Amen aldeko manifestua

2023ko uztailean plazaratutako manifestuaren zati aukeratuak doaz segidan.

Amatasun desira

Amaren desira emakumeen gorputzetik indar handiz sortzen den pultsio fisiko eta psikikoa da, giza bizitza baten haurdunaldia bultzatzera bideratuta dagoelako. Plazer eta ongizate handia sortzen du, emakumearen sexualitatearen hedapena delako.

Amaren desira erabateko identifikazioa da gizakiaren ongizatearekin; haren ezaugarriak atsegintasuna eta dohaina dira, sortzen denean gure gizartean nagusitzen diren lehiakortasun- eta botere-harremanak kutsatu gabe daudelako. Erditzen den emakumearengan ez dago menderatzeko borondatearen izpirik, bizitza berriak atsegin izan dezan eta haren zaintza nahia besterik ez dago, haurraren ongizatearekin erabat identifikatuta.

Gizakia amarekin maiteminduta jaiotzen da, eta bere gorputza mundu honetan egoteko leku egokitzat hartzen du. Bere psikismoa haurdunaldian eratu da, amaren psikismoarekin interakzioan, amaren desioaz blaituta, eta horrela maitatzeko eta enpatizatzeko gaitasuna sortzen da, bizitza osorako lagun izango duguna.

Izan ere, amatasunak enpatizatzeko gaitasuna transmititzen du, lehen mailako funtzio soziala du, eta umekia sabelean hazten doan heinean, bere soziabilitatea ere hazten doa.

Organismo bizidun bakar bat ere ez dago diseinatuta isolatuta bizitzeko eta, gure kasuan, enpatizatzeko gaitasunak egiten gaitu izaki humanoak gizartekoi, bata bestearekin konektatuz, ekosistema guztiak eta izaki bizidun guztiak kateatzeko Biosferaren arauari jarraituz. Elkarren mendekoak gara, eta gure autoerregulazioa beste pertsonekin dugun loturaren araberakoa da.

Zibilizazio patriarkala amaren funtzioaren alderdi garrantzitsuak kentzean oinarritzen da, hain zuzen ere giza enpatiaren eta soziabilitatearen garapena blokeatzeko helburuarekin, ezaugarri horiek lehia-harremanak, fratrizidioa eta gerrak oztopatzen baitituzte. Gainera, gaur egun, erreakzio patriarkal bortitz bati egin behar diogu aurre, emakumea bera errudun bihurtzen saiatzen dena, bereziki amei eraginez.

Patriarkatuak fratrizidioa, sexuen arteko gerra, belaunaldien arteko gerra, kapitalaren eta lanaren arteko gerra eta naturaren suntsipena sustatu ditu

Patriarkatuak fratrizidioa, sexuen arteko gerra, belaunaldien arteko gerra, kapitalaren eta lanaren arteko gerra eta naturaren suntsipena sustatu ditu, amaren funtzioaren funtsezko alderdi asko ezabatu ditu, baina ezin izan ditu ezabatu gure gorputzetatik sortzen den amaren nahia, ezta desira horrek transmititzen duen maitatzeko gaitasuna ere.

Horregatik, gure kulturan eta gure gizarte-harremanetan ezinegona nagusi bada ere, gizakiaren barruan bizirik dirau gizarte solidario eta kooperatibo baten berreskurapenaren eta berreraikuntzaren ernamuinak.

Amatasunaren egungo eredu nagusia

Gure gizartean eta gure kulturan badago amatasunaren nozio eta eredu bat, benetako amatasuna ordezkatu duena. Gure gizartearen amatasun-eredu hori aldatzeko hiru alderdi edo arrazoi aipatuko ditugu:

• Sufrimendua da emakumearentzat eta gizakiarentzat: erditzean, erditu ondorengo unean eta baita kanpo-haurdunaldian ere.
• Giza soziabilitatea blokeatzen du eta emakumearentzako izatezko esklabotza da.
• Gure gizartearen menderatze- eta fratrizidio-erregimenari eusten dion indarkeria eragiten du.

Egungo amatasuna egitezko esklabotza da emakumearentzat

Gaur egungo amatasun-eredu nagusia emakumearentzako izatezko esklabotza bat da, hainbat gauzaren ondorioz: bata, emakumea ukatzen duen eta kulturaren itzalean zokoratuta bizirautera behartzen duen ezjakintasun-ozeanoa da; eta, bestea, hura garatzen den txirotasun eta prekarietate-baldintza berberak. Bi gauzak, txirotasuna eta ezjakintasuna, bata bestearekin berrelikatzen dira dena ikusezin bihurtzen duen normaltasun magma baten pean. Plastikozko titiburuak orokortzea ere normalizatuta dago, ama falta, amatasunaren hustasuna ikusezin bihurtuz. Txupetearen gauzarik txarrena ez da titiburua plastikozkoa izatea, txupetearen atzean falta den gorputza baizik.

