Berriz ere, euskararen aferak hartu ditu azkenaldian lerroburuetako batzuk. Epaitegi batek euskararen eskakizuna zuen lanpostu baten baldintzen kontra deliberatu duela. Inkesta soziolinguistiko batek esanguratsuak diren datuak eman omen dituela. Lapurdi, Baxenafarroa eta Zuberoako euskalgintza manifestaldi handi bat egitekoa dela hurrengo hilean, edo iragan astean euskarazko hezkuntzaren aldeko mobilizazio handia burutu dela, euskara eta euskaraz benetan ikasi ahal izateko eskubidearen alde.
Zaharrak berri.
Zaharra, euskararen kontrako erasoa, gutxiespena, lotsagabekeria. Hainbesteraino, non kosta egiten den albiste izan dakigukeela sinistea ere, oraindik harritu eta asaldatu egiten garela ikustea ere.
Eta zaharrak ere datuak. Badakigu-eta euskaldunen kopurua handiagoa dela orain, baina horrek ez duela erabileraren pareko gorakadarik ekarri; edo gazteen artean dagoela euskaldun kopururik handiena, irakaskuntzaren efektuz, nahiz eta jakin badakigun horrek ez dakarrela hizkuntzaren berezko atxikimendurik, azken artikuluan ere ohartarazi nuenez. Euskara sustatzearekiko jarrerari aurkakotasun tasarik altuena kolektibo horretan aurkitzen delako berria, hori bai, benetan berria. Kasu.
Benetan uste duzue (gure) administrazio autonomiko-departamental kolonialen egitura, gure aldeko babes juridiko eta politikoa direla?
Kexu gara, normala denez. “Aspertuta gaude beti gure hautua azaldu, justifikatu eta defenditu beharraz: euskaraz bizi nahi dugu normaltasunez, naturaltasunez eta lasaitasunez”, Doinuele egitasmo sortu berriko kidearen hitzak.
Eta politika eskatzen dugu. “Euskarak dituen traben aitzinean, hizkuntza politika eraginkor baten aldarria egingo dugu”, zeren eta “egiazko hizkuntza politika publiko bat balitz…” –Baionan egingo den manifestaldia iragartzeko prentsaurrekoan aditutako hitzak–, oso bestelakoa litzatekeen dena, noski.
Ohartzen gara, bai, “euskararen normalizazioan aurrera egiteko dauden oinarri juridikoak ahulak eta ez nahikoak” direla, eta “hankaz gora bota” behar ditugula –ikasleen martxoko mobilizazioen kari esandakoak–.
Baina ez dugu muina jotzen.
Baldin badakigu gure egoera soziolinguistikoa euskaldunon mendekotasun politikoaren sintoma eta ondorioa dela, eta egoera horretan ezinezkoa dela benetan euskaraz normaltasunez bizitzea, zergatik ez da hori aipatu ere egiten?
Izan ere, baldin badakigu gure egoera soziolinguistikoa euskaldunon mendekotasun politikoaren sintoma eta ondorioa dela, eta egoera horretan ezinezkoa dela benetan euskaraz normaltasunez bizitzea edo egoera irauliko lukeen euskararen aldeko benetako hizkuntza-politika egitea, zergatik ez da hori aipatu ere egiten? Larriagoa dena, zergatik egin dugu apustu hori hala dela oinarrian hartzen ez duen estrategia politiko baten alde?
Galdera zintzoak: benetan uste duzue euskararen etorkizuna Espainiak eta Frantziak gure alde egingo dutenaren araberakoa dela? Benetan espero dituzue keinuak? Benetan iruditzen zaizue taktika egokia, estatu horiek berena ez den eta maite ez duten hizkuntza baten alde egin dezaten saiatzea? Benetan uste duzue (gure) administrazio autonomiko-departamental kolonialen egitura, gure aldeko babes juridiko eta politikoa direla? Orduan, zertan ari gara?
Ez ikusiarena egingo diogu, zaila irudituko zaigu, baina asimilazio-makinariaren efektu ikaragarria etengo badugu, ezinbestean behar du herriak independentzia. Munduko herri guztiek bezala, bestalde, ez gara ezberdinak. Herri batek posible balu independentziarik gabe bere idiosinkrasia mantentzea, zergatik eta zertarako nahi eta beharko zuketen orduan estatuek independentzia?
Ez dudanez ulertzen nola egon daitekeen euskaldunon arazoei buruzko elkarrizketarik, ditxosozko hitza aipatzen ez duenik, behar bestetan ekarriko dut nik hona. Zin. Tematuta nagoela esango duzue. Bada, bai, eta oso oso oso kezkatuta.
