Zer da errefuxiatu izatea?

Idatzi hau motza egin nahiko nuke; baina urte hauetako gauza asko aipatu gabe utzi arren, badira beste gauza asko derrigorrean aipatu beharrezkoak; batez ere azken urte hauetan bizi dudan egoera ulertu dadin nahitaezko kontakizuna…

2001 urtean etxetik alde egin beharrean izan nintzen berriro espetxeratua izateko aukera ekidin nahian eta era berean Estatu Espainiarraren errepresioari beldur erbesterako bidea hartu beharra izan zen… 2004-2005 heldu nintzen Venezuelako Errepublika Bolibartarrera; hasierako urtetan beste pertsona baten nortasunaz beste pertsona normal baten bizitza ia egin ahal izan nuen; banketxetan kontua izanez eta lanbideak izatea ere posible eginez. Hasiera batean mototaxi-gidari bezalako lan xumea izan nuen herriko geruza xumeenarekin batera bizitza eginez; ogibide horretatik alokatutako apartamentua ordaindu eta bizibidea egiteko aukera ere izaten nuen. 2008ko uztailak 21ean jaio zen Iban nire semea eta ordurako motoa albo batera utzi eta taxi lanetan ari nintzen; goizaldetik gaueraino auto gainean alde batera eta bestera bizibidea eginez… Urte hauetan hil zen auto istripuz niretzako babes berezia zen anaia; 2006ko abenduan niri helarazteko pakete bat Deba Garaian utzi eta Gasteizera bidean hil zen; horren eraginez familia barruan osasun mailako arazoak agertu ziren; urte luzeetako tratamendua suposatu duen gaixotasuna…. (niretzat bederen dispertsio politikak istripu bidez eraildako familiarren antzeko pisua izan zuen heriotza).

2013ko irailak 19an Venezuelako Turmero hirian nire semea bere bigarren eskola egunera neramanean Interpol izeneko poliziarengatik atxilotua izan nintzen. Eta une honetatik aurrera nire benetako izenaz bizitza egiten hasi nintzen eta honekin batera nire infernua hasi zen… Venezuelako gobernuaren erabakiz Interpol poliziak lurralde honetako inteligentzia zerbitzuen esku utzi behar izan ninduen eta El Helicoide izenakin ezaguna den espetxean izan ninduten preso. Espetxe barruko tratua eta bizi-baldintzak txarrak izan ziren eta horrek 19 eguneko gose-egarri greba egitera eraman ninduen; Sebineko komisarioekin akordio batera heldu eta handik bi egunera askatu egin ninduten…. Denbora honetan guztian ez zen etorri Euskal Herriko abokaturik eta inork ez zidan nire egoera juridikoa zehatz azaldu. Denbora honetan ez zitzaion eman nire emazteari zegokion hileroko dirulaguntza (laguntza baino gehiago hilero babesa izango zuenaren segurtasuna) eta itolarri sentitzean ordura arte nire lanabesa zen autoa ere saldu beharrean izan zen.

Espetxean nintzelarik nire emazteak Venezuelako Atzerri Ministerioaren aurrean asilo eskubidea eskatuz idazki bat aurkeztu zuen eta gaurdaino ez dugu erantzunik jaso. Askatua izan bezain laster, preso nintzelarik nire askatasuna eskatzeko osatua zegoen taldearekin elkartu nintzen eta talde horrek, handik aurrera nire nortasuna eta babesa lortzea helburu izan behar zuela erabaki zuen. Talde hau Venezuelako ezkerreko talde eta alderdi ezberdinez osatua zegoen; eta era berean talde honetan erabaki zen nik 1992ko atxiloaldian jasandako tortura eta espetxealdiko jipoi ezberdinen testigantza ere Atzerri Ministerioan aurkeztutako asilo eskaerari gehitzea….

2014ko apirila aldera etorri zen senatari eta abokatu bat eta Caracaseko Alba hotelera deitu ninduen. Pertsona honek asilo eskubidearekin ez jarraitzeko eta geldi jarraitzeko agindu zidan; beste alternatibarik proposatu gabe eta erabaki horrek eragingo zituen ondorioetan erreparatu gabe. Pertsona honek ez zidan eman inolako azalpen juridikorik nire kontra irekita zeuden kasu juridikoen inguruan… Azalpenik ez Madrilen izaniko leherketa batzuen inguruan zergatik nengoen bilatze ta atxilotze agindupean; azalpenik ez Frantzian ea zergatik nengoen zigortua edo nolatan zigortu ninduten ni bertan izan gabeko epaiketan; azalpenik ez Estatu Espainiarrean betetzeke nuen zigor zati baten inguruan…. Eta zergatik Asier Guridiren kasuan asilo eskaera gelditu 2014. urtean eta gero, 2016an Nekane Txapartegi euskal iheslari politikoa Suitzan atxilotu zutenean harentzat eskatu?…. Senatari eta abokatu honen agindutik denbora gutxira Oñatin Arrano elkartean bilera bat egin zen nirekiko elkartasuna eta babesa mozteko gezurrak zabalduz; nire bizitokiaz eta bizimoduaz ideiarik ez duten Antzuolako pertsona batzuk ere bertan izan ziren gezurrari sinesgarritasuna eman nahirik: dena jauja edo dena Chichiriviche denaren irudi faltsua zabalduz….

Hemen hasi zen gaur egun oraindik ere bizi dudan infernua. Nire izenaz bizitza egiten hasi nintzen, baina inolako euskarri edo dokumenturik gabe; babesik gabe, bermerik gabe eta bizimodua egin ahal izateko ahalmenik gabe. Kalean laranja zukuak salduz bizimodua egitea ere eragotzi zitzaidan eta kaletik ateratzeko jakinarazpena eman zidaten. Supermerkatu publiko eta pribatuetan erosketak egiteko nortasun agiri nazionala eskatzen hasi ziren eta nik halakorik ez nuenez hainbat supermerkatuetan ez zidaten saltzen jangai eta bestelako erosketarik. Zordunketa-txartelik ezin izan; gidatzeko agiririk ezin izan; telefonoko lineak nire izenean ezin izan; mezularitza edo errekadista bidezko bidalketak nik edo nire izenean ezin egin… Azken urteetan futboleko entrenatzaile gisa aritu naiz eta iaz kurtso bat egin behar; baina nortasun agiririk ez nuelako ezin izan nuen kurtso hori egin eta orain ez didate uzten txapelketa batzuetan, entrenatzen ditudan haurrak zuzentzen…

Eta bai, horrelako egoeran gastu ekonomikoa ikaragarria da. Etxean bizi nuen osasun egoeran lagungarri izango zelakoan Iban eta bere ama 2011en Oñatira bidaltzen saiatu nintzen, baina Estatu Espainiarreko migrazio sailak Barajaseko aireportuan 24 orduz atxiki eta Venezuelara bueltatu zituzten… Bi hauek Oñatira iristea garrantzitsua zenez beste bidaia bat ordaindu eta Parisetik barrena bidali ahal izan nituen Oñatira…. Esan beharrik ez 2005etik bederen ez dudala inolako hilabeteroko edo dirulaguntza ofizialik jaso izan eta lagunen laguntzaz edo familiaren diruaz egin behar izan dela bizimodua… Eta bai, 2008an Iban jaio behar zenean auzune txiro batean zinkezko xafladun teilatua duen etxe xume bat erosi genuen; eskerrak erosketa hori garai horretan egin genuela; ze ordura arteko hileroko alokairuak ordainduz ezingo nintzateke heldu, batez ere azken urte hauetako nire egoera eta Venezuelaren egoera kontuan hartuz. Aipatu etxeari, nik neuk igeltsero lanetan parte hartuz hainbat hobekuntza egin dizkiogu eta horixe da azken urte hauetako bizitoki bakarra….Euri garaian kalean urak gora egiten du eta ura etxe barruraino sartzen da; altzariak, etxetresna elektriko eta paretak hondatzen ditu; etengabe ateko horma altxatzen; paretak babesteko zeramika zaharra jarri… Eta bai, 2005etik gaurdaino hainbat saiakera egin dira gure paperak txukuntzen eta lege barruan jartzen ere; askotan emaitzarik gabeko saiakerak izan diren arren, gastu ekonomiko itzela suposatu izan dute….

Batez ere 2014tik egoera ba gogorra izan da, ezin diru-iturririk izan….2013.eraino nire etxean ikasleei logelak alokatzen nizkien eta prentsan nire atxiloketa ikusi zutenean, etxeko altzari, hozkailu, sukalde eta abarrak lapurtuta alde egin zuten…. Azken urte hauetan lagun batzuen eta familiaren babes ekonomikoari esker bizi izan naiz; diru-iturria suposatu ahal duen lanik ezin eginda eta gastuak ba handiak izanda…. 2017. urtean semeari bi orkatiletan ebakuntza egin behar izan zitzaion eta gastu handia suposatu zuen….

Niretzat nire semea maletadun haurra da; atzerrian beste nortasun batekin jaiotzea ez da gauerdiko eztula; aitaren atxiloketa bortitza bizi izan zuen; aita preso eta gose-egarri greban nola ahultzen zen ikusi zuen; Espetxeko zaindariek nola arkatza eta papera sartzen ez zioten uzten bizitu zuen; aitarekin autobusetan zebilelarik autobusetik jaitsi eta mila azalpen eman beharrean nola izaten ziren bizitu zuen; nortasunarekin izan dituen hainbat arazo ere hor daude; aitarekin supermerkatuetara erosketak egitera joan eta erosketak egin ezin; ….2011en Euskal Herrirako bidaian, Barajasen Espainiar poliziak 24 orduz erretenituta egon eta Venezuelara itzulia izatea… Eta gaur egun Oñatin, bere herrian Venezuelar jatorriko etorkin irregularra bezala dago; honek beldurra eta ezinegona eragitetik aparte; beste zalantza batzuk ere eragiten dizkio; adibidez eskolako klaseko ikasbidaiara ezin joan ahal izatea; DBH 2 amaitzen duenean titulua emango ez diotenaren aukera; bekak izateko bete beharreko eskaera orria ezin bete ahal izatea egoera irregularraren ondorioz…

Eta zergatik Ibani ezin zaio eman espainiar naziotasuna? Ba hasteko aita ihesean apatrida egoeran dagoelako eta aitak aurkeztu beharko lukeelako jaiotza agiria Caracaseko Espainiar kontsulatuaren aurrean. Baina 2020-ko irailak 30 eta urriak 5ean, Caracaseko Espainiar Kontsulatuak aitari nortasun eskubidea ukatu zion eta pasaporterik gabe, nortasun ofizialik gabe utzi zuen… Bestalde aita berme gabe, babesik gabe eta nortasun ofizialik gabe egotean, ezin izan du oraindaino Ibanen nortasunaren inguruan egin beharreko zuzenketak egin; azken finean asilo politikorik gabe gelditu behar izatearen soka eta ondorio luzea…

Eta ez, hau ez da orain amaitzen; ez dut Estatu zapaltzaileetako espetxeak borondatez zapaltzeko inolako asmorik; baina nire nortasuna eta nire familiaren egoera zuzentzeko eginahala guztia egiteko prest nago. Nire nortasun arazoa Espainiar kontsulatutik eta Venezuelako Errepublika Bolibartarretik zuzendu eta normalizatu daiteke; nire semearen nortasuna zuzentzeko funtsezkoa da aitaren nortasuna zuzentzea; eta epe labur-ertainean gure egoera normalizatzeko gogor borrokatzeko prestutasuna agertzen dut.

Oso argi dut Euskal Herria independente eta sozialista baten alde harturiko konpromisoagatik mendekatzen nautela, eta adibidez, Estatu Espainiarrak, berez oinarrizko giza eskubidea besterik ez den nortasun eskubidea ere ukatzen didala. Argi dut ere hainbeste urtez borrokan aritu ostean orain ez ditudala nire ideiak aldatuko;… duela 25 urteko helburu berdinekin Euskal Herria aske eta euskaldun baten alde jarraituko dut eta hori ez dut inolako xantaiarengatik aldatuko.