1592. urtea San Fermin festaren urte garrantzitsua izan zen, dudarik gabe. Lehen aldiz, uztailaren 7an ospatu zen. 1592an, bat egin zuten festak eta 1589-1592 aldian bizi izan zen giro politiko gaiztoak. Puri-purian zen Erresumaren eta espainiar koroaren arteko borroka. 1589-1590ean, Nafarroako Gorteak egin ziren, Erresumako orduko parlamentua, esateko moduan. Bertan, aurrez aurre talka egin zuten erregearen absolutismoak eta Erresumaren konstituzioak. 1590ean bertan, Iruñeko elizbarrutiko sinodoa egin zen.
Sinodoak Bernardo Rojas y Sandoval gaztelarra izan zuen buru, bera baitzebilen apezpiku Iruñean. Sinodoa garrantzitsua izan zen guztiz ere: haren bidez, Trentoko Kontzilioko erabakiak aplikatzen hasi ziren elizbarrutiaren lurraldean. Estutu zen Elizaren presentzia nafarren bizitzan. Sinodoaren agiria 1591ean argitaratu zen, Thomas Porralis inprimatzaileak argitaratua, moldiztegia jada euskaldunen hiri buruzagian finkatua baitzen ordurako.
Ez zen, ordea, inprimatu Nafarroako Foru Laburtua, Erresumaren konstituzioa, XVI. mendearen lehen herenean jada eskuizkribuan gauzatua (ikus EU Wikipediako Nafarroako Foru Laburtua). Inprimatu gabe iraun zuen, luzaz, 1686 arte. Izan ere, Foru hori konkistaren itzalpean egina izanagatik, espainiar agintariek eragotzi egin zuten hura inprimatzea, lege indarrik har ez zezan. Foruak ez zion zilegitasunik aitortzen errege absolutismoari Nafarroan, haren aginduak Erresumako Gorteek berresten ez bazituzten. Hortxe koska, eta ez zen batere txikia.
Nafarroako foruak kolokan ziren, eta Filipe II.ak indar erakustaldia egin zuen Aragoin (1591), Zaragozaren kontrako espedizio militar bat antolatuz. Aragoiko foruak indarge gelditu ziren engoitik. Gaztelako Filipe II.a erregeak (Nafarroako IV.ak) bisorraia (erregeorde) zuen bere besoa Bortuz hegoaldeko Nafarroako Erresuman, eta nafarrek 1592ko uztaileko San Fermin ospakizunean eszenaratu zuten harekiko haustura. Gatazka politikoen aterabide bihurtu zen.
San Fermin ospakizunaren data berriko zezenketan, ilunabarrean bisorraiak eta haren segizioak lekutik aldegin zutenean, udal agintariek eta iruindar nabarmenek zezen gehiago aterarazi zituzten. Nafarroako bisorraia amorru batean jarri zen Iruñeko udalbatzarekin, «desvergüenca y atrevimiento», berak zioen bezala. Aurreko urteetan, Martín de Córdoba bisorraia ez zen bertaratu ere egin zezenketara, iruindarrek bisorraiak iraintzen zituztelako. Horixe egia, berberak adierazi bezala.
Oraingoan, ondorioak etorri ziren: bisorraiak, Sueskun lizentziatuaren bidez, Iruñeko udalbatza osoa atxiloarazi zuen 1592ko uztailaren 13an. Sedizio arriskua eta ordena publikoaren haustura arriskutsua aipatu ziren horretarako. Sueskun Gorte Nagusiko kidea zen, Nafarroako Auzitegi Nagusia bezala bi epaitegiak ere espainiar monarkiaren instrumentuak. Sorgin ehizetan protagonismo berezia izan zuten, nafarren errepresioan espainiar Inkisizioak gero eta ahalmen gehiago jan zizkien arren, XVI. mendea igaro ahala.
Udalbatzaren atxiloaldia ez zen luzatu: bi egunetan, Iruñeko udalbatzako kideak aske ziren. Ez dirudi bisorraia eta soka bereko bertako funtzionario otzanak gehiagora ausartu zirenik. Ez da harritzekoa: Gaztelako Filipe II.a (Nafarroako IV.a) erregeak bazuen zerekin urduritu. Espainiar monarkia bolbora eltze bat zen, bor-bor. Koroaren aginte eta zilegitasuna finkatze aldera, espainiar erregea Iruñeko bidaia instituzional bat prestatzen hasi zen, Filipe seme eta haren ondorengoak foruen zina egin zezan, 1592an bertan. Hori, ordea, sanferminen ondotik gertatu zen.
