Xabier Irujo
Euskal Ikasketen Zentroaren zuzendaria Nevadako Unibertsitatean. Genozidio gaietan aditua. Reno
Nahi baduzu, Independenteak aurrera egin dezan lagundu dezakezu. Idatziz, itzuliz, janariz, irudigintzan, bideogintzan, bertsotan, diseinuan, informatikan, psikologia klinikoan, abokatutzan edo diruz ere bai. Ziberjazarpenari aurre! INDEPENDENTEA LAGUNDU >
Oso hitzaldi ona. Nolako amorrua, nola kendu diguten gure nortasuna! Literaturarenak harri eta zur utzi nau. Txapelarenak ez nuen ideiarik ere. Bai, Euskal Herrian genozidio baten biktima gara, eta ondo azaltzen digunez, ez da bakarrik pertsonak hiltzea. Pertsonak proportzio altuan erahiltzen direnean, arreta gehien erakartzen duten gailur estatistikoak direla esan du. Holokausto nazia bezala. Hori bai, gu, euskaldunok, biktimak eta borreroak gara, Kontuz! Batzuk ileetatik tiraka ariko zarete, badakit. Izan ere, genozidio baten biktima gara, baina beste aldetik aktiboki edo pasiboki parte hartzen dugu beste lurraldeetako genozidioetan. Guk, euskaldun eta europar garen aldetik, esklaboen merkataritzan parte hartu dugu istorian, adibidez, beren nortasuna bahituz eta kenduz, animalia bihurtuz eta beren etxeetatik milaka eta milaka kilometrora eramanez abere gisa esplotatuak izateko. Eta gaur egun, lehen munduko gainerako kideekin batera, zuzeneko erantzuleak gara Afrikako pobreziaren espoliazioaz eta de facto, Afrikako genozidioaz eta munduko beste leku askotaz. Euskal Herria salbatzeko modua munduko herri zapaldu guztiak salbatzea da. Eurozentrismoa pozoi genozida bat da, poliki-poliki hiltzen gaituena.
Oso hitzaldi interesgarria, bai. Eskerrik asko, Xabier.
Patrikek dioenari buruz, eta inondik tiraka aritu gabe ;-), debatea betikoa da: jakina euskal borrero eta negreroak egon direla, bai, eta zeinentzat ari ziren horiek lanean? Inoiz existitu ez den Euskal Inperio batentzat? Amerikar natiboak beraiek ere borrero dira orduan, gaur egungo AEBko armadan ere badaudelako eta gerra inperialistak egiten dituztelako munduan zehar? Afrika beltzekoak ere borrero dira orduan? … galdera asko…
Beste hausnarketa bat ere bai: herri zapaldu guztietan, nik uste guztietan, agertzen dira beti zipaioak, baita bere herrikide propioak saltzen dituzten elite esklabistak ere.
Zein inperiotarako egiten zuten baino garrantzitsuagoa da zergatik egiten zuten. Aberasteko eta bere benefiziorako. Eta euskaldunak ziren, bai. Eboluzioaren unea ulertu behar da, garai hartan Europako gizarteak ziren bezala, eta ezin dugu gaur egunera estrapolatu. Hala ere, ona eta txarra gogoratu behar dugu, ona balio positibo gisa ez galtzeko, eta txarra ikasteko eta zuzentzeko. Eta ez da bidezkoa alde negatibotik libratzea; ona ez izateaz gain, autokritika egin behar delako, eta akatsetatik ikasi. Amerikar natiboek haien artean borrokatzen zuten, eta batzuk gaiztoak ziren beste tribu batzuekin. Europarrak jendea bahitzen zuten afrikar tribuak, berdin. Baina horrek ez du justifikatzen europarren sarraskia, eta hori guztiz salagarria izatea. Eta gaur egun, bizitza kapitalista eta kontsumista onartzearen erantzule bagara ere euskal herritarrak, hirugarren mundua deitutakoaren kaltetan. ¿Zer egiten dugu? ¿Zer egingo dugu?
Euskal legedi jatorrizkoak (foruak, hermandadeak,…) autodefentsarako neurriak zituen. Gaztelako erreinuaren eraginez handikiek probetxua lortu zuten amerikar genozidiotik (Erzilla, Juan Garay, Lope Agirre,…) aberasteko. Bitartean, mendez mende, euskal genozidioan kolaboratzaile izan direnak goraipatu egin dituzte, gaur egun ere.
Nik, Patrick, ez nuke komunitate bat , kasu honetan euskalduna bertako batzuk egindakoaren errudun egingo, are gehiago komunitate hori indarrez menperatua dagoenean erabaki kolektibo burujabeak hartzeko tresnarik gabe. Hori tranpa da.
Amerikara esklabu euskaldunak ere eraman ziren iruzur eta abarren bidez eta hori dokumentatua dago.
Hemen hortaz kantatzen duen aletxo bat dokumentazio desberdinak irakurrita egindako bertsio librean:
https://tiktara.bandcamp.com/track/la-platan-barrena
Bai, Asier, ez da orokortu behar. Baina uste dut gutxi batzuk baino gehiago zirela mertzenario gisa lan egiten zutenak, eta ez da saltzea gustatzen zaigun bezain minimalista. Eta nik esan dudanak ez du esan nahi biktima izango litzatekeen euskaldunik ez dagoenik, ez naiz ni izango hori ukatuko duena.
Nik ez dut uste euskaldunak, komunitate edo nazio (zapaldu) gisa beste herri batzuen zapalkuntzan edo genozidioan parte hartu edo hartzen dugunik. Beste gauza bat da historian zehar eta gaur egun ere hemengo jende boteretsua, egun klase burgesa deituko genieke, zapaltzaileak izan direla munduko hainbat tokitan (adibidez orain CAF enpresa Palestinan), baina aldi berean, baita hemengo herriaren zapaltzaileak ere. Hemengo herritarrak edo klase langilea ez gara enpresa horrek Palestinan egiten duenaren errudun, ezta konplizeak ere, eta enpresa hori euskal langileen lanetik aberasten da sistema kapitalista honetan, non langileek ez duten ahotsik enpresetako erabakietan.
Gainera, nahiko perbertsoa iruditzen zait burujabea ez den herri bat (Euskal Herriaren kasua), eta, hain zuzen hori dela eta, oraindik genozidio kulturalaren biktima dena beste zapalkuntza, sarraski edo genozidio batzuen errudun egitea, nolabait horrek berak jasaten duen genozidioa zuritzen duelako.
Ulertzen, ezta?
Ez ez da ulertzen. Ez zait niri ulertzen beintzat. Gaur egun gure bizi modua, gure ongizatea, hirugarren munduaren ezpoliazioari esker da. Hori ere genozidio bat da, Afrrikan gertatzen dena, eskuadra eta kartaboiez zatiturik, kutlurak eta hizkuntzak desagertzen, pobreziara eta gerretara bultzatuak. Ez ezazue hartu textualki esan dudana kontxo, baizik eta reflexiboki. Euskal Herria bai, Palestina ere bai, eta munduko hirugarren munduko populua baita ere aske izan behar gara, dira. Eta guri dagokigun eresponsabilitatea onartu dezagun, gure bizi modu neurria jeitzi dezakegu, bizi gaitzezke gutxiagorekin eta duintasun gehiagorekin, derrotxea barik. Bai Kapitalismoa errua dauka, baina guk kapitaklismoa besarkatzen dugu naiz eta gero ezkertiarrak gure burua deitu. Ez dakit niri ulertzen bazait.