidemiologoak— zalantzarik gabeak dira.

«Ez dago ebidentziarik maskarek inolako diferentziarik eragiten dutenik», esan zion Maryanne Demasi kazetariari. «Eta punto».

Baina zaude, zaude hor. Eta N-95 maskarak zer, besteen aldean, kalitate txikiagoko kirurgiko edo oihalezkoen aldean?

«Ez dago alderik — ez bata zein bestearekin ere,» esan zuen Jeffersonek.

Eta arduradun politikoak hasieratik konbentzitu zituzten azterketa horiek, maskara-aginduak ezartzeko, zer?

«Ausazkoak ez ziren ikerketek eta behaketa okerrek konbentzitu zituzten.»

Eta maskaren erabilgarritasuna beste prebentzio-neurri batzuekin batera, hala nola, eskuen higienea, urruntze fisikoa edo aire-iragazketa?

«Ez dago frogarik gauza horietako askok axola dutenik.»

Ohar horiek ez datoz edonondik. Jeffersonek eta 11 lankidek egin zuten ikerketa Cochrane sarearentzat. Irabazi asmorik gabeko sare britainiarra da, eta nazioarte mailan osasun-arloko datuak berrikusteko urrezko estandar kontsideratzen da. Ondorioak kontrolatutako ausazko 78 saiakuntzatan oinarritu ziren, horietako sei Covid-19aren pandemian zehar, eta guztira 610.872 parte-hartzaile izan ziren herrialde anitzetan. Eta Estatu Batuetan zabal-zabal ikusitakoaren jarraipena egiten dute: maskara-aginduak ezarri zituzten Estatuek ez zuten hobeto egin, ezer ezarri ez zutenen aurrean, delako Covid-19aren aurka.

Ez da inoiz ikerketarik —edo ikerketen ikerketarik— perfektua denik. Zientzia ez dago inoiz erabat finkatuta. Are gehiago, analisiak ez du frogatzen maskara egokiek, behar bezala erabilita, ez zutela onurarik izan maila indibidualean. Jendeak arrazoi pertsonal onak izan ditzake maskarak janzteko, eta diziplina izan dezake modu koherentean janzteko. Euren aukerak eurenak dira.

Baina populazio-mailako maskaratzearen onurari dagokionez, ondorioa garbia da: maskara-agindua iruzurra izan zen. Arrazoia zuten eszeptikoek, iseka izugarri beroak pairatu zituztenek, sarritan zentsuratuak, kontrako “misinformers” zirelakoan, —baita “trumpista” ere eta beraz “lixiba-edaleak” (hemen “Voxeko” ere bai), “terraplanista” eta askotan “judutar holokaustoaren negazionistak” eta “supremazistak” deituak izan dira—, zer eta maskara-aginduari arduraz eta arrazoiz aurre egite hutsagatik. Aldiz, hedabideek bultzatu zituzten maskararen aldeko aditu eta jakintsuak oker zeuden hasieratik. Mundu hobe batean, azken talde horri egokituko litzaioke bere akatsa aitortzea, kostu fisiko, psikologiko, pedagogiko eta politiko handiekin batera.

Ez espero horrelakorik. Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko lekukotasunean, Rochelle Walenskyk, C.D.C.aren zuzendariak —”Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroa” bezala ezagutarazten den, baina berez Pentagonoaren adarra baino ez den agentzia horren zuzendariak— zalantzan jarri zuen Cochrane analisiaren konfiantza, «kasu gutxitan eta oso zehatzetan fokalizatutakoa», eta, beraz, agentziaren eskoletarako gida, hau da, umeak maskaratzekoa, ez zuela aldatuko adierazi zuen.

Baina kostuak haratago doaz. Jendeak “zientziarekiko konfiantza” duela esaten duenean, badirudi zientzia arrazionala, enpirikoa, zorrotza, informazio berriarekiko harkorra, zentzuzko kezka eta arriskuekiko sentikorra dela. Baita: apala, gardena, kritikari irekia, ezjakintasunean zintzoa eta akatsa onartzeko prest.

Ez da horrelako gauzarik C.D.C.ak erakusten duen maskararekiko atxikiduran, geroz eta axolagabe eta itsuagoa. Ez da soilik zapuzten ari dela behar duen konfiantza, erakunde publiko eraginkor gisa jarduteko. Arrazoimenaren eta zientziaren benetako etsaien konplize da, zientziak eredutzat jotzen dituen balioak eta jardunbideak okerren irudikatzen dituena baita.

Era berean, agerian uzten du pentsaera teknokratikoa, ohitura kaxkarra duena asumitzeko ez dela inoiz ezer txarrik burokraziaren asmo oneko eginkizunetan —bidean inor gurutzatzen ez den bitartean eta inork kontrako ikuspegirik erakusten ez duen bitartean, denek betetzen dituzte agintekeriaren eskakizun guztiak, eta komeni den denbora guztian. Hau da behin Txinak pandemiari aurre egiteko arrakasta handia erakutsi zuela sinistu zutenen pentsamoldea.

Arrazoia edozein izanda ere, maskara-agindua burugabekeria hutsa izan da hasiera-hasieratik. Segurtasun-sentsazio faltsua sor dezakete, eta listo. Cochrane txostenak izan behar luke hilkutxa zehatz honetako azken iltzea.

Hona azken ikasgaia. Maskaretarako azken justifikazioa da, eraginkorrak ez ziren arren, bitxialdiaren lehen egunetan induzitutako alarmaren aurrean zerbait egiteko modu merke eta intuitibo eraginkor samarra zirudiela batzuentzat. Baina “zerbait egitea” ez da zientzia, eta areago, ez luke inoiz politika publiko izan behar. Eta hainbeste esateko balorea zuten pertsonek entzutea merezi zuten, mespretxuz tratatu gabe. Seguraski ez zaie inoiz eskatuko eskatu beharreko barkamena, baina aldarrikapena behintzat izan behar da.

Bret Stephens, New York Times 2023-02-21

Itzulpena: KC