1)Gure mendekotasun politikoak koska bat egin du gora
2)PNV enpresak hobeki funtzionatzen du euskara folklore mailan lagata.
3)Ezkerrak edo, mendekotasun politika desberdinen bermatzaile inkoszientea ez ote den dut errezeloa.
4)etc asko falta dira, adibidez estatu izatea nola konfiguratu behar genukeen estatuen gainetiko egitura politiko-ekonomiko-militarrak hain gora egin duen garaioatan. Edo estatu izateak zer bermatuko lukeen.
Tertuli/eztabaida ere badago gai honekin.
Ziri ederra sartu digute azken hiru urte hauetan, hiru urte 6000 urteko aldiaren gailur?
eta barriro idatzi behar dot dan-dana!
Hori, hobe dala inongo erakunderen hezkuntza eta hizkuntza politikaz ez fidatzea eta gerauok geurea eraikitzea.
ETB, SANTANA, ALMAGRO, EHU/UPV,…
azken batean kolonizatzaile izan ditugu (eta oraindik ditugu): zeltak ginela eta baskoiak inbaditu, vasconizacion tardĂa, National Geographic-en mapa eta guzti (Almagro españolistaren a berbera!)
Eskerrak Irulegiko ESKUAk SORIONEKU egin gaituela, egia adieraziz, gezur guztien kontra!
Hori,
EHko populua (gutxiengo bat izan ezik) zinez dala unibokoa:
Iparramerikako Sozialdemokraziaren aldekoak gara, zoritxarrez.
Ezen nik nahiago baitut Errusiar zalea izatea, ezer izatekotan!
ondo Gorka
(Ane eta gainerakook, kaixo. Eskerrik asko gai eternal hau berriz ekartzearren. Idazten hasi eta askotxo atera zait, bulego-zulo honetako bizimodua argituz, arean. Zirimolatua dakart pentsamendua. Zerbait baliagarri izango zaizuela espero dot).
a-Espainia estatuaren menpeko, b-Estatu Baskoaren menpeko izatea galdetuko balidate, b aukera hartuko nuke, beharbada. Inertziaz, historiaz eta inguruz holan dagokit.
Orduan bozkatuko nukeen estatu horren alde lerratuko litzateke nire inertzia. Batek daki, izan zitekeen komenigarriago euskaraz bizitzeko, estatuaren aurka argi bizi ahal izatea? Estatu Basko eta hipokrita baten menpe bizita, gero eta euskara gutxiago eta ilunagora egin geneezake ere, ala? Batek jakin!
Hamaika hipotesi asma ditzakegu, eta ezin asmatua da, zorionez, eszenario bakoitzean zer gertatuko liitzaigukeen euskaldun gisa.
Bitxialdian Frantziako estatuaren eraginpean bizi ziren euskaldunekin estutu egin genituen harremanak (beti maite dugulako harakoa eta han orduko aldi batzuetan lasaiago ibiltzen ahal ginelako maskararik gabe-eta.), Espainiako estatuaren eragineko euskaldun askok. Bitxialdiko alderik ederrenetako bat hori izan da niretzat.
Menorkara barik, Hendaiara joan ginen arnas-oporretan 2020ko abuztuan. 2020ko abenduaren 28an Sarako Kitarbandistek sekulako egin zuten hantxe plazan, euripeko egun hotz alimalekoan. Plazaz Plazako Atharratzekoan Independentea babesteko hitzaldia genuela baliatuz 2021eko uztailaren 17an Mauleko bestetan itzel polito pasa gendun (eta Zinkan Katalunyako laguna ezagutu be, Garazi aldean artzain zebilen euskaldun petoa! Hemengoaldean ohiko herrietako festak debekuan zirela, hor Maulen iji eta aja polito, bape maskara barik, bata bestearen ganean, osasun distantzian ), orduantxe Errobiko Festibalean mardul, hilabetegarrenean barriz be Hendaia aldera rastreadoreengandik ihesi (zer zen erokeria hura, “rastreadoreak”!) eta Irungo besta (esker mila, Bizitza!), eta urrian be “Bizikitarrak 2021” espedizio epikoan,…
Euskal Herria malgu eta bizi-bizi, bi estatu hizkutzalper disimulatzaile burokratiko zurrunen eraginpean. Eta munduan zehar ere euskal herri energia eder bat, internet sarealdeko plazan topatzen ahal duguna, euskarak-bost egiten dien ehundaka estaturen eraginpean. (Bide batez, Independentean bilgune polita horiekiko).
Inoiz bururatu zitzaidan 2010 bueltan, “egin dezagun online euskal herri indepenente bat, ze kontxo!”
Eta beharbada, hauxe da, dugun hauxe, Independentea!
Berau indartzea, zabaltzea eta gozatzea, ze askatzailea zaigun, jarduneko independentistok!
Gaur egun, gizartean euskara pizteko eta normaltzeko ardura hartzen ei duen Bizkaiko Foru Aldundian (estatua, Estatu Basko hipotetiko horren aitzindari, Estatua, BFA ere), esaterako, euskarari buruzko lege eta araudiak lege-araudi, honela bizi dot egoera hizkuntza kontuetan:
a) espainolez lan egin nahi duen langileak (oposizioan euskara derrigorrezkoa ala puntuagarri izan zaion, berdin dio), bere eskubidea bermatua dauka, eta arazo barik ari da sartu eta amaitu arte gaztelera hutsean, egunero, eta hierarkian gora, soldatak eta abar
b) Euskaraz lan egin nahi duen langilea gazteleraz egitera derrigortua dago. Bai ala bai. Eta “gorakakoa” oso zailduta, jakina. (Nik argi daukat, hemen behe-behean eta alboraka eta kanporaka bizitzea da osasungarriena. Zerutik gertu ez da ondo egoten: https://www.youtube.com/watch?v=nZIm9bkxtIc ;-)!
(Kuriosoa da, lepoa emango nuke, funtzionario izateko oposizioa egiten dutenen artean, 3. hizkuntza eskakizuna daukatenen artean ere, %1era ez da iristen, oposizioa euskaraz egitea aukeratzen duen jende kopurua. Behin holan egiten bakarra izateak kalte egin zion nabarmen ezagutzen dudan bati: http://funtziona.blogspot.com/2011/11/2011n-antolketa-teknikariak-aukeratzeko.html)
Edo ez? b) ataleko euskaldunak beste irtenbide bat badauka, beharbada. Euskal herritar independente eta erresistente gisa euskaraz funtzionariotarako sinatu eta bertan lanean hasi.
Eta behin barruan, euskarazko jardun erradikalari eman, arestian aipatutako a) ereduko espainolaren moldean: jefeari (hemen beti dago jeferen bat gertu, pentsa 80 lankide inguru artean, 6-7 hierarkia maila ;-)! esan argi, 1. egunean: “euskaraz egingo dut lan, soilik. Espainolez deus ez edo trakets baneki bezala. Neure euskara hobetu behar eta gura dut. Areago, euskaraz egingo dut soilik, espainolez ez dudalako egin nahi. Kito. AdiĂłs, gazteleraz zuzentzen didazun egiteko orori”.
Administrazioak bere langileei agindutako asko eta asko gaztelerara behartzen gaituena denez, eta uko egingo diogunez, euskarazko gizarteko jardunetan eragile eta laguntzaile izateko denbora liberatuko zaigu.
Ipar argi bat, eta aurrera beti!
Ze tentsio eratuko litzateke administrazio barruan eta gizartean honelako jokaeraz langile talde bat bagenbiltza? Bide batez, estatuaren absurdotasuna are argiago utziz, tapa-tapa beheraino egitura osoak lurrari musu emon arte?
Milaka euskal funtzionarioei horrela egitea proposatzen diet, independentziaren alde, espainolezko lanei intsumiso, eguneroko tentsio puntutxu batez. Hain da aspergarria barruko bizimodua, gatz eta piper apur bat, bai!
Independentzia ofizialaren alde egin nahi duenak euskara salbatzeko, zer egin behar luke?
EH-Bildu, EAJ-PNV, PSE-EE, Ahal Dugu/Podemos/Kima Dezagun ;-)… Alderdi politiko horietako baten sartu eta jo eta ke horren alde eman urteak, konbentzituei gogoraraziz eta urrunak konbertituz?
Nik neuk, kitarra praktikan gurago dot, euskal kantore kandi bilakatu arte, munduan euskaldun erreferente, Itziar Ituñoren lorratzetik!
Estaturik gabeko herri euskaldun bagarenez (txalo eta biba, itzelezko arrakasta, milaka urtetan!) nola hazi gaitezke hurrengo urte eta hamarkadetan? Bai (horren behean egonik, hori diote, inoiz baino okerrago euskaldunak,… -zurrumurru hutsa, beharbada-, gorantza, beharko ;-)!
Estatuekiko erresistentzia euskaldun, sormentsu, elkar-laguntzaile alegera? Horren alde bizi-bizi, hil arte, eta interdependente!
Ze hizkuntzatan egiten dugu amets?
Ze hizkuntzatan bidaliko dizkiegu bizidunei uhinak, izpirituan disolbatu eta mundu materialari agur egingo diogunean, ari-mehe horretatik?
Bizkaieraz jokatuko ote doguz bestaldera joandakoekazko mus partidak? Erronkaria berreskuratzen emongo ote doguz ordu mortuak?