Medikamentuen kudeaketa
Osasun sistema publikoak 21.383 medikamentu mota ordaintzen ditu, 15.547 osasun zentroetan eta 5.836 ospitaleetan. 15.000 farmako errepikatuak dira; beraz, benetako botikak 2.400 inguru dira. Mediku batek ezin ditu jakin farmako horien guztien berezitasunak eta, ondorioz, normalean askoz ere gutxiagorekin moldatzen da. Baina 2.400eko kopuru horrek eskaintzaren kaosa adierazten du. Modu honetan farma-industriak bere gain hartzen du jakintza horren kudeaketa, bisitari medikuen edo formakuntza jarraituen bitartez, kongresu eta gida klinikoez gain.
Farmako berri gehienak aurrekoen antzekoak dira eta, egia esan, gehienak ez dira beharrezkoak, baina sistemak, erregulatzaileen baimenen bidez, guztiak ordaintzen ditu. Gehienetan, mediku bat 30-40 medikamenturekin moldatzen da, eta ez du astirik “berrikuntza” guztien berri jakiteko eta ikasteko. Osasun sistemak ia ez du ikertzen botika horien guztien efizientzia, ezta medikamentu ezberdinen arteko eta epe luzeko onurak ere. Utzikeria handia dago arlo horretan, nahiz eta sistemak, kudeatzen duen datu mordoarekin, baieztatu eta kontrolatu egin beharko lukeen ezagutza hori. Baina ez, ez du halakorik egiten, eta gainera formakuntzaren %80 etxe farmazeutikoen eskuetan lagatzen du. Farmazeutikek antolatutako ikastaro eta batzarretako informazioa ez da aztertzen eta haien helburua argia da: preskripzioak aldatzea.
Presio komertzial handiena egiten duten farmakoak berrienak izaten dira, garestiagoak eta patentatu berriak direlako. Hasieran beren albo-efektuak ez dira ezagunegiak, baina sistemak txintik esan gabe onartzen ditu. Esaten da bost edo hamar urteko epean ezagutza espezializatua bikoiztu egiten dela, beraz, mediku batek oso zail dauka eguneratuta egoteko; ezinezkoa da 30.000 aldizkari medikotan egunero agertzen diren 80 saio klinikoen berri izatea. Ardura hori sistema publikoak hartu beharko luke.
Kudeatzaileek ez dute interesik medikamentuen preskripzioaren inguruko neurririk hartzeko. Ez da hautaketarik egiten, dena erosten da. Gaixoen tratamendua medikamentuekin nahasten dute
Kudeatzaileek, aldiz, ez dute interesik medikamentuen preskripzioaren inguruko neurririk hartzeko. Errezeten aurrekontuak ez du mugarik; Katalunian, adibidez, 2022ko aurreikuspena 1.119 milioikoa zen, baina azkenean 1.721 milioiko gastura heldu zen. Ez da berdin gertatzen pertsonalaren gastu kontrolean. Ez da hautaketarik egiten, dena erosten da. Gaixoen tratamendua medikamentuekin nahasten dute.
Joan-Ramon Laporteren iritziz, osasun sistemak bost ardatz eduki beharko lituzke medikamentuen kudeaketa politikoan:
- Lehenik: behar diren farmakoen hautaketa, urteetako erabilpenaren ezagutza erabiliz. Salneurrien negoziazio gardena eta ez sekretupekoa. Hautaketa honek eraginkortasunaren eta albo-ondorioen ikerketen eskutik joan beharko luke.
- Bigarren: medikamentuei eta terapeutikari buruzko informazioaren garapena, osasun-langileek eta gaixoek benetako informazioa jaso dezaten, arestian aipatutako ikerkuntzarekin lotuta.
- Hirugarren: formakuntza jarraitua ezin da etxe farmazeutikoen esku geratu; beharrezkoa da sanitarioek beraiek egindako ikerkuntzak eta ezagutza partekatzea.
- Laugarren: profesionalen benetako parte hartzea osasun-kudeaketan, bertan asistentzia, ikerketa eta formakuntza bateragarriak izan daitezen.
- Bosgarren: interes-gatazkak benetan saihestea. Ezin dut sinistu nola den posible osasun sistemak bere medikuei uztea erabakitzen ze medikamentu erosi nahi duten eta, aldi berean, saltzaileek mediku horiei “opariak” ematea. Hau ez da inongo enpresatan gertatzen.
Medikamentuak osatzeko tresna batzuk dira ondo erabiliz gero, baina arazoak ere sortzen dituzte. Horregatik, behar direnean bakarrik erabili behar dira. Horretarako, osasun sistemak merkatuaren eraginetik libratu behar du, ezin da mezuen hartzaile mutu izan eta ezagutzaren gidari izan beharko luke, Bestela, gaindiagnosiak eta polimedikazioak heriotzen, gaixotasunen eta ezgaitasunen jatorri izaten jarraituko dute.
Joan-Ramon Laporteren Crónica de una sociedad intoxicada liburutik.
