Lotsagarria iruditzen zait EITB, “euskaldunon irrati eta telebista” deiturikoa, UNA HISTORIA DE VASCONIA telesailarekin egiten ari dena. Eta izugarri kezkatzen nau euskararen alde eta defentsan lan egiten duten erakunde eta eragile askoren isiltasunak, EITB eta Alberto Santanaren eskutik datozen gezurrak eta erasoak ikusita.
Santanak azaltzen duen bezala, badirudi mendebaldeko euskaldunok ez genekiela ehiza eta arrantzarik egiten, lege propiorik ez geneukala
Telesail honetako kapitulu askotan Santanak azaltzen duen bezala, badirudi mendebaldeko euskaldunok ez genuela euskeraz hitz egiten (euskalduntze berantiarra izeneko espainiar kontakizun zapaltzailearen arabera), ez genekiela ehiza eta arrantzarik egiten, lege propiorik ez geneukala, modu primitibo baten bizi ginela, etab. Eskerrak erromatarrak etorri ziren gu “demokratizatzera” eta euren bizimodu modernoa erakustera.
Una Historia de Vasconia telesailak egiak ez diren gauza dexente esaten ditu, baina oraingoan Euskal Mitologiaren kapituluan zentratuko naiz. Hortik atera daitekeen ondorioa da Euskal Mitologia ez dela existitzen, oso berria delako. Aupa Santana, zuk bai dituzula borobilak. Hona hemen berak esandako adibide batzuk:
- Gure LAMIAK ere ez dira gureak, baizik eta —bere ustez— Horaziok aipatzen duen Greziar Mitologiako LAMIETIK datoz; emakume-aurpegia eta suge-gorputza zituzten afrikar espektroak zirela esaten du, Noël parafraseatuz.
- Gure BASAJAUN ere, Santanaren arabera, Erromako Mitologiako SILVANO landa-jainkotik dator, Noëlen arabera basoen buru zena.
- Gure TARTALOk, greziar mitologiako ia izen bereko TARTAROn du bere jatorria Santanita-nitaren arabera; Homeroren ustez infernuetako leku bat da, eta POLIFEMOren fabulatik elikatzen da, egile greziar beraren ODISEAn aipatzen den begi bakarreko erraldoia.
- Eta gure MARI jainkosari buruz (Toti Mtnz de Lezeak aipatzen duen AMARI, edo Ama Lurra hainbat autorek aipatzen diguten bezala, edo AMA LUR), Santanak dio ez dagoela inolako agiri-ebidentziarik bere kultua historiaurrean egin zela ziurtatzeko. Hauxe astakeria!!! Nola frogatuko da dokumentu epigrafikoen (agiriak) bitartez idazkerarik ez zegoenean?
Inkisidore, kolonizatzaile eta garaileen historia kontatzen duen “historiagile” honek bere Ama Lurra pasioz maite duela dio, baina, bitartean, gure ondare mitologiko-kulturala gutxiesten du momentu oro, baita gure hizkuntza, ohiturak, izaera, legeak, matriarkatua, etab. ere, telesailaren beste kapitulu askotan ikus daitekeen bezala. Eta hori gutxi ez balitz, kapituluaren amaieran ondorengoa esaten digu: ESNATU. Hitz honekin zer esan nahi digu Santanak? Euskaldunok gure amets fantasiazkoetatik esnatzeko deia egin digu? Santana eta euskal telebista helburu berarekin tematuta behin eta berriro… Esan liteke etsaia etxean bertan dugula.
Mitologia unibertsalari buruz zerbait irakurri duen edonor konturatu daiteke antzekotasunak daudela euskal mitologia, mitologia greko-erromatarra eta germaniarraren artean. Baina horregatik ez dugu pentsatu behar batzuk besteen zordun direnik. Azken mendeetan hainbat autorek aipatu duten bezala, denek iturri amankomun beretik edan dute, Historiaurreko Kultura Matriarkal Mediterraneo-Europarretik hain zuzen ere. Eta guzti horietatik gaur egun bizirik jarraitzen duen bakarra gurea da, euskaldunona, EUSKAL KULTURA.
Alberto Santana
eta diru publikoz
euskaldunen
aurkako erasoak
eta frogatu
gabeko teoriak
lau haizetara zabaltzen
dituzuen guztioi:
ASKI DA esateko
garaia heldu da
Beraz, Alberto Santana eta diru publikoarekin euskaldunon aurkako erasoak eta zientifikoki frogatu gabeko teoriak lau haizetara zabaltzen dituzuen guztioi, ASKI DA esateko garaia heldu da. Baina nor naiz ni idazten ere ez dakien fundamenturik gabeko Gorputz Hezkuntzako irakasle alfer eta arduragabe bat baino? Nor naiz inori gomendioak emateko? Nor naiz “historiagile jakitun” bati ezer esateko? Baina ni inor ez banaiz esan beharrekoak esateko, non daude gure hizkuntzaren eta kulturaren alde lan egiten duten euskaltzain eta euskaldun peto-petoak? Euren poltronan eroso, akaso? Ez al dute ezer esango? Zeren beldur dira? Daukaten kargua galduko duten beldur?
Eta gure hizkuntza, ondarea, historia, kultura, etab. maite dutela esaten duten euskaltzain hauen guztien isiltasuna ikusita, Una Historia de Vasconian kontatzen diren gezur guztiei aurre egiteko, izugarri gogoratzen ditut Henrique Knörr eta Txilladergi handiak. Eurek bai egin zutela lan euskeraren alde (beste asko euskerari esker bizi dira, poltronetan eroso) bizi guztian zehar; milaka eta milaka adibideren artean, Iruña-Veleiako aferan eskutitz ezberdinekin egiazkotasunaren aldeko iritzia argi eta garbi adierazi zuten, euskal munduko “jakitun” asko faltsutasunaren alde agertu ziren bitartean. Baina gehiegi ez luzatzearren, gai hori hurrengo baterako utziko dugu, Iruña-Veleian gertatutako guztiak ehundaka artikulu, film eta telesail egiteko ematen baitu.
Ttaaak, primerakoa!
Euskararen alde ala euskararen lepotik bizitzea, gogoan izateko ideia.
Euskal hizkuntza eta kultura suntsitzearen negoziotik etekin ekonomikoa ateratzen dutenak ere ez dira hain gutxi.
Etsaia etxean… etxetzat hartzen dugunaren arabera, ala?
Hurrengo “kapitulua” irakurtzeko gogoz, mila esker!
Ezin dut hemen esaten denaren kontra edo alde ezer esan, konozimenduak falta zaizkit eta. Alberto Santana irakasle eduki nuen duela urte batzuk UNEDen eta tipo interesagarria iruditzen zait, Historia maite eta bere lana pasioz egiten duena. Zein punturaino ikertu duen edo besteen teoriak errepikatzen dituen ez naiz kapaz esateko. Argi dago EITBtik etortzen den guztia, jakinduriaren edozein esparrutatik, kribatik pasatu behar dela. Interesagarria izango litzateke Santana eztabaida batera gonbidatzea.
Bistan dago “Gure” diruaz bizi diren ERAKUNDE Publikoetako Zuzendaritzek kolonizatzaileak ditugula (ETB lekuko),
eta Gure hizkuntza eta kultura zaindu beharko lukeena EUSKALTZAINDIA ez dagoela gurea Zaintzeko behintzat,
Eta bitartean Iruña Veleian dugun altxortegia bulldozerrez suntsitzen uzten dute JENDE kulturakoek, UPV lekuko.
Euskal gizartea “KOLONIZAZIOA dago, bai, bistan zegok avería, baina ez DOK hori bakarrik, Euskal Herriko Zuzendaritzak munduko ustelenak ditugu.
ESNATU!, dio Santanak,
eta irripar bere Magister dan Martín Almagro Gorbea falangisten familiakoak, “Los Orígenes de Vasconia” idatzia dutenak, eta National Geographic ere konbentzitu
Gustora edukiko genuke Alberto Santanarekin eztabaiada. Iruña-Veleian Nazioarteko 3 biltzar egin dira oker ez banago, eta benetakotasunaren eta faltsutasunaren aldeko zientzialariak gonbidatu ziren eztabaida zientifikorako. Badakizu nortzuk agertu ziren?
Joaquin Gorrochategui (berak horrela idazten du bere abizena), Santos Yanguas, Alicia Ciprés, etab. (soilik adibide batzuk jartzearren), faltsutasunaren aldeko informeak eginiko “sasizientzialariak” ez ziren agertu. Zerikusirik izango al du, Real Academia de la Lengua ESPAÑOLA eta Real Academia de la Historia ESPAÑOLerako lan egiten dutelarekin? Agian horregatik ez dute nahi izango aurpegia eman, eroso daudelako izugarrizko dirutza kobratzen?
RAE horretan lan egiten duten akademikoek ez lukete soldatarik kobratu behar árean ere.
Ez dutelako ezagutzen euren ama.hizkuntza, iberiera
eta gainera ez dutelako egiten egiazko “etimología”, hots hitz jakin batek zer esan nahi duen, baizik eta hitz hori Edo bestea NONDIK datozen haien arabera (latín, greko, germano…), eta hori ez “etimología” egitea.
Beha zelako ezjakintasunaz diharduten Gure kolonizatzaileek,
LAMIA hitza Horacioren latínetik datorrela diño Santanak Edo Almagrok…. eta ez da EGIA,
Zeren Isaías profetak ( -5000) “LAMIA” deitzen dio, amorruz,
Lilith andereari (Adanen lehen bikoteari).
Ikus BIBLIA. Isaias
LILITH Andrea aipatu dut, zeini Isaías profetak “LAMIA” deitzen dion amorru handiz. Izan ere, “lamia” deitzea, gaur “Sacamantecas” deitzea bezala zen, UMEAK sehaskatik bahitzen zituena eta abar.
Bibliako pertsonaiarik interesgarrienetariko bat LILITH da, Adán gizonaren lehenengo emaztea.
Izan ere, EBA bigarren emaztea izan omen zen, Genesiako testu baten arabera.
LILITH Andreak ihes egin zion Adani, “ez zuelako nahi Adanem azpian bizi”
Genesiaren arabera, Lilithek “Itsaso Gorrira ihes egin zion bere UME guztiekin”
LILITHen Elezaharra Babiloniatik ekarri zuten juduek, han gatibu izatetik.
Ahaleginak eta bi egin zuten Eklesiastikoek LILITHen ideia ezabatzen juduen memoriatik, baina alferrik, juduek ezin izan zuten ahaztu LILITH.
BULO asko sortu zuten LILITHen kontra: Itsaso Gorrian Belzeburekin egin zuela haragi, UMEAK sehaskatik bahitzera etortzen zela gauez. .., eta Gero Isaiasena, hari “LAMIA” deitzea.
Kontua da LILITH “emakume askearen eredua” dela.
Ez dut ulertzen hura kontutan ez hartzea feministek.
Liburua dago, “Las Hijas de Lilith”
“Zeren Isaías profetak ( -5000) “LAMIA” deitzen dio, amorruz,
Lilith andereari (Adanen lehen bikoteari).
Ikus BIBLIA. Isaias”
Idatzi duzun esaldi honen inguruan ez nekien ezer Josu. Mila esker trasmititu eta irakatsi dizkidazun ezagutzengatik (nahi gabe izan arren, guk ez baitdugu erlazio handirik izan), eta gose greba hasitakoan oparitu zenidan liburuagatik.
Nik ez zekiat ZENBAT hizkuntzak egin dezaketen euren hitzen “etimología”, baina oso gutxik,
Zeren horretarako,
1. Bere hitzen memoria mantendu behar izan dute. Gure inguruko hizkuntza indoeuropea batek ere ez du mantendu.
2. Etimología Hiztegi bat egin ahal izateko, biliabideak eta laguntza behar. Adibidez, maputxeak, dogon edo maoriek egin dezakete, baina ez dute horretarako baliabiderik.
3. Gaztelerak eta gainontekoek (katala, gascogne..) ahal dute egin (ez baitira indeuropeo.memoriagabeak, baizik dialekto ibérico), baina horretarako, RAEko akademikoek bi hizkuntza jakin behar dute derrigorrez,
Iberiera eta euskera
Eta ez dute ezagutzen ez bata ez bestea. Are, ez dakite iberiera euren ama.hizkuntza denik ere.
Horixe DOK errealitate gordina
Beraz, Gure kolonizatzaileek (Almagro. RAEko lehendakari biziartekoak eta CIAk beren burua jakintsutzat duten arren, ezin dute egin “LA ENCICLOPEDIA ETIMOLOGICA ESPAÑOLA”, ez direlako kapaz.
Soilik esateko “magno, viene del latín”; aquelarre, viene del vascuence”…
Baina hori ez da ETIMOLOGIA egitea!
Historia ikertzeaz gainera, uste dut Santana ikuspegi antropologikotik ari dela. Hau da, esentzialismoa kritikatzen duela.
Hori dun koxka, Edurne
Almagro.Gorbearena IDEOLOGIA.BORROKA duk, global, “antropologíkoa”.
Ezjakintasunean oinarritua, ezin bestela izan, jauntxo horrek ez baitaki EZ euskera, EZ iberiera.. . baina IZEN, itzal eta autoritate handikoa duk, zeinek uka hori.
Eta ausarta duk gainera. Bestela zeinek esan euskaldunoi aurpegira EZ DAKIGULA GEURE leku.izenak interpretatzen (ANBOTO, GORBEIA, NERBION, KADAGUA, DEBA …)
HERK edozin astakeria bota dezake dohanik, adibidez, DEBA latinezkon DEUA (DIOSA) dala, etc, etc.
Eta euskaldunok ez dinagu plazarik aurkitzen hari erantzuteko.
Barriro Golitek David gaidituko… ala alderantziz zuan ipuina?
Betsolaritzara dedikatu beharko, ez don Jakin?
Esentzialismoaren kritika ez diat uste Santanak euskal kulturari soilik egingo liokenik, ez diat Santana ikusten euskal kulturarenganako gorrotoz. Idealizazioaren kritika (autokritika) ez diat ikusten gure kulturaren mespretxu ala eraso bezala.
Edurne: ba al dago ikuspegi kolonialista baino idealismo existentzialagorik? Nola ikertu lezake ba, gixagaixo batek ezagutzen ez duen herri baten bizitza, pentsamendua ala filosofia? Ez da kapaza haren hizkuntzan oinarrizko arrazonamendurik artikulatzeko eta kantatzeko, ez da kazpaza haren hizkuntza berea egiteko, zer ikertzen du? Azal koloniala, folklorea?
Santanaren saio batzuk ikusi izan dizkiat nik. Pare bat aldiz ikusi nian Euskal Herrian matriarkatua existitu izan denaren ebidentzia historikorik ez dagoela, dioena. Ez dik esaten euskal emakumeek zenbait arlotan botererik izan ez dutenik, kontrakoa, eta izan diren berdintasunaren zenbait ideia eta saiakera jasotzen dizkik… baina matriarkatu sistemarik ez omen duk ezagutzen hostorikoki. Ez duk hor gelditzen, euskaldunok feminismorako sentiberatasunik ez bagenu izango bezala. Gaur egungo alarde tradizionalaren adibide penagarria bai aipatzen dik ikerlari emakume bati egiten dion elkarrizketaren ahotik, etorkizunerako egin ditzakegun proposamen bizigarriei ateak irekiz. Atal honen trataera, feminismotik, egokia iruditu zitzaidan. Iraganeko glorifikazioak orainaren asebetetasuna eta matxismoaren estaltzea badakar… fabore gutxi euskaldunentzat. Horregaitik, beste arloetara ere aplikatuta, iruditzen zaidan esentzialismoaren kritika, aberasgarria.
Esentzialismoaren kritika ongi etorria, baina berriz, alarde militarra ez da demagun herri kulturaren adierazpena, baizik eta guztiz kontrakoa, ezarpen militarraren alardea.
Funtsean, Santanaren arabera Almagroren Espainiaren historia aberatsarekin hasi eta bukatzen da vascongatuen historia minimoa, ia existentzia propiorik gabekoa, hori bai, matxista eta fantasiosoa. Aberasgarria oso, metropoliaren kulturarentzat.
Baina tira, ari garen matriarkatuaren inguruko orokortasun hauek baino askoz zehatzagoa eta agerikoa da Santanaren gezurteria, Espainiaren prehistoria eta etorkizun zapaltzailearen aldeko ikaragarrizko jauzia eta alardea.
Alegia, aintzinean vascongadetan ez zen inoiz euskaraz hitz egin, eta horrelako kontua.
Beraz, bere historiaren aldetik dagokionari, euskaldunek ez omen dute berreuskalduntzeko berezko eskubiderik, dena fabrikazio eta inposizio bat da. Huraxe burujana!
Ezbaika ederra, spain.edena txikitzekoz!
Zoritxarrez urrutitik, baina aurrera, ekipo zoragarria!
Esan bezala, gauza BAt da esentsialismoak kritikatzea (alarde tradizionalista baztertaileak, kasu), edota matriarkatua, horrela esanda, fikzio bat izan dela EHko gizarte ereduan, baina BESTE kontu bat DOK errealitateak UKATZEA.
ETA HORIXE dago sakonean “Vaskoniako historia” horretan, EHko errealitateak ukatzea, nahita edo ezjakintzaz.
Adibidea esan diat jada, uste diat.
euskerAz ESKONDU hitza zegok, zeinek argi islatzen duen gizarte.eredu “matrifokala/matrilokala” deritzana (gizarte matriarkalen ezaugarri garrantzitsu bat), hots, ESKONDU hitzak zera esan gura baitu, “ETSEKONDU”, emaztearen etxera egokitu.
Eta halako ukazioak ez dirá bat edo bi, asko baizik.
1. Ez da aipatzen, arlo berean, ETSEKANDREAREN protagonismoa, ETSEAREN ordezkari gisa,
2. Ez da aipatzen ETSEAREN beraren zentralitatea uskal gizartea.
3. Ez da aipatzen Mariren mitoaren garrantzia Euskal ideologían, Antzinako Europa autoktonoaren perla bat (are, programa horretan ridikuluan jartzen)
4. Ez da aipatzen ZUZENBIDE PIRINIARRAREN garrantzia versus ZUZENBIDE ERROMAR.GERMANIARRA.
5. Ez da ahomentatzen, Gure ZUZENBIDE horretan AUZOAK, AUZOLANAK eta AUZO .HARREMANAK duten garrantzia erabakiorra.
Seguruenik EZJAKINTZAZ, ezin baita espero euskeraren ezagutza, euskera ezagutzen EZ duten aldetik, baiña behintzat ez bezate ukatu ezagutzen ez DUTENA, hori ez baita zientifkoa, baizik ANTI.
Iruña.Veleia kasuan egin zutena, UPVko hizkuntzalari harroek,
Hots, EZAGUTZEN EZ ZUTENA, UKATU