Lehen zalantzak zientziari buruz

Zazpi urte nuela, familia-sendagileari niri analisi batzuk egitea bururatu zitzaion. Emaitzak ikusi bezain laster itzeleko hepatitisa nuela jakinarazi zien gurasoei eta hurrengo hiru asteetan ohean egon beharko nintzela, zirkinik ere egin gabe, badaezpada.

Amak atsekabe handia hartu zuen eta berehala zaintzen eta artatzen hasi zitzaidan, kezkaturik, gaixo larri bat banintz bezala. Ni, ordea, oso ondo nengoen. Ohetik jaikitzen uzten ez nindutenez, ahal nuen moduan ematen nituen egunak, ohe gainean itzulipurdiak eta estilo guztietako jauziak egiten, buruz behera jartzen horman bermatuz eta antzeko jolasetan. Eskolako lanak egiten nituen tarteka, ahoz behera jarrita, baita marrazkiak ere, nekatu arte. Medikuak dieta zorrotza agindu zidan, baina jatekoa ez zitzaidan ardura: okerrena zen nola aspertzen nintzen ohean.

Senide batzuk etorri ziren niri bisita egitera, denak beldurrez hain gaixo nengoelako. Baina harritu egin ziren, gibelekoa izan arren ez nuelako aurpegi horia, halakoetan izaten omen denez, baizik eta itxura on-ona. Nik ez nien jaramonik egin, bost axola zitzaidan haien berba-jarduna.

Azkenik, astebete luzearen ostean, gurasoek Brouard doktoreari —bi hamarkada geroago hil zutena— deitu zioten, etxera etor zedin. Eta berak, analisiez galdetu ere egin gabe, hala esan zuen ni ikustean: Ume honek ez dauka ezer.

Arrazoia eman nion, poz-pozik, noski. Banengoen ba ni…! —esan nuen amari begira. Amaren aurpegitik iluntasuna desagertu zen, itsuki sinesten zuelako Brouardek esandako guztia. Aitak, berriz, lasaialdi handia hartu zuen, nigatik baino, amagatik. Izan ere, berak ez zuen hasieratik oso gogotik hartu nire gaixoaldiareana.

Ama korrika ondo gordeta zeuzkan analisien bila joan zen korrika, tiraderatik atera eta Brouardi erakutsi zizkion.

Antza, horrela suertatua zen gaizkiulertua: familia-medikuak ez zuen jakin analisien emaitzak interpretatzen. Eta bilatzen den gaitzaren eza, edo ez egotea besterik esan nahi ez duen “negatibo” hitza ezkor edo kaltegarritzat hartu zuen. Bai negatiboa eta kaxkarra ume honen osasuna! —pentsatuko zuen. Eta ondorio hau atera: hepatitisa gogorra izan behar du, zalantzarik gabe. Are okerrago, analisi haietan zeinu bitxi batzuk agertzen ziren, gurutze txikien modukoak. Dirudienez, medikuak negatiboaren “astungarritzat” jo zituen, alegia, asturu gaitzekoak, hilobi baten gainean jartzen diren gurutzeak bailira, lurperatuko ninduten egunari aurrea hartuta, nolabait.

Nik, bitartean, ohetik alde egiteko aukera ikusi nuen eta merienda bila joan nintzen sukaldera ziztu bizian, oraindik pijamaz jantzita. Brouardi eskerrak eman gabe, seguraski, nahiz eta nire alde egindakoa bihotzez eskertu nion. Horrelakoak dira umeak.

Niri iruditzen zitzaidan berarekin egote hutsak sendatzen ninduela

Izan ere, ez zen lehen aldia Brouardek mundu honetako gaitz memeloetatik eta amaren kezka larri neurrigabeetatik askatzen ninduena. Brouardek ondo zekien guri, umeoi, lasaitasuna ematen eta zentzuzko erabakiak hartzen gure osasunaz. Berarengana jotzen genuenean beti asmatzen zuen zer geneukan. Honela gertatzen zitzaigun sarritan: Brouarden kontsultara joan sukar handiarekin, eta etxeratzeko orduan batere sukarrik ez. Horregatik, niri iruditzen zitzaidan berarekin egote hutsak sendatzen ninduela. Eta uste osoa nuen berarengan.

Brouardek aintzat hartzen gintuen: sinestuko zuen haurrok geure-geurea zen jakintza baten jabe ginela, hots, kontuan hartu beharreko ezagutza mota bat genuela gure buruaz, gure gorputzarekin bat eginda. Eta bazekien, era berean serioa eta hurbila izaten gurekin, inoiz helduek haurrekin erabiltzen duten ahos-aldaketa, itxura-egite eta bestelako tontakeriarik egin gabe. Modu horretan gurasoen mania, urduritasun eta zenzugabe­ke­rietatik babesten gintuen.

Brouardek ondo ulertzen gintuen: zuzen geundela esaten zigun, adibidez, ohetik jaiki berritan eta eskolara baino lehen gosariko esnea eta gailetak presaka hartu nahi ez genituenean

Brouardek ondo ulertzen gintuen: zuzen geundela esaten zigun, adibidez, ohetik jaiki berritan eta eskolara baino lehen gosariko esnea eta gailetak presaka hartu nahi ez genituenean; baita gure amek oso jatun txarrak ginela esaten ziotenean ere; edo guk botikak hartzeari uko egiten genionean, nazkagarriak zirelako. Bada, Brouard ez zen antibiotikoak arinkeriaz hartzearen aldekoa, ez eta txertoak hausnarketa egin gabe jartzekoaren aldekoa, ez eta sukarra ahal zen lasterren pastilen bidez jaitsiaraztearen aldekoa ere. Eta ez zien, ohi bezala, oin zapalak zituzten umeeei barne zola bereziak erabiltzea gomendatzen…. Aitzitik, haren iritziz, gu, hirian bizi ginen haurrok, kanpora irten beharra genuen sendatzeko, mendira, hondartzara eta itsas bazterreko hondar bustian ibiltzera.

Garai hartan, bestalde, oso zabaldua zen poliomelitisa. Gogoan dut nola Brouardek nire gurasoei aitortu zien kasu horretan ez zela ausartzen, besteetan bezala, txertoa baztertzen, poliomelitisaren gaitza bizitza osorako ondorio latzak eragiten ari zelako umeengan. Alabaina, argi aholkatu zigun anginak kentzeko ebakuntzarik ez onartzea, familia-medikua tematurik bazegoen ere. Mediku hori gure atzetik ibili zen zenbait hilabetetan zehar, ebakuntza inposatu nahian: orduko joera nagusiaren jarraitzaile amorratua zen… “zergatik bai”. Baina azkenean Brouardek aurreikusitakoa gertatu zen. Zazpi urte betetzean haurrengan ziklo bat amaitzen denez gero, adin horretan agur esan nien betiko eztarriko gaitzei. Erabaki zuzena, beraz, ebakuntzarik ez egitea, nahiz eta garaiko “zientzia“-ren ustez, haurrei, edozein arazo txiki zela-eta, anginak kendu behar zitzaizkien.

Ildo horretatik, Brouard ezohiko osagilea izan zen, ez bere garaikide gehienak bezalakoa. Medikuntzan aspalditik zetorren korronte bati eusten zion, askatasunez, berak garatutako irizpideekin. Korronte horrek jarraitzaile gutxi zuen orduan, “aurrerapen” modernoak zirelako nagusi, zenbat eta kimikoagoak, industrialagoak eta kopuru handiagoetan hartzekoak berauek, hainbat eta hobeto. Esaterako, talidomidaren aroa zen eta medikuek haurdunei agintzen zieten, zorabioak kentzeko. Geroago ikusi zenez, kalte handia eragiten zion talidomidak haurdunaldiari, umeak elbarri jaiotzen hasi zirelarik. Hala eta guzti, medikuntza modernoarekiko jarrera kritikoa gehienbat obskurantista eta atzeratutzat jotzen zen. Zoritxarrez, berdintsu gertatzen da gaur ere.

Batez ere, Brouard ez zen gaixoari begiei begiratzen ez dien teknokrata horietako bat, dela lehenbaitlehen bukatzeko gogoa duelako, dela lan handia duelako edota gaixoaren osasunak ez duelako batere arduratzen. Brouard, gainera, prest egoten zen, gu, bere gaixo ohiak, bitartean helduak, bere kontsultan hartzeko eta guri osasunaz aholkuak emateko. Gogotik eta bihotzez ahalegintzen zen gaixoei sendatzeko bidean laguntzen. Hori guztia, inoiz urduritasunik erakutsi gabe, nahiz eta kontsulta egunero mukuru beteta izaten zuen. Guk, haren jokabidea haurtzarotik ezagutu ez bagenu, ezingo genuke gaur imajinatu — bakarrik geroagoko bizipenak kontuan hartuta— Brouard bezalako egiazko osagileak (osasun-eragileak) egon daitezkeenik.