Egunotan ikusi dut estrainekoz duela bi urte grabaturiko “‘Egunkaria’, 1990ean jaio zirenen begiz” bideo gogorra bezain hunkigarria eta tristea aldi berean. Egunkariaren itxiera bortxazkoaren eta orduan torturatu zituztenen eta haien senitartekoen sufrimendu latzaren berri ematen du. Euskaldunok euskaldun izaten ahalegintzen garenean, jasaten dugun eta jasan dezakegun errepresio kultural bortitzaren adierazgarri da bideoa.
Halere -seguru nire deformazio partikularragatik izango da-, bideoan ardatza ez den gauza bat gelditu zait iltzatua gogoan. Gara egunkariaren egungo zuzendariaren arabera: Gara gehienbat erdalduna (larunbateko gehigarria, eta bestela, batez beste %20 bai euskaraz? Gainera, maiz informatiboki bigarren mailakoak euskaraz!) orain osoki euskaraz ateratzeak ez luke zentzurik, zeren merkatuan bi egunkarien arteko lehia edo borrokari ekitea izango litzateke, Cain Abelen aurka, eta borroka horretan bietako bat galtzaile aterako litzateke ziur, eta horrenbestez, ez luke ez buru eta ez hankarik. Aizu, Gara ez al da, bada, Berria baino ezkertiarragoa?
Iradokitzen da edo interpreta liteke behintzat, erabat harturik EHBilduren unibertsoko euskaldunek -badakit PNVkoek ere irakurtzen dutela Berria baina nago gutxiengoa izango direla-, hedabide bat euskalduna eta beste bat gehienbatean erdalduna nahi dutela, eta lekurik ez duela egungo egoera irauli nahiak, hots, euskaldunari euskarazko bi egunkariren artean hautua egiteko modua eskaintzeko Gara epe baten buruan euskarazko bigarren egunkaria izateko apustuari lotzeak. Bizkitartean, nik uste euskaraz irakurri nahi dugun euskaldunok horixe nahi genukeela: gutxienez bi egunkari, bi telebista eta abar.
Ildo beretik, benetan merkatuaren azterketa xeherik egin da, besteak beste, harpidedun eta akzionisten artean-eta? Egin bada, ondorioa izan da oraindainokoan bezala jarraitzea dela onena, eta orduan Gararen zuzendariak arrazoi osoa du, edota ez da azterketa sakonik egin harpidedun eta akzionisten artean-eta, eta arrazoia baino gehiago aitzakia da bere horretan segitzeko urtea joan eta urtea etorri?
Badakit paperezko egunkariak gero eta gutxiago saltzen direla. Berriako zuzendariak adierazi zuenez, 2018an, 12 edo 13 mila bazkide zituen euskarazko egunkari bakarrak eta webguneko bisitak, aldiz, 18 edo 19 mila batez beste egunero. Garako zuzendariak ez zuen harpidedunen datuen berririk eman, nagokion bideoan.
Hemendik denbora batera, beharbada, paperezkoa desagertu egingo da, eta Interneteko webguneak eta haren laguntzaileak geldituko dira soilik, baina, bien bitartean, jakin nahi nuke ea benetan ezinezkoa den euskarazko bi egunkari izatea 2020an, lehenbizikoak bere bide zailari 1990ean ekin zionetik -errepresio espainiar bidegabeagatik 2003an bigarrengoz berrekin beharra izaki-, 30 urte egitera doan honetan, dataren biribiltasuna probesturik iraultza bat egiteko.
Tristea behintzat bada Egin sortu zela berrogeita hiru urtera, haren oinordekoa denak nagusiki erdaraz jarraitzea, eta euskaldunok euskarazko egunkari bakarrera kondenaturik jarraitzea.