Txupetearen gauzarik txarrena ez da titiburua plastikozkoa izatea, txupetearen atzean falta den gorputza baizik

Gizarteko sektore atzerakoienek amatasuna emakumearen patu bakartzat jotzen dute oraindik ere. Horrez gain, berdintasunaren feminismoaren zenbait sektoretan diskurtso bat dago, eta ezkerrak eta eskuinak adostasun harrigarria dute, amatasuna esklabotza gisa hartzen baitute. Uste dute amatasuna dela esklabo bihurtzen duena, eta ez amatasuna garatzen den kultura eta gizarte baldintzak berak. Amatasuna aukera pertsonal eta pribatua dela, amatasunaren alde egiten duenak “badaki zer espero duen eta ahal duen moduan moldatu dadila” argudioa diskurtso patriarkal onenen hipokrisiaren parekoa da. Emakume gehienek ama izatea aukeratzen badute, prekarietatea eta zailtasunak zailtasun, gure pultsio sexualen parte den amaren desioa dagoelako da.

Biologia ez da etsaia, iraultza feministaren iturria baizik

Gaiaren muina puntu honetan dago, beste egia oso garrantzitsu hau onartzean: amatasunaren maitasun, sexu eta emozio-pultsio espezifiko baten errealitatea, gure ahalmen libidinala deskargatzen eta hedatzen duena; emakumeen sexualitatearen parte den amaren desira da. Pultsio organikoa da, psikosomatikoa, karga emozional handia du, eta emakumeen gorputzetik sortzen da, amatasun-prozesuak modu atseginean eta ongizate fisiko eta psikiko handienarekin osatzeko. Autore feminista batzuek diotenez: biologia ez da etsaia, iraultza feministaren iturria baizik, eta ez du zerikusirik sektore jakin batzuetan dagoen biologiaren ikuspegi deterministarekin.

Amaren desira aldiberean esklabotzarekin batera existitzen da. Existitu, ernetu eta amatasunaren garapen fisikoa eragozten duten kontrako baldintza guztiek sistematikoki erreprimitzen dute.

Gaur egungo amatasunaren prekarietatearen alderdi garrantzitsuenetako bat gizarte-ehunik eza da. Amatasuna ez da banakako kontua bakarrik, hari eutsiko dion gizarte eta komunitate-sarea behar da; eta familia nuklearra ez da nahikoa beharrezko oinarrizko sostengua emateko. Familia zabalaren apurkako akaberarekin batera, amatasun iraunkorrerako behar den gizarte ehuna desagertzen ari da. Gaur egun, baliabide ekonomiko nahikoak dituzten familiek mertzenario lanaren bidez ordezkatzen dute gizarte ehundura falta, ia beti prekarioa eta baliabide gutxien dituzten emakumeek egina. Ama gehienentzat, irtenbide bakarra gehiegizko esfortzu bat egitea da, askotan osasun fisiko eta psikikoaren mugak gainditzen dituena. Gaur egun, amaren eta haurraren diada sostengatzen duen gizarte-ehunik eza amaren hurbileko gizarte-inguruneko aparteko laguntza aktiboarekin baino ez da arintzen, hala nola edoskitzearen aldeko taldeekin eta elkarri laguntzeko beste talde batzuekin.

Emakume gehienek ama izatea aukeratzen badute, prekarietatea eta zailtasunak zailtasun, gure pultsio sexualen parte den amaren desioa dagoelako da

Gure gizartean nagusi den amatasun- eta hazkuntza-eredua esklabotza da emakumearentzat, eta sufrimendua eragiten die amari eta haurrari. Ezagutzaren hainbat arlotatik ere frogatu da eredu horrek giza haurraren soziabilitatea blokeatzen duela, eta gure gizartean nagusi diren indarkeria eta oldarkortasuna sortzen dituela. Hala ere, jakin behar dugu esklabotza, sufrimendua eta indarkeria amatasuna garatzen den ikusezintasun- eta prekarietate-baldintza sozialen eta indarkeria obstetriko eta perinatal normalizatuen ondorioz gertatzen direla.

Egungo amatasun-ereduak sufrimendua eragiten die amei eta haurrei

Minez erditzearen madarikazio biblikoa bete egiten da, hasteko, inhibizio neokortikala ez delako errespetatzen, erditzea harreman sexualtzat hartzen ez delako. Nahiz eta hau ez izan gai honi buruzko xehetasunak emateko lekua, erditze patologikoaren, arranpa oso mingarriekin, eta emakumeen sexu-errepresioaren arteko erlazioa azaltzen duten datu asko daude, erregimen sexual falokratiko batek “de fakto” ezarria, ikusezin bihurtzen eta ezabatzen dituelarik emakumeen sexua eta haren funtzioak.

Gorputzaren eta giza arimaren maitatzeko gaitasuna, zeinaren mende baitago gure ongizatea, umetoki barruko eta kanpoko haurdunaldian sortzen den bizitza osorako dohaina da. Amatasun desioaren errepresioak eta egungo amatasun ereduak gizakume guztion maitatzeko gaitasun eta elkarkoitasuna kaltetzen ditu.

Egungo amatasun-ereduak indarkeria sortzen du

Duela 20 urte, ikerketa antropologiko, epidemiologiko eta neurobiologikoen arabera, aurreikusten zen etorkizun ziren belaunaldietan sortuko zen bortizkeria-espirala.

Margaret Meadek, 1935ean, landa-lana egin zuen gertuko hiru gizartetan, erakutsiz hauen jitearen eraikuntza beren hazkuntza ereduen mende egongo zela. Kontrako bi muturretan kokatuko lituzke Arapeshak, herri baketsu bat, non amek presentzia eta maitasun handia ematen dieten umeei, eta Mundugumortarrak, tribu bortitza, non hazkuntza hotz eta urruna egiten den. Nils Bergman neonatologoak ziurtatzen du, A.N. Schoreren ikerketan oinarrituta, jaiotzean gertatzen diren konplikazioek nortasunari eragiten diotela, harreman-gaitasunari, autoestimuari eta portaera-eskemei bizitza osoan zehar. Horri gehitzen bazaio amaren gaitzespena eta amarenganako elkarketa (bonding) edo binkulaziorik eza, ziurta dezakegu portaera kriminal eta bortitz batekiko korrelazioa. Horrek Michel Odent-en baieztapena ulertzen lagun dezake, pertsona oldarkor bat lortzeko estrategia bere haurtzaro samurrenean amarengandik bereiztea dela. Ez dezagun ahaztu, halaber, Grezia postmizeniko garaiko espartarrek haurrak lurrera botatzen zituztela, haurren estresa muturreko egoeretara eramanez, traumatik bizirik ateratzen zirenekin gerlari onak lortzearren. Grezia klasikoan ezin hobeto ezagutzen zuten gizakien enpatizatzeko gaitasuna nola saboteatu, hau da, umearen estresaren eta helduen arteko bortizkeriaren korrelazioa nola eraiki. Lloyd de Mausek baieztatzen du amaren zainketa goiztiar eza dela enpatia garatzen duen garunaren zatia oso txikia izatearen eta era ez egokian gauzatzearen arrazoia; horrek enpatia eta autoestimu gaitasun urrira darama. Gizabanakoa beste pertsonei min egitearen errudun sentitzeko ezintasunez hazten da.

Egunero dakusagu ezintasunez gizartearen estamentu desberdinetan garatzen ari den indarkeria. Zientifikoki zergatiak ezagutzen dira, beraz, horrekin bukatzeko neurriak hartu ahal lirateke. Gaur egun pairatzen dugun indarkeria azken hiru belaunaldietan ospitaleetan garatu den amatasun baldintza gero eta kaltegarriagoekin lotuta dago. Amatasunaren suntsipen gero eta handiagoaren ondorio zuzena da.

Gizateriaren etorkizuna

Botere faktikoen propagandan amatasunaren aurka gehien erabiltzen den argudioetako bat da bere errepresioaren ondorioak jatorrizkoak eta primarioak direla sinetsaraztea, bakardadea, sufrimendua eta esklabotza amatasunaren berezko baldintzak balira bezala, eta ez gizarte errekonozimendurik ezaren emaitza. Gainera, amatasuna biologikoa den zerbait eta, beraz, emakumeentzako kaltegarria delako mezua helarazten zaie. Zibilizazioa eta biologia kontrajarriz; zibilizazioa ona eta biologikoa kaltekorra balitz bezala. Hala ere, kultura oro eta zibilizazio guztiak biosferaren emaitza dira, eta ez alderantziz. Ekofeminismotik ikusi den bezala, patriarkatuak emakumeen sexu-prozesu guztiak mendean hartu zituen, naturaz jabetu zen bezalaxe. Beraz, amatasuna ez da askatzen naturari uko eginez, baizik eta naturarekin harmonian dagoen gizarte bat eta ekosistemekin bat datorren kultura aldarrikatuz. Historian zehar, elikadura subiranotasunaren eta eta lurraren defentsaren alde borrokatu duten amen kolektibo ekintzaileek ondo ezagutzen dute harreman hori.

Propagandak sinetsarazi nahi du amatasunaren aurkako errepresioaren ondorioak jatorrizkoak eta primarioak direla

Amatasun-desira plazer eta ongizate iturri da; eta bestalde gizatiar egiten gaituen “continuumaren” eramalea da. Ez soilik emakumearena. Gizartea amatasun-desiraren errepresioarengatik odolusten ari da: emakumearentzat zikiratze fisiko eta psikiko moduko bat da, eta, gainera, giza-bizitzaren autorregulazioaren kontrako sabotaje eraginkorra da.

Ia atzerabueltarik ez duen mugara iristen ari den sabotajea. Zentzu honetan, esan daiteke amatasun nozio eta eredu hau planetaren iraunkortasunarekin bateraezina dela. Beharrezkoa da ezagutza zientifikoa edo benetako amatasunaren esperientzia duenak ahotsa gora dezan. Ezin da isilik egoten jarraitu eta, aldi berean, gure seme-alabentzako etorkizun bat dagoenik sinetsi.

Proposamenak

Manifestu hau sinatu dugun pertsonak eta kolektiboak oso kezkatuta gaude gaur egun bizitzen ari garen atzerapausoekin eta beharrezkoak diren hainbat proposamen galdegiten ditugu gero eta indibidualista, leihazale, helduzentriko, kontsumista, misogino, arrazista, natura-predatzaile, desberdintasunen etsai eta fratrizidagoa den jendarte baten premiazko eraldaketa bat gerta dadin.

Horregatik eskatzen dugu:

• Ama-ume diadak oinarrizko unitate bezala ezagutza unibertsala izan dezala, behar duen sostengu osoa emanez.
• Ama-desiraren berreskurapena eta onarpena, haurtzarotik maitasunean eta ongizatean oinarritutako kultura baten ezinbesteko zati bezala.
• Amaren ordena sinbolikoaren berrezarpena, egungo gobernu patriarkala ezabatu eta elkar-laguntza zein elkartasuna oinarri izango dituen jendartea eraikitzeko.
• Hazkuntza lana ikusgarri egin eta aitortzea, modu duinean ama izateko aukera baliabidez eta eskubidez horniturik.
• Haur-hazkuntzarako eta ama taldeentzako gune komunitarioen sustapena, isolamendua, gainkarga eta amen bakardadea ekiditeko.
• Haurtzaroaren berreskurapena gizartearen humanizaziorako eredu gisa, gizarteratze eta lan denboretan haien behar eta erritmoak errespetatuz. Bereziki, era atseginean eta ez autoritatez tratatuak izateko eskubidea zein gizarte espazio orotan integratuak izatekoa ere.
• Emakumeen prozesu eta pultsio sexualen eta bere denboren ziklikotasunaren errespetua, bere gorputzaren gaineko erabakimena eta autonomia bermatuz, eta genero ikuspegia duen benetako ezagutza zientifikoarekin.
• Emakumeen aurka egiten diren indarkeria matxista guztiak ezabatzea, eta, zehazki, amen aurkakoak (hala nola indarkeria obstetrikoa, ekonomikoa, instituzionala, judiziala, kulturala eta sinbolikoa).
• Ama babesleei sostengua (beren seme-alabak aita tratu txar emaileengandik defendatzen dituztenak) eta sistema judizial patriarkal baten aurrean, laguntza.
• Amatasun funtzioaren usurpazioa eta balio-galera dakarten neurri guztiak ezabatzea: ezarritako zaintza partekatuak, bularreko haurrei ezarritako gaualdiak, alokairuko sabelak, baimen berdinak eta besterenezinak, gurasoen alienazioaren sindrome faltsua.
• Zaurgarritasun egoeran dauden amen aurkako egungo diskriminazioa ezabatzea, edo askotariko amena, neurri espezifikoekin, kolektiboek beraiek eskatutakoak: guraso bakarrak, migratzaileak, arrazializatuak, desgaituak, prekarizatuak, landa-eremuko emakumeak, ama lesbianak, etab.

Emakumearen alde borrokatzen dugu, gizateriaren eta biosferaren alde borrokatzen dugu.

La Granja, 2023ko uztailak 28

Manifestu hau sinatzen dute:

Aler Gay, Isabel
Blázquez García, María Jesús
Cañero Ruiz, Julia
Gutiérrez Martínez, Isabel
Moya García, Paca
Olza Fernández, Ibone
Rodrigáñez Bustos, Casilda
Serrano Huelves, Mercedes

Gorka Setien Berakoetxeak euskaratua.

Amen aldeko Manifestua osorik eta jatorrizko bertsioan irakur dezakezu hemen, eta euskaraz ere deskarga dezakezu hemen: