Artikulu hau 2020ko Euskal Autonomia Erkidegoko Parlamenturako hauteskunde aurretik argitaratu nahi izan zuen autoreak, baina ez zitzaion aukerarik eman.
Markel Olano, Gipuzkoako Ahaldun Nagusirako EAJko hautagaia behin eta berriro esaten ari zaigu gipuzkoarrok EAJ eta EH-Bilduren artean aukeratu behar dugula. Bere hitzetan: “Bi ereduren arteko talka izango da; batetik, ezker abertzalearena, krisi ekonomikoak eta proiektuen trabatzeak ezaugarritutakoa; eta, bestetik, EAJrena, herritarrekiko gertutasuna eta elkarrizketa, suspertze ekonomikoa eta proiektuak martxan jartzea ardatz duena”. Zer pentsatua eragin didate hitz hauek, eta egonezina: nire intereseko arloetan, ingurumenean eta natur kontserbazioan, kontrakoa baita alderdi horien jokabidea azken bi legealdietan.
Aurreko legealdian, 2011an, Bildu aldaketa aginduta iritsi zen agintera. Ingurumenaren arloan inoiz ikusi gabeko aurrerapena bizi izan genuen; herritarrak gure kontsumo-ohituretan pentsatzera eraman gintuzten, hori baita hondakinak modu arduratsuan kudeatzeko lehen pausua. Aldi hartan, ausardia handiarekin, Europak aitortu eta zoriondu duen kudeaketa-eredua lehenetsi zen: hondakinen atez-ateko bilketa. Herri-eragileen esfortzu ikaragarriarekin hainbat herrietan irudikatu ere egiten ez ziren %80a baino birziklapen-tasa handiagoak lortu ziren. Legealdi osoan EAJ eta bere ahotsa diren herrialdeko hedabide nagusien jarduna bortitza izan zen Bilduren kontra: atez-atekoa inposaketa zela argudiatzen zuten, ez zitzaiela galdetu herritarrei eredu horrekiko iritzia. Galdeketa bidezko parte-hartzea eskatu zuen EAJk eta Udalak erabili zituen tresna modura errauskailuaren aldeko aukerari eusteko. Legealdia gatazka bizian bukatu zen, eta berriaren agintaritza EAJk hartu zuen 2015ean. Arrapaladan, arnasa hartzeko astirik gabe kendu ziren Zubietan errauskailua eraikitzeko trabak. Herritarren atez-atekoarekiko iritzia jasotzea garrantzitsua zen antza, baina errauskailuari buruzkoa jasotzea ez. Nola ulertzen du, bada, Markel Olanok, herritarrekiko gertutasuna eta elkarrizketa? Ez dugu datuak zorroztasunez aztertzeko aukerarik izango, baina edukiontzien barrura begiratu besterik ez dago Gipuzkoan egin dugun atzera bidea ikusteko; herritarren esku baitago hondakinen kudeaketa arduratsua, eta errauskailua horretarako oztopoa da.
Legealdi hartan Gipuzkoan bizi izan dugun talkarik handiena naturaren kontserbazioaren eta ustiapenaren artekoa izan da. EAJk Gobernua osatu eta berehala, Naturkon osatzen dugun Gipuzkoako natur talde eta talde ekologiston izenean bilera eskatu genion Arantxa Ariztimuño, mendiak eta natura ingurunea saileko zuzendariari. Bilerara Xabier Arruti nekazaritza eta Landa Garapeneko zuzendaria ere agertu zen, eta gure harridurarako, azken honek hartu zuen protagonismoa. Argi gelditu zen natura-gune babestuetan zer lehenetsiko zen: baliabide naturalen ustiapena. Bilera hartan Ariztimuñok esandakoa da “nik ez dut Natura 2000 Sarean sinesten eta gure esku dagoen guztia egingo dugu ez garatzeko”. Esandakoa bete du, baina begi bistakoak dira jarrera eta pentsamendu horren ondorioak: Gipuzkoako paisaia gaixo dago, eta naturzale eta ekologistak ez ezik, artzain, abeltzain eta lurjabe txikiak (baserritar zein kaletarrak) haserre eta noraezean dabiltza. EAJk bere programan ez dio ezer honi buruz, ingurumen-krisia klima aldaketarekin eta CO2 isurketekin uztartu ditu. Baina, arazo horretarako ere basoak dira aterabiderik eraginkorrena, eta ez da zilegi Amazoniakoak mantentzeko eskatzea gureak desagertzeko zorian ditugunean. Bioekonomia sustatu nahi da egurgintzatik, eta oro har, lehen sektoretik. Baina, iruzurra egiten ari zaizkigu ingurumen kalteak arbuiatzean, hauek lehenago edo beranduago herritar guztiok ordaindu beharko baititugu.
Hauteskunde garaian, harrituta irakurri dut EAJren Udal eta Batzar nagusietarako programan “EAJren ikuspegitik, gure kapital naturala babestu, kontserbatu eta lehengoratzea da kontua, ekosistemek ematen dizkiguten zerbitzuak jagonda”, eta baita Gipuzkoarako 3. egitasmoa ere: “Elkarlanean sakontzen duten kudeaketa modu berriak bilatu, herritarrekin komunikazio kanal berriak eta hobeagoak ezarri eta komunitateari zerbitzu ematea gure gobernatzeko modu bihurtuko” duela. Ez da hori izaten ari Arantxa Ariztimuñoren egiteko modua; guztiz arbuiatu du naturaren kontserbazioa eta bizkar eman die Gipuzkoako natur talde eta talde ekologistei.
Hurrengo legealdian sortzen den gobernua sortzen dela, Naturkon-ek ate-joka jarraituko du bere ahotsa kontuan hartua izan dadin, natur kontserbazioaren eta ustiapenaren arteko oreka ezinbestekoa baita guztion betebeharra eta eskubidea den natur ondarearen zaintza eta berreskurapena bermatzeko. Horretarako administrazioak du giltza (ahalmena eta bitartekoak) eta ez gara nekatuko elkarlanerako prest gaudela adierazten.
EAJk eukaliptoa bultzatzen ari da Gipuzkoan baina lurjabe askoren laguntzarekin. Lurjabeek ez badute nahi ez da eukaliptoa landatu behar. Lurjabe horiek presionatu behar dira ere bai.
EAJ eta EH-BILDU bezalako erreferenteekin herri hau motel eta pixkanaka bere desagerpenerantz zihoan. Kontua da orain prozesu hori bizkortu egiten dela lasterketa frenetiko batean beren artean borrokan ari diren lotsagabe hoien eskutik, beren herriari beste kolpe bat emateko, izututa, noraezean, etorkizuneko edozein proiektorik gabe, beren seme-alaba txikiekin tratu txarra jasatzen, gure muturrekoekin kalez kale ibiltzen gozatzen duten bitartean beren eldarnioen esklabo bihurtuak eta hori guztia “osasun krisia” baten bandera faltsua aitzakiatzat hartuta.
Shockaren doktrina hau, hain modu miserablean gauzatzen ari dena, txerto batekin errematatzeko asmoz, zeinak ez baititu segurtasun arau minimoak betetzen suntsipen masiboko arma bat delako, harrapari hauen den azken helburua.
Herri gisa emandako erantzuna bakarra izan behar da haiei inguratu eta gizarteriaren aurkako gerla-krimenengatik Nazioarteko Zigor Auzitegi batera eraman. Horrek izan behar du berehalako eta bitarteko helburua, batetik, bere planak indargabetzeko eta gu salbatu ahal izateko, eta besterik, botere kriminal baten ordez herri-botere bat ezartzeko, herri honen biziraupena eta duintasuna ziurtatuko duena, helburu estrategiko gisa eta lotura kolonialik at subiranotasuna berreskuratzean oinarritua.
Programatuta dagoen gure desagerpena herri honek gordetzen dituen aktibo guzien berpizte bihurtzea mende gehiegitan zirikatu direnak.
Gai honetan ere, nola bestela, iruzurra. Iruzur BErdea. Naturaren alde aritzen diren itsura eginez, neurrigabeko iruzurra eraikita dago. Naturaren aldeko bulegoak ala dirulaguntzaren sortzaile ta hartzaileen topalekuak eratuz joan dira??Amaigabeko zerrendak, zenbakiak, denboran-itsaroteak,… diplomazia.
Neure buruari behin ta berriz galdetzen diot:
Zein da izakion jarrera Naturarekiko??
Jean Giono idazlearen “El hombre que plantaba árboles” liburuan, erantzuna.
2011. Urtean EH-Bildu alderdi politikoak aukera izan zuen zaramaren kudeaketa behingoz onki eta zuzen eramateko onharri sendo bat eraikitzeko zaramaren sailkapenarentzako. Horren ordez Bilduko agintariek kegin zutena izan zen; zarama xasotzeko empresa bat sortu, Garbitania izenekoa eta koneki zarama bildu eta “birziklatu” ahal izateko. Agian Bilduko egintariak ez zuten ezagutzen hirur R famatuak? Bitziklatu (Reciclar), berrerabili (Reutilizar) eta garrantzitsuena, bai bilduri, ta bai EAJ /PSOEri ahazten zaiona, murriztea (Reducir).
Euskadin edo obeto erranda espanhako euskal autonomi erkidegoan (lurjabeak 20. Mendean agertzen dira diputazioek ilegalki komunalak saldu zituztenean, ordurarte etxeko jabeak zeuden ez erri edo lurrenak), zaramareki dagoen arazorik larriena dago bere sailkapenean eta zarama bera murriztearenean hots zarama ez sortzean eta kau enbasaketa enpresetan gertatzen da. Zarama onki sailkatzeko, bere osagaietara xo begar da, eta ez bere xatorrira, EH-Bilduk ordea ez du kori aldatu ezen zarama sailkatu du bere xatorritik, errore larria. Zaramaren sailkapen zuzena kegiteko aztertu begar dira zaramaren osagaiak eta hirur osagai bertzerik ez daude; Bata toxikoa, Euskadin ez españan sailkatzen ez dana, bertzea organikoa eta hirurgarna ez organikoa.
EAJ/PSOEk vertedero de inertes delakoaren makinaren asmakizuna sortu zuen eta 2011.eko EH-Bilduren sinhadurarekin abian xarri zen