Covidaroa gaurko nekropolitikaren giltzarria da, gehiengoak zorigaiztoko istriputzat aurkeztu arren

TRIPTIKO FLAMENKO BAT
Pablo Sastreren Metro y mediori buruz (I)

Metro y medio Covid pandemian idatzita dago eta haren inplikazioen inguruko gogoeta gisa uler liteke. Bere erdiko taula (La redención de los abrazos izenekoa, 15. orrialdetik 79.era) 2020ko konfinamenduaren eta haren ondorengo uneen kronika bat da. Eire du pertsonaia nagusia. Eire La Bolsa izeneko gure inguruko edozein izan litekeen hiri imajinarioan bizi da, Andrea erizainarekin konpartitzen duen apartamentuan. Hiritik kanpo bizi den beste jende batekin zubi lana egiten du narrazioan. Beste jende hori mendian bizi da, Granada izeneko baserri batean, Eutera eta Altzate aldean, eta lurralde apartatuagoetan. Beste parametro batzuetan nahi dituzte haien bizitzak eta harremanak eraman.

COVIDAREN GERTAKIZUNA

Egunotan, konfinamendu neurrien bosgarren urteurrena dela eta, garai haietako kontakizunez bete dira egunkariak eta gainontzeko medioak. Kontakizun horiek zerbait dute elkarrekin: garai hura zorigaiztoko istripu baten moduan aurkezten da. Hain premiazkoa gertatu zen orduan “normaltasunera itzultzeko” irrika, delako normaltasuna dela orain erreferente bakarra. Gehiengoaren usteaz ari gara.

Ez da aztia izan behar 2020koaren antz handia izango duten gertakizunak ate joka ditugula esateko

Aitzitik, zenbaitzuek uste dugu mugarri bat igaro zela hilabete haietan, jauzi kualitatibo bat eman zela eta “normaltasun berriak” beste mundu baten ezarpen bat markatu zuela; hobe esanda, aurretik zetorren agerpen eta ezarpen azeleratu bat erakutsi zigula. Biopolitikaz baino nekropolitikaz hitz egin beharko genukeela egun, eta kezkatzen gaituzten zenbait gai (gerra suntsitzaileen naturalizazioa, faxismo eraberrituen gorakada, sare eta teknologia digitalekiko morrontza, medikalizazioