Txertoen delirioa
Euskaldunok argi dugu izen bakoitzaren atzean izan bat dagoela. Txerto izenarekin, unibertsitate-ikasketen karreran ikasi genuen kontzeptuaren aldaketa bat bultzatu da azken hamarkadan, eta, txerto izenaren pean, edozer saldu dute hedabideetan.
Txertoak gure immunitate sistemaren erantzun bat eragiteko farmako batzuk dira. Gure odolean infekzioak sortzen dituzten bizidun mikroorganismo ahulduekin edo haien zatiekin (antigenoak) osatuta daude. Horiei, orain, txerto klasiko deitzen diegu, beste ‘txerto’en erabilpen berrietatik bereizteko. Eta zein da ‘txerto’ hitzaren esanahi berri hori? Bada, gure sistema immunea (defentsak) suspertzeko balio duen edozer, infekzioentzat zein beste gaixotasun batzuentzat. Horrela, izenaren aldaketaren atzean, edozer har daiteke txertotzat, adibidez Coviderako terapia genetikoa, edo jogurta edo konbutxa hartzea ere bai; azken horiek gure defentsen suspergarri izan daitezkeenez, “txertatuta” gaudela ere esan daiteke.
Kontzeptuaren aldaketa hori ez da ez inozoa, ez maleziagabea. Covid txerto genetikoekin ikusi dugun moduan, zoramen honekin, txertoen izenean beste aukera terapeutiko esperimental batzuk sartu nahi dizkigute. Bide batez, farmakoen negozio aukera erraldoia zabaldu zen 2021 urtetik aurrera. Aukera horietako batzuk aipatuko ditugu hemen:
Antigorputz monoklonalezko “txertoak”; esaterako, umeen bronkiolitisak saihesteko. Terapia hau immunoterapia mota bat da eta, bere bidez, gure gorputzetik kanpo ekoiztutako defentsak (antigorputzak) odolean sartzen dira. Agian, immunoeskasia (HIESa) dutenentzat baliagarria izan daiteke terapia hau, baina ez mundu guztiarentzat. Izan ere, gure berezko defentsa sistema ordezkatzen da eta — are arriskutsuagoa dena — autoimmunitatea gerta daiteke, hau da, gure linfozitoek antigorputz kanpotar ezezagun horien kontra jotzea, gure zelulak suntsituz, Covid txertoekin gertatzen den moduan, hain zuzen. Beste kontu etiko bat ere badago eta hori da antigorputz monoklonalak lortzeko arratoi humanizatuak erabiltzen direla: giza enbrioiak arratoi emeen umetokian artifizialki ezartzen dira, bertan zelula pluripotentzialak haztea lortzeko.
Minbiziaren kontrako “txertoak”. Hemen saltsa handia dago, adibidez titi-guruinetako minbizirako BRia-IMT txertoarekin. Txerto horretan, minbizi mota horretako zelula irradiatuak erabiltzen dira, horien molekula batek gure makrozitoak susper ditzan — defentsa-zelula mota bat, tumorearen aurkako gure zelulak (T linfozitoak) bizkortzen dituena –. Baina hemen ere autoimmuniate arriskua dago, hau da, minbiziaren zelulak suntsitzeaz gain, gure zelula osasuntsuekin ere triskantza egitea. Entsegu klinikoen %30en hil egin ziren, beraz, ez du ematen aukera fidagarria denik.
Beste aukera bat da antigeno propioak txerto bezala erabiltzea. Zer da hau? Bada, behin minbizi bat egonda, tumorearen zelulen antigenoen “txertaketa”. Baina hemen arazo bat dago. Nahiz eta tumore-zelulak izan, hauek ere “gureak” dira eta, logikoki, gure defentsa-sistemak ez ditu arrotz gisa hartuko eta, ondorioz, ez du deus egingo. Egitekotan ere, gure kontra izango da; hortaz, berriz egongo ginateke autoimmunitatearen kontuarekin. Ildo honetatik jotzen dute terapia hauek: Neuvax, GLSI-100, MUC1, Anixa.
Azken aukera RNAm terapia genikoa da. Hau erokeria da. Dagoeneko badakigu, Covid txertaketa masibotik, RNAm-an oinarritutako terapiak 21 bide edo azalpen fisiopatologiko dituela minbizia sortzeko, bereziki turbominbiziak. Datu gehiago ezagutu nahi izanez gero, zabal eta sakon azaltzen ditu Karina Acevedo-Whitehousek, Akasha Comunidad izeneko bere telegram kanalean.
Bioteknologiako esparru berri ugari sortu dira 2021eko “leihoa” ireki zenetik. Baina AEBn bertan hasi dira hau berraztertzen. Oraingoz, gure euskal hedabideetan, goian aipatutakorik ez duzue aurkituko, diru asko baitago jokoan. Santurtziko erizainaren kasuari eman dioten tratamendua ikusi besterik ez dago. Beraz, nor dago burutik jota? Zuek epaitu.
Txerto hitza Bakunaren itzulpentzat hartzen ba dugu, ba bai, gauza bat dira bakunak eta beste bat “txerto” modernoak. Baina txertatzeak ba ditu beste adiera batzuk, izan leike “injerto”ren senide izatea, ala?
kasu horretan arratoiei giza enbrioiak txertatzea iual ez legoke hain gaizki semantikoki.
Bueno, hizkera ñabardura kontuengatik eta arratsaldea pasatzen laguntzeagatik diot,certo.
Arrazoia daukazu Asier.
Elosuko asteburuan hori buruz eztabaidatu dezakegu zeren txerto hitz polisemikoegia bihurtu da (dute) eta herri kazetaritzatik eredu bat sortu dezakegu.
Bikain azalduta Angel, beti bezala, ulergarri dakienarentzat eta ikasi nahi duenarentzat fenomeno adierazita, erraza eta pentsarazteko. Asier eta zu diozuen bezala, sor dezagun hitza.
Aupa zuek.