Urkia, udaberrirako baso ur bizigarria

Urkia — Betula

Gaurkoan tranpa txiki bat egin eta janbelarren atal honetara arbola edangarria ekarriko dugu: urkia.

Neguaren erdi aldera, urkiak izerdia erruz jariatzeari ekiten dio, edozein adartxo hausten baldin bazaio erraz ikusiko dugu bere malkoa isurtzen. Izerdi igoaldi hau zuhaitza berdetzen hasi arte profitatu ahal izango dugu. Udazkenean ere ba omen du beste igoaldi bat, baina guk ez dugu hori frogatzeko saiakerarik egin.

Hemen ez dugu aurkitu arbola honen erabileraren tradizio aztarnarik, nahiz eta bere izena, ur-ki, oso esanguratsua zaigun. Dioscórides, belarren gaineko liburu klasiko mardulean, aipatzen da urki bakoitzak urtero bere pisu osoa beste ur mugitzen duela, adar eta sustraien pisua barne. Ez dugu frogatu hori ere.

Europa erdialde eta ekialdean oso ohikoa da urki uraren erabilera, bai bere horretan edateko, bai freskagarriak zein alkoholdun edariak egiteko, baita azalaren eta ilearen zainketarako ere.

Edateko gozoa izateaz gain, gure barne urak biziberritzen dituela sentitzen dugu

Etxean hamar urtetik gora daramatzagu udaberriro, bi-hiru astez, urki ur basokada hartzen egunero, amamak, geuk eta seme-alabek. Edateko gozoa izateaz gain, gure barne urak biziberritzen dituela sentitzen dugu, udaberrian indartsu sartzen laguntzen digula.

Kontuan hartu bizidun batekin ariko garela, haren “odola” edango dugula, eta, kalte handirik eragingo ez badiogu ere, goxo hartu behar dugula elkar, berak gu eta guk bera.

Urkia “jezteko”, lanerako erosoa zaigun altueran, 6-10 mm zabaleko zuloa egiten diogu azala zeharkatu eta egurreraino iritsi arte, eta bertan tutu bat edo kotoizko metxa bat sartzen dugu, azpian lotzen dugun botila betetzeko. Zuloa egin eta berehala hasiko zaio malkoa, nabarmen; bestela, oraindik jarioa hasi ez duenaren seinale da. Ur asko ematen du, egunean litroak eman ditzake zulo bakoitzetik. Egunetik egunera zauria ixten joaten zaio eta agortu egiten dela dirudi, baina beste zulo batetik ateratzen jarrai genezake. Guk, dena den, beste arbola bat zulatzea lehenesten dugu. Botila husten denero garbitzea komeni da, bestela bere legamiak lanean has daitezke eta hartzitzeari ekin: horrek urki ura pixka bat likatsua bihurtzen du eta bere zapore gozoa azidotzen hasten da. Agian, hartzitzeak onuragarriagoa bilaka lezake isurkia, baina ez dugu hainbeste sakondu ikerketan. Zuhaitza berdetzen hasten denean zaporea mingosten zaio eta emaria jaisten da; bukatu da jezte aroa. Erabiltzeari utzitakoan, eskerrak eman eta zauria itxi, lurrarekin edo zuhaitz beraren azal edo adartxoren batekin.

Oso elikagai aberatsa izateaz gain, diuretikoa da eta urarekin lotutako gaixotasunak sendatzearekin lotzen da

Oso elikagai aberatsa izateaz gain, diuretikoa da eta urarekin lotutako gaixotasunak sendatzearekin lotzen da: giltzurrunak, harriak, gota, erreumak, tendinitisak… Liseriketa sistema suspertzen du. Hezurrak sendotzen ditu eta immunitatea indartzen du.

Zauriak sendatzen laguntzen du, azala garbitzen, oreztak kentzen, ilea leuntzen eta distiratsu jartzen…

Bere osagaietan aurki ditzakegunak: mineralak; magnesioa, burdina, kaltzioa, fosforoa, manganesoa, zinka, selenioa… Betulina eta betulinola. Diabetikoentzako egokiak diren azukreak: xilitola, fruktosa, glukosa, sakarosa. B6, B12, C bitaminak. Saponinak…

Ez da gomendatzen haurdunaldian eta edoskialdian hartzea. Gainera, tentsioa igo lezake eta alergiak eragin ditzake.

Betiere tentuz ibili, neurrian hartu.