Haur eta nerabeen ezinegonaren garrasia

2019an bizitakoa eta idatzitakoa:

«Bilboko ikastetxe publiko batean lan egitetik nator, 12 eta 13 urteko haurren hiru gelatan balio etikoen irakasgaia ordezkapen baten bidez eskainiz. Kosta egin zait talde bakoitzarekin egon naizen ordu batean sentitutako ondoez, min eta etsipen guztiak ordenatzea.

Esperientzia honen sentipena pixkanaka hitzetan jarriz joango naiz.

Orain dela 10 urte bigarren hezkuntzarako lan-poltsa batean izena eman nuen, antza denez. Orain, nire bizitza birbideratu duen amatasun batetik irteten ari naizela, eta horrek benetan nor naizen gehiago ezagutzera eta sentipen horrekin koherenteak diren erabaki eta norabide berriak hartzera eraman nauenean, ate hau agertu da, nire alabek eskopetatuta atera ninduten sistema batean sartzeko. Bitxia. Horrek, alde batetik, lan publikorako aukera ematen dit. Beste une batean baietz esango nion, ate berri honi, beso zabalik.

Kosta egin zait ordu bakarrean sentitutako ondoez, min eta etsipen guztiak ordenatzea

Baina ibilbide oso bat dago, nire alaben etorrerarekin ibiltzera ausartu nintzena. Hurbilagotik ezagutu dut izan nintzen umea eta, nire alabekin, giza-umeak benetan behar duena ere bai. Barne-ziurtasuna dut nerabezaroan nerabeek “nor naiz?” eta “zer egitera etorri naiz mundura?” galderei zer erantzun ez dakitenean, hazkuntzak eta hezkuntza-sistemak huts egin dutela eta gurasook eta irakasleok ez dugula gainditu, hori baita haurrek jakin beharko luketena, memorizazioak zentzurik ez duen google garaian. Hezkuntza-sistema oraindik ere bide triste hauetan zehar dabilelako intuizioa ere banuen.

Horrekin guztiarekin erabaki nuen halabeharrak ustekabean proposatzen zidan ordezkapen horretan murgiltzea. Beraz, hara joan nintzen, Bilboko institutu arrunt batera. Balio etikoen ikasgaiko hiru klase ordezkatu behar izan nituen. Askatasuna eman nion neure buruari 12 eta 13 urteko haurren kolektiboa sentitzeko eta haiek sentitzera eramango ninduen intimitate emozionaleko giro bat sortzeko klase bat prestatzeko.

Horrela izan zen, tsunami emozional bat izan zen. Ikasle gaizto gisa etiketatutakoen hurbiltasuna eta zirrara sentitu nituen, nire hitz batzuek negar eragiten zieten ziurtasun batzuk hurbiltzen nizkienean, eta ez zioten elkar besarkatzeari uzten. Bestalde, on bezala deskribatutako gelakoen artean oso ume motrizak sentitu nituen mugitzen eta mugimenduan ikasteko premia eskandalagarriarekin, eta haien gorila-arima gela batean kartzelaratuta sentitu nuen. Gela horretatik zuhaitzez betetako baso bat ikusten zen, gu geunden eraikinaren ondoan. Haur motriz haiek zuhaitz horien artean, korrika, eskalatzen, garrasika… zeinen zoriontsu izango ziren imajinatu ahal izan nuen. Neskato baten ondoeza sentitu nuen, ez zekielarik zer egin nire esku-hartzearekin azaleratzen ari zitzaizkion emozioekin. Geroago, irakasle batek esan zidan tratamendu psikiatrikoan zegoela, eta, horren ondorioz, sentitu nuena egokitu egin zitzaidan: bere sentimendutik deskonektatzeko ematen dioten medikazioak munstro bat sortzen du, eta munstro hori bere sentimendutik deskonektatuko da txarrerako eta baita onerako ere. Izan ere, neska horrek egin zuen gauza bakarra bere bizitza jasanezinaren ondoeza erakustea izan zen. Gure ezjakintasun emozional neanderthaletik zer nolako triskantzak egiten ari garen pentsatzeak malkoa sortzen dit oraindik, ukaezinari adabakiak jartzeko diagnostikatuz eta arinkeriaz tratatuz. Halaber, mugimenduan ikasi behar zuten haur motorrak TDAH delakoaz diagnostikatuak izateko oso gertu zeudela sentitu nuen, neska hura bezala sentimendutik deskonektatuz, beren kaiolara egokitzeko eta kaiola-gela horretan enbarazurik ez egiteko.

Neskato bat tratamendu psikiatrikoan zegoen: bere sentimendutik deskonektatzeko ematen dioten medikazioak munstro bat sortzen du

Gorputz-kontentzioa sentitzeko eta besarkatuak izateko oinarrizko premien beharrizan maila altua sentitu nuen, eta nire gorputza eta besoak ez ziren nahikoak haien beharrei erantzuteko. Ume horietako askok begirada esklusiboa oihuka eskatzen zutela sentitu nuen. Esaldi hauek atera ziren: “nik ez dakit zertarako jaio naizen”, “munduan gehien gustatzen zaidana lo egitea da”, “zoriontsu sentitzen naizenean bideo-joko batean jolastean da”, “gehien kezkatzen nauena gurasoei huts egitea da”… Mota honetako perla asko askatu zituzten, nola dauden deskribatzen dutenak.

Oraindik ere tristatu egiten naiz gogoratzen dudanean. Oso gaizki egiten ari gara. Huts egiten ari gara gurasook eta hezkuntza-sistema, haur horiek hain gaizki daudenean.

Ordezkapen egun bat nahikoa izan zen ikusteko ni hezkuntza-sistema honetara moldatzeko azkenean jenerala formatuan jarri beharko nintzatekeela, aginduak ezarriz nik dudana entzun dezaten, interesatzen ez bazaie ere, haiei irakasteko, mugimendua eta bizitasuna erreprimituz, parteak jartzearekin mehatxatuz, aldameneko geletako gainerako irakasle eta ikasleei enbarazu egin ez diezaieten…

Hezkuntza-sistema honetara moldatzeko, jenerala formatuan jarri beharko nintzateke, mugimendua eta bizitasuna erreprimituz

Nire barne senak argi zuen ezin nuela hori jasan eta normalizatu, eta haiei gauza garrantzitsuak kontatzeko irrikitan geratu nintzen: giza diseinua zein den, haien ondoezak zentzurik baduela, helduok ez garela ondo ari, egin behar duten gauza bakarra plazera ematen dien horretan jolastuz plazera berreskuratzea dela, besarkadak, maitasuna eta hitz politak merezi dituztela jaio izanagatik bakarrik, ez dutela gurasoak zoriontsu egiteko ikasi behar,… eta -beraiek ikasten dituzten gauzak ez bezala- googlen agertzen ez diren beste gauza garrantzitsu gehiago kontatzeko gogoarekin geratu nintzen.

Hau abentura! Hainbeste eskertzen diet haur horiei erakutsi zidaten hurbilketa benetakoa eta eskuzabala…»

* * *

Ordezkapen hau eta idatzi hau 2019an egin nituen. Gaur egun, nire alaba zaharrena bigarren hezkuntza ofizialean egonik, bere inguruan urte bitan hurbil izan dituen hiru nerabek, haien gurasoen arreta jasotzeko, zainak ebaki dituzte.

Ezin dugu hau guztia normaltzat hartu. Ume eta nerabeek haien bihotzetatik hurbil behar gaituzte eta onartu ditugun modernitate eta berdintasun eta abarrek ez dauzkate ume eta nerabeen benetako beharrizan emozionalak kontuan. Gure bihotza leundu eta haien garrasiari erantzuten hasi beharko dugu, lehenengo gurasook eta bigarrenez irakasleok. Behar gaituzte!