Euskaldunak, munduko kultura-aniztasunaren ondare

Badaukagu euskaldunok espabilatzeko premia, mundua aldatuz dator eta azkar gainera.

Eusko Jaurlaritzak, 2021eko ekainaren 29an, 2030 Agendaren Lehentasunen Euskal Programa onartu zuen. Bertan zera dio: mundua krisian dago… premia bat dugu… 2030 Agenda, mundu bidezkoagoa, iraunkorragoa, oparoagoa eta baketsuagoa lortzeko Nazio Batuen akordioa.

Ordutik Agenda, Jaurlaritzan, Aldundietan eta Udaletan, euria bezala ari du, goitik behera. Baina etorri ere halaxe egin zitzaigun, goitik behera. Nondik dator, bada, inork “gure” egin ez dugun Agenda hori? Bada, Nazio Batuen Erakundetik. Aurrerago hitz egingo dugu erakunde horien zilegitasunaz; jarrai dezagun.

Agenda hori Garapen Jasangarrirako 17 Helburuk (GJH) osatzen dute eta mundu mailako “akordio” bat omen da.

17 puntu horiek haur batek Gabonetan Olentzerori idatzitako eskutitz baten antza dute:

1. Pobrezia desagertarazi, 2. Goserik ez, 3. Osasuna eta ongizatea, 4. Kalitatezko hezkuntza, 5. Genero berdintasuna, 6. Ur garbia eta saneamentua, 7. Energia irisgarria eta ez kutsagarria, 8. Lan duina eta hazkunde ekonomikoa, 9. Industria, berrikuntza eta azpiegiturak, 10. Desberdintasunak murriztea, 11. Hiri eta komunitate jasangarriak, 12. Ekoizpen eta kontsumo arduratsuak, 13. Klimaren aldeko ekintza, 14. Itsaspeko bizitza, 15. Lehorreko ekosistemetako bitzitza, 16. Bakea, justizia eta instituzio sendoak eta, azken puntua, 17. Helburuak lortzeko aliantzak.

Inork ukatu ezinezkoak itxuran; ikus dezagun zer dakarten mamian:

Hasteko eta behin, euskaldunok ze toki dugu Agendan? Non dago aniztasun kulturalari legokiokeen Garapen Jasangarrirako Helburua? Ez da ageri. Ez da garrantzirik gabeko kontua gizakion aniztasun kulturala aipatu ere ez egitea. Antza denez, berdin du bata zein bestea, izenik ez duena ez da, eta beraz azken puntuan ere, Agendaren helburuak lortzeko aliantzen puntuan, aniztasun kulturalik ez da egongo. Ekosistemak aipatzen dira, generoa aipatzen da… Baina ni ni egiten nauen eta gu gu egiten gaituen ezagugarri garrantzitsuenetako bat ez. Xelebrea, ezta? Eta Agenda honekin gabiltza gora eta behera euskal administrazio guztietan.

Ekosistemak aipatzen dira, generoa aipatzen da… Baina ni ni egiten nauen eta gu gu egiten gaituen ezagugarri garrantzitsuenetako bat ez. Xelebrea, ezta?

Eta orain galdera tonto bat: Zer aldatuko da, adibidez, azken 30 urteotan munduko familia aberatsenek, haien fundazioek, inbertsio-funtsek eta enpresa globalista-multinazionalek, eta orden honetan diot, bai; Nazio Batuen Erakundea, Munduko Bankua, Osasunaren Mundu Erakundea eta munduko herrialde aberatsenekin eta ez aberatsekin duten jardunean ezer aldatzeko? Edo benetan pentsatzen dugu mundua mundu egin dutenen eskutik ezer onik etorriko zaigunik?

Goazen orain munduari begirada bat ematera Nekane Juradoren eskutik, izan ere, ekonomiaz hark nik baino gehiago bai baitaki. Nekanek Tierra Viva elkartearentzat 2024ko ekainaren 8an Molinos herrian, Teruelen, egindako aurkezpenean jasotako datuak dira ondorengoak. Bertan EKO-SI-NUESTRA, dohain eta talentuen ekonomia izeneko ekimena aurkeztu zuen. Aurkezpena inork nahiko balu, Independentean utziko dut eskuragarri.

Pobrezia eta gosea desagerrarazi nahi direnean, eta desberdintasunak murriztu, eta bakean, justizian eta abarretan sakondu… hau ari du munduan, euria bezala hau ere: pobreek pobretzen darraiten bitartean… NOR ARI DA HAZTEN?

Munduan diru gehien irabazi duten lehen 10 pertsonek guztira 812.900 milioi $ irabazi zituzten. Biztanle pobreenen % 50 (3.870 milioi pertsona baino gehiago). Munduko populazio aberatsenaren % 10ek munduko aberastasunaren % 75 biltzen du, Munduko Desberdintasunen Laborategiaren 2022ko txostenaren arabera.

2030 Agendaren 13. puntua edo GJHa da klimaren aldeko ekintza. Alaskak bere kantu ezagunean zioen “a quién le importa”, eta hemen ere, datuak ikusita, nori axola zaio munduko gehiengoak zer egiten duen, baldin eta munduko mila-milioidun aberatsenen emisioek, pertsona arrunten emisioak milioi bat aldiz gainditzen dituztenean, batez ere beraien bizimodua eta industria kutsatzaileetan dituzten inbertsioak kontuan izanda? Edo gizateriako aberatsenen %1ek munduko populazioaren %50 txiroenaren bikoitza kutsatzen dutenean? Gehiago ere esan daiteke larrialdi klimatikoak guztia biltzen duen garaiotan, baina ez al zaizue deigarria egiten inork argi pixka bat jarri nahi ez izatea kontu hauetan? Senekak ere halaxe esan zuen: egin nik esaten dudana, eta ez nik egiten dudana.

Jarrai dezagun, eta orain pobreziaz. Helburua pobrezia ezabatzea omen da, baina herrialde aberatsenetan ere goraka doa:

Hau dugu zenbakietan; Europan 98 milioi petsona dira pobrezian, horietatik 22 milioi haurrak. 29 milioik ez dute gutxieneko elikadura beharrak bi egunez behin asetzeko ere. Espainiaren kasuan ia 13 milioi daude pobrezian, eta horietatik ia 3 milioi 18 urtez azpikoak dira. Historian lehen aldiz, “langile pobreez” jardun dezakegu: lana dutenak, baina irabazia aski ez zaienak.

Hel diezaiogun zor publikoari: publikoa den oro pribatizatzea da helburua. Grezia izan da horren adibideetako bat. Ikus dezagun munduko herrialdeen zorra nola banatzen den:

Eta Europako herrialdeena, Eurostat-en arabera:

Ikus dezagun, orain, 2008tik 2022rako zorraren garapena Hego Euskal Herrian:

Larrialdi-egoerak behar dira aurrekontu publikoak legalki desoreka daitezen

Atentzioa ematen du nola, batez beste, 10 aldiz handitu den zorra gurean, munduan ere bai esango nuke. Eta igarri al duzue zerbitzu publikoak, edo 2030 Agendaren helburuak, goxatu direnik? 2008ko finantza-krisia zor publikoak ordaindu zuen, 2019ko krisi sanitarioa ere bai. Larrialdi-egoerak behar baitira aurrekontu publikoak legalki desoreka daitezen.

Eta nori zor diogu? Gure etxean hiru gara, eta nolatan zorpetu gaituzte ia 90.000 eurotik gora? Nola da posible EAEn urtero 1.000 milioi ordaintzea interes hutsetan?

Mayer Amschel Bauer Rothschild-ek esan zuen: “Emadazue nazio baten diru horniduraren kontrola eta ez zait axola izango nork egiten dituen bere legeak.”

Ordutik ere euria egin du. Ameriketako Erreserba Federala pribatua dela nork daki? Baina sistemak ez dauka diru-horniduraren kontrola bakarrik; orain zor publikoa ere bere eskuetan du.

Orain pentsatzen jar gaitezen pixka batean. Munduaren jabe diren hauen aurrean zein agintarik egin dezake Herriarentzat ona den politikarik? Munduaren jabeek nahikoa dute agintari horren gobernuaren aurrean zorra exekutatu edo likidezia erretiratzearekin eta, ea, bertan eroriko da politikari gizajoa. Oraindik egongo da inor bizitza horrelakoa dela dioenik, horrelakoa egina izan dela pentsatu ordez.

Baina norenak dira banketxeak? Nor dator oraindik askatasun iturri zaigun eskudiruaren atzetik?

Eta norenak dira komunikabideak? Gure inguruan sortzen diren notizia guztien kontrola baldin badute, nola hartuko ditugu bada erabakiak aske? Informazio-iturri propioak esku hauek erosiak izan direla ez ahaztu.

Elikaduran…, ustez elkarren konpetentzia diren markek ere jabe berdina edota berbera dute, elikadura zirkuitu nagusitetatik at dauden produktoreek izan ezik. Eta zer ari zaie gertatzen ekoizle horiei? Itxi eta itxi ari direla, ezin bizi direlako (gure Ogasuna lagun dutela).

Eta farmazia mundua? 2019az geroztik bere irabaziak zor publikoa handitu den bezainbat handitu dituen hori (Amazonekin batera):

Eta norena da mundu digitala? Eta armagintza? Eta egunkariak? Berriak fake edo gezurrezkoak diren esan dezaketen agentzia pribatuak? Norenak dira telebista publiko eta pribatuak? Norena da “iritzi publikoa” sortzeko gaitasuna? Norenak dira PARLAMENTUAK? NORENA DA MUNDUA? Ikusi nahi duenarentzat:

Munduaren jabetza ez da gurea, ez euskaldunena eta ezta munduko populazioaren %99rena ere. Haiena da, munduko populazioaren %1ena, eta, irudian bezala, lehertzera doala dirudi:

2030 Agenda, guztion on beharrez besterik ezin eta, herritar xumeak jasan beharko dituen sakrifizioz egingo da. Haren Garapen Jasangarrirako 17 Helburuek (GJH) zapalduko gaituzte, gure agintariek “goikoen” aginduak jarraituz, eta guk onartuz, xake-taula ulertzen ez dugun bitartean, komunikabideek ongi “lubrikaturiko” ingurumari batean.

Baina Euskal Herria gure lurra dugu, eta guri dagokigu geurea era geureak zaintzea. 2030 Agendan ageri ez den munduko aniztasun kulturalaren mapan, kolore bat gehiago da gurea. Lurralde bakoitzari dagokio nagusiki aniztasun kultural bat, edo kolore bat, nolabait. Geografiak eta kulturak, beraz, badute harremanik. Ekonomia gizaki-gizarteari badagokio, tokian tokikoen helburu jasangarriez jardun beharko genuke, baina, batez ere, sistema-aldaketa batez ere bai.

Munduko aberatsenen irabaziak eta munduko pobreenen gabeziak alderatzean, badirudi batzuen dolarren zeroak besteen pertsona kopuruaren zeroak direla. Hor dago 2030 Agendak zuzendu nahiko lituzkeen gaitzen iturria eta zergatia. Eta, beraz, BIOLENTZIA MAKRO hauek guztion errelatoan eta egunerokotasunean txertatu ezean, jarraituko dugu 2030 AGENDA inplementatzen, euria bezala, goitik behera.

Ez ahaztu, baina, nor dagoen goian.