Jazarpen zaharrak berri

Ihauteriak ere neofaxismoren hankapean

Gure inguruko herri gehienetan ospatzen ziren ihauteriak, neguko jaiak: zanpantzarrak, mozorroak, sokamuturra, hainbat dantza eta ospakizun. XXI. mendean neofaxismoa izan da, kristianismoak egutegian zokoratu eta frankismoak ia ezabatu zituen ihauteriak ezerezean utzi dituena.

10

Aitor Unanue

Euskal Herritarrok-eko zinegotzi ohia. Azpeitia.

Urtean zehar ospatu izan ditugun jai egunak, urtero errepikatuz mugarri esanguratsuak egin izan zaizkigu bizitzan. Ilusioa, bizipoza, barrea eta algara, elkartzeko gunea eta unea, dantzarako eta abestirako, festarako eta mozorrotzeko. Neguko jaiak garai horretako hotza eta iluna, egun labur eta gau amaigabeak gainditzeko bizigarri izan zaizkigu.

Arbasoek ez zuten gaurko erloju zehatzik, baina Lurrak Eguzkiarekiko hartzen zuen kokapena gertutik zaindu eta ospatuz iritsi dira gugana, bizirik irauteko lagungarri zitzaizkien jai egunak. Horrela, eguna edo eguneko argiunea arratsaldetik luzatzen hasten zen momentua biziki ospatzen zuten Urretxu eta Zumarragako Santaluzietan Abendu erdi aldean, nahiz eta goizetik oraindik egunak mozten jarraitu, jakina baita goizetik eta arratsaldetik eguna ez da aldi berean luzatzen hasten. Aldiz egunaren iraupen osoa (argi orduak) luzatzen hasten den unea ere, nork ez zuen ospatzen?: Gabon, Eguberri edo Olentzaro. Eta horrela, arratsaldez ere eguna luzatzen hasten den unea ospatu ohi genuen, kristianismoak errege egunez jantzi ziguna, Urtarrileko lehen astean. Neguaren bihotzean, erdian, dator berriz koplaz kopla kantuan, lurra makilaz astintzeko unea (lokartua den lurra esnatzekoa), hau ere kristianismoak Santa Ageda bezperaz bataiatua Otsailaren aurrenetan. Euskal Herrian bezala hemendik kanpo, gizakion kultura desberdinetan iltzatuak dira ospakizunak, gizakion oinarrizko behar izanik jai adierazpenak ere.

https://search.creativecommons.org/photos/933c8a87-4dc2-4154-98de-f5eacde1a009
Ituren eta Zubietako inauteriak / Fidel mendia

Haratuzte (haragi uzte, ihauteri) hitzak berak garbi azaltzen digu ordea, gizaldi batzuk atzera eginez gero, kristianismoak neguko jaiengan izan zuen jazarpena. Udaberriko lehen ilargi beteak ezartzen dituen Aste Santuaren aurreko berrogeialdian haragia jateko debekua ezarri zuen elizak. Eta ez hori bakarrik, haragiarekin batera berrogei egun horietako jai eta ospakizun oro desagerrarazi zuen. Euskal Herrian jairik topatuko ote dugu berrogeialdi horretan? Nekez eta hemendik kanpo ere. Hortxe ihauteriek sortzetik dakarten izaera baztertu eta jazartua; berrogeialdi aurreko azken jaia.

Urte sasoi horretan bada ere, gure inguruko herri gehienetan ospatzen ziren ihauteriak. Zanpantzarrak, mozorroak, sokamuturra (Donostiako alde zaharrean ere), hainbat dantza eta ospakizun. XX. mendean gure inguruan faxismoa eta frankismoa hedatu zen arte iraungo zuten hauek ere ordea. Frankismoaren estatu kolpeak debekatu baitzituen herri guztietan lehendik elizaren berrogeialdiak bazterreratuak zituen neguko jai hauek.

https://search.creativecommons.org/photos/977fcb44-5f00-416c-8f29-22fd611cb728
Tolosako inauteriak 2020 / Iñigo Royo

Bi salbuespen izango ziren Gipuzkoan: Tolosa eta Azpeitia. Eta azkenik XXI. mendeko neofaxismoa izan da, kristianismoak egutegian baztertu eta frankismoak debekatu zituen ihauteriak ezerezean utzi dituena. Bertsotan ere jo digute azken bandoa Tolosatik, etsipenekoa. Euskaldunok badirudi Amen batean irensten ditugula  bertsotan edo bertsolariek botatakoak; egiak bezala gezurrak.

Ireki gaitezen mundura ordea, txikitasuna eta itxitasuna hautsi eta gogora ekarri Great Barringtoneko Adierazpena, Maite Darcelesek  euskaratua. Stanford, Harvard eta Oxfordeko unibertsitateetan gaixotasun infekziosoen epidemiologo eta osasun publikoko hiru zientzialari ezagunek egin zuten adierazpena; ondoren mundu osoko 50.000 mediku eta osasun publikoko zientzialari inguruk izen-abizenez babestu dutena; “ Jatetxeek eta bestelako negozioek ireki beharko lukete; arte, musika, kirol eta kultur jarduerak ere normaltasunez abian jarri”.

Eta erantsi diezaiogun Stanford Unibertsitateak 2021eko urtarrilaren 12an argitaratu zuen konparaziozko azterlana, hitz gutxitan honakoa dioena: Herritarren askatasuna errespetatu zuten estatuekin alderatuta, enpresen itxierak, etxeratzeak eta konfinamendu orokortuak egin zituzten estatuek ez zuten gaixotasunaren hedapenean eraginik izan, atzeratu baino ez zuten egin. Akats estrategiko gisa ikusten dituzte hainbat arituk itxierak, eta ondorioak ez dira makalak izan; Espainiar estatuan 800.000 lanposturen galera adibidez, eta Euskal Herriak 2020a aurreko urtean baino 17.500 langabe gehiagorekin amaitu zuen.

Baina nola liteke bigarren urtez ere, eta ondorioak hain begi-bistakoak izanik, akats berdinetan erortzea?

https://search.creativecommons.org/photos/282e2a7b-52d2-466c-be18-3cd0993226a9
Adierazpenak Vienako Parlamentutik gertu, Munduko Ekonomia Foroaren bilera salatzeko. / Lavender Dreamer

Erantzuna aurkitzeko gatoz berriz ere Euskal Herrira. Har ditzagun geopolitikan aditu den Adrian Zelaiak ordezkatzen duen Ekai Centerren  zenbait berri paper. Gaurko testuinguruan euskal garapen ereduaz mintzo zaigu adibidez Suntsipen Sortzailea Euskal Herrian izenburu duen berri papera. Bertako esaldi batean labur genezake edukia: “Zergatik daude gure hedabideak eta agintariak hain lasai ageriko gainbehera ekonomiko honekin? Jakina, horretarako azalpen bat Suntsiketa Sortzailearen estrategiekin bat etortzea litzateke.” Suntsiketa Sortzailearen atzean dagoen estrategia neofaxistaz jakin nahi badugu, berriz, aurtengo Santageda bezperako berri paperera irakur dezakegu; Neofaxismoa, klima-aldaketa eta Covid-19.

Nahi baduzu, Independenteak aurrera egin dezan lagundu dezakezu. Idatziz, itzuliz, janariz, irudigintzan, bideogintzan, bertsotan, diseinuan, informatikan, psikologia klinikoan, abokatutzan edo diruz ere bai. Ziberjazarpenari aurre! INDEPENDENTEA LAGUNDU >

Honen harira

10 erantzun “Ihauteriak ere neofaxismoren hankapean” bidalketan

  1. Lurra esnatzeko ordua da ihauteria eta, aurten, agian gu guztiok gara esnatu behar garenak. Amets gaizto honetatik esnatu eta leihotik begiratu eta eguzkiak eta lurrak hor dirautela ikustea. Burua astindu eta konturatu gerra honetan tiro egiten zaion diana geu garela, birusa eta ez dela aitzakiarik baino.
    Esnatu Euskal Herria! Bestela, akabatzeko zorian zaude.
    Eskerrik asko Aitor zure artikulu dotoreagatik.

  2. Planetak lurrunaren erabilearekin lehehn “iraultza” industriala deitzen dena ezagutu zuen, bigarrena elektrizitatearekin, hirugarrena interneteko Aroa izan zen eta laugarrenean sartu gaituzte, adimen artifizialarenean. Gizakia teknologia berri horrekin ordezkatu nahi duen proiektu globalista eta eugenikoa.
    Horrek lehenik eta behin merkatu ekonomikoa orain arte ezagutzen genuen bezala sintsitzea dakar eta herritarren errepresio eta kontrol bortitza gauzatzea, estrategia berriarekin herriak zerikusirik ez duena eta transhumanizazio-lanaren biktima dena, horrek dakarren guztiarekin.
    Gogoan izan dezagun proiektu globalista eta eugenikoak bere data ezarriak dituela, 2030erako beranduenez beren amaiera.
    Data horretarako gizaki ez-emankortzat konsideratzen direnak ezabatuak izango dira eta emankortzat hartzen direnak, berriz, teknologia berria horiek alde batera utz ditzakeenean.
    Trantze horretan (gaur egunekoa) kontrol eta errepresio-neurri faxistek inoiz irudikatu gabeko kuotak lortuko dituzte XXI. mendean.
    Estrategia kanibal honen gauzarik esperpentikoena, bere egileak, indar armatuak, intoxikazio masiboko bitartekoak, parapeto judizialak eta, oro har, diseinu honen indar gordina modu ezezagunean osatuko duten herritarrak, erabat baztergarriak izango direla Agenda amaitzen denerako eta planeta-genozidio horren aurka borrokatu dutenen modu berean bokatuko dutela.

  3. Dantzan elkartekoek web eta facebook orrian jarri duten bideoa azal daiteke? Mozorroen gainetik musukoak… Jop! Utzi fikzioa bakean, ustelak. Pirritx gabe ageri da beste bideo batean, hori bai.

  4. Noiz galdu genuen gure askatasuna, noiz gure nortasuna!
    Zorri eta arkakusorik ez zen txoko miresgarri hura, non galdu ote genuen!! Larre orlegi, xori kantu eta uzta oparo; ez genuen atzerritik inposaturiko paradisu imaginarioen beharrik, ez Adam, ez eta Evarik. Mutil eta neska, neska eta mutil, xirula doinu zirraragarriz, askatasunez elkar maitatzen genuen xoko hura, errespetuz, berdintasunez.
    Sutondoko dantza askea, egungo bio izendapenez izan zaiguna profanatua, prostituitua.
    Kobetako fandango. Non galdua, egungo denominazio eta azalpenik ezagutzen ez zuen matriarkatua!
    Ai Aitor, ai Aitor, aita onen seme jator,
    Bekaturik ezagutzen ez zuten sagarrondoz elikaturiko herria, Gartxoten kemena!!
    Zezenekin egiten genuen jolas, eta atzerritik ekarri ziguten torturaren kultura.
    Eko aurrizki beharrik ez zuten narkotiko natural eta osasungarrien kontsumo arduratsu eta neurrizko baten eraginez gure amalurrarekin bat egiten genuen garai gogoangarria, ai gune Patxa-amama. Eta jaten genuen sagarra!
    Ai Aitor, ai Aitor, aita onen seme jator,
    Eta bat egiten dugunean berriro gure Patxa-amamarekin lortuko dugu berriro askatasuna, eta ez dugu beharko botikarik, ez lanik, ez eta atzerriko konturik ere, ez eta galtza bakerorik eta berreskuratuko dugu gure paradisu galdua. Eta hitz egingo dugu Babelgo dorreko hizkuntza. Eta lortuko dugu, bakea, askatasuna eta izango gara betiereko.

  5. Suntsipen “sortzailea”rena (alegia, suntsipen kontrolatuarena, nahita ekonomia suntsitzearena) “beti” eman izan da, ez da 2008tik honako kontua. Adibidez, “Espainia” “Europa”n sartu omen zenean ontziola mordoa desegin zuen estatuak beste industria mordoarekin batera, antzeko tratuak egin izan dituzte estatu-monarkiko-errepublikarrek (berdin dio nolakoak diren hauek estatuak izaten jarraitzen bait dute!!) industria eta esku lan batzuk besteei utziz-eskainiz-bidaliz trukean beste zerbait jasotzearren (produkto energetikoak, materialak, jakiak,…). Agian 2008aren aurretik gehiago inbertituko zen ekonomia produktibo-teknologikoan-ikerkuntzan…? Nik ez dakit, dakidana da delako energia “berriztagarriek” eta boteretik saltzen den “jasangarritasun-iraunkortasunak”, “politika berdeak” eta maila ekologikoan bakarrik aipatzen den “deshazkundeak” hondoratze ekonomiko osora garamatzala.
    Nik garbi daukat hau muturrera ematen ari direla beti ere “osasunaren izenean” (beti zerbait kontzentsuatuaren izenean izan behar da. Nor dago osasunaren aurka? Eroak, suizidak, zigarro erretzaileak, ukatzaileak, Athleticeko despistaturen bat,…). 2008ko “Finantza-krisia” eta 2020ko “Osasun-krisia”ren izenean suntsipen kontrolatua burutu zuten eta burutzen ari dira eta ez digute esaten energia fosilen ekoizpenaren gainbeherak (lur azpitik gehiago ezin delako atera) bene-benetan duen garrantzia. Hauek gabe kapitalismoa (bere osotasunean) ezin delako “hazi” eta ez bagara hazten txikitu egiten garelako eta txikitze hori nahi duten bezela eramatea da suntsipen kontrolatua… milaka/milioika langile pobretuz lehenaz gain eta batizpat enpresa txiki eta ertainak izorratuz. Krisi ekonomiko denak horrela amaitzen dira (eta zer dela eta “hedabide afirmazionistek” ez dute duela dozena bat urtetako “krisi ekonomiko” hitz-biko famatu hura erabiltzen azken urte hontan? Kasualitateaaaaaaaa izango da!!)

    [Hona hemen boteretsuen gertuko etorkizuneko nahia…
    Portzierto, 6 minututako bideoan maskarilladunak segundu batetan agertzen dira duela 2 hilabete plazaratutako bideo korporatiboan, hau ere kasualitateaaaaaaaa jakina! (gauza bat bestearekin ez lotu mesedez, kar kar)
    .Kapitalismo Barneratzailearen Aldeko Kontseilua + Batikanoa:
    https://www.youtube.com/watch?v=uySdMbZHjms&feature=youtu.be
    .Hemen bideoan parte hartzen dutenen izenak:
    https://www.prnewswire.com/news-releases/se-lanza-el-dia-de-hoy-el-consejo-para-un-capitalismo-inclusivo-con-el-vaticano-una-nueva-alianza-de-lideres-empresariales-del-mundo-832775760.html%5D

  6. Itsasoaren orroa
    (2021-2-14, aratuztetarako kantua;
    doinua: Jakin nahi nuke /// Ruper Ordorika)

    Aratuzte, gaur Mundakan
    eguzki egun ederra.
    Araztea, garbitzea,
    gaurko egunaren xedea.
    Atorrik ez, laminak bez,
    mundua amaitu balitza.
    Hala ere, adorea,
    amore eta umorea,
    Aratuztetan!

    Aratuzte, gaur Mundakan,
    ta herria bare-bare.
    Estu-estu, larri-larri,
    hau beherakaldia gurea!
    Garbitu, osatu,
    zaindu burua ta ingurua.
    Ta hor beti arimea
    amore eta umorean,
    Aratuztetan!

    Txoriak,
    horiek bai beti kantari,
    ta itsasoaren orroa.
    Mundakan,
    aratuzte arimea,
    amore ta umorea!

    Aratuzte gaur Mundakan,
    eguzki egun ederra.
    Kanturik ez, dantzarik bez,
    aldaketa urtea.
    Umeak, horiek bai,
    bizi-bizi jolasean.
    Geu be haiekin,
    adorea, amore ta umorea,
    Aratuztetan!

    Txoriak,
    horiek bai beti kantari,
    ta itsasoaren orroa.
    Mundakan,
    aratuzte arimea,
    amore ta umorea!

    Txoriak,
    horiek bai beti kantari,
    ta itsasoaren orroa.
    Mundakan,
    aratuzte arimea,
    amore ta umorea!

    *********

    Atzo aratuzte egun triste samarra Mundakan.
    Urteroko bizi-poza lekutan.
    Eguerdian, hala ere, kantu bat etorri zaigu, urtero Mundakan herri kanta bat sortzen ohi dugunez aratuztetarako. Hor goiko hori.

    Bazkalostean osteratxu bat herrian eta porturantza noala, arrastiko 4ak, herria hutsik eta motel, non ikusten ditudanbat-batean ertzainen 3 furgona handi talaren erdi-erdian (itsaso alderako oinezko gune nagusia)! Bide batez, egunotan “gora ETA militarra” margotu barri dago hantxe frontoiko horman, handi-handi, lehenago “mucha policía, poca diversión” ezabatu zieten, ACAB, 1312, eta horrelako ugari ere bazterretan.

    Harrituta, susto latza, mozalik barik lasai ibiltzen ohi naizen tokian, tala aldean, buelta erdi segituan eta itzulingurukoa egin, porturako.

    Herriko sarreretan ere ertzainak, tren geltokian ere, beste furgoi bat herrian zehar bueltako . 1500 laguneko herrian, eguzki ederra eta giro hotz-hotza zegoela herrian.

    Neofaxismoa?

    Zaindu, osatu eta piztu dezagun barrua sasoi ilunotan, beharra izango dugu-eta!

    Hurrengo hauteskundeetako programa guztietan, ezarriko bagenu, “funtzionarioak eta poliziak lur-lanetan, nekazaritza ekologikoan eta basoen berroneratzean masiboki berkokatzeko plangintza”?

    Gozo bizi!

    Eleder

Utzi iruzkina

Azken artikuluak