Urdanaza edo Ubitazi – Heracleum sphondylium
Segidan dakargun hirugarren umbelifera edo (oraintxe ikasi dut) ginbailduna da hau. Segida honen arrazoia da azpimarratzea antzerako landareak oso desberdinak izan daitezkeela eta komeni dela ondo ezagutzea haien arteko berezitasunak, batez ere arriskutsuak baztertzeko.
Landare honen izerdiak narritadurak eta babak eragin ditzake azalean
Landare honen izerdiak narritadurak eta babak eragin ditzake azalean dituen furanokumarinak direla eta, batez ere eguzkiak joz gero. Begian sartuz gero, itsutu egin dezake. Substantzia hauek landutako landare askotan ere aurki ditzakegu: apio, perrexil, azenario edo txiribian, batez ere estresatutako landareetan. Azal delikatua duenak eskularruak erabil ditzake belar hauek biltzeko. Urdanazaren hosto handiak direla eta, ez da nahasgarria astaperrexil edo zikutarekin.
Landareen arriskuez ari garenean, kontuan izan erreferentzia moduan erabiltzen ari garen César Lemaren liburuan, Bienaventurada la maleza porque ella nos salvará la cabeza, egileak arreta berezia jarri duela hauetaz ohartarazten, betiere azpimarratuz egunero jaten duguna ere arriskuz eta pozoiz beteta datorkigula, inork horretaz ohartarazten ez gaituen arren, hala komeni zaiolako elika sistemari.
Urdanazaren hosto gazte eta kimuak gordinik jaten dira entsaladan edo barazki eran egosita. Hostoak hartzitu egin daitezke txukrut antzean. Erraustuta gatzaren ordezko bat egiten omen da. Hosto gazteen zurtoinak apioa bezala jaten dira eta, zahartu ahala, barazki modura edo saldan.
Zurtoin, hosto eta sustraiak elkarrekin lehortzen dira eguzkitan horitu arte, ondoren sukaldatu egin daitezke edota azukre moduko bat atera. Hazi eta zurtoin hartzituekin garagardo moduko bat lortzen da.
Ireki gabeko lore-begiak barazki bikainak dira, nahikoa da lurrunetan minutu batzuz jartzearekin. Erabiltzen ez den bakarra lore heldua da.
Hazi berdeak ogiari edo gailetei zaporea eransteko erabil daitezke. Hazi lehorrak ehotu eta espezia antzean erabiltzen dira. Uxualetan beratuta lasaigarri eta liserigarria da.
Sustraiek zapore gogorra dute; egosita jan daitezke, edo lehortuta zaporegarri moduan. Ardotan beratuta bizkorgarria da.
Aberatsa da gluzido eta proteinatan, letxugak baino sei aldiz magnesio gehiago du, zortzi aldiz kaltzio gehiago eta hogei aldiz C bitamina gehiago
Aberatsa da gluzido eta proteinatan, letxugak baino sei aldiz magnesio, zortzi aldiz kaltzio eta hogei aldiz C bitamina gehiago ditu.
Landare bizigarria da, neke fisiko zein intelektuala sendatzeko bizigarri immunologiko ez berariazkoa. Antzutasun maskulino zein femeninoa osatzeko, ezintasun sexuala gainditzeko eta sexu aparatuko beste gaixotasun batzuen sendagarri moduan da ezaguna.
Bizitza sexuala alaitzeko lagungarri aparta.
Eskerrik asko Asier zure lanagatik, oso interesgarria.
Bai, eta ‘bigpharma’ko mafiatik askatzekoz ere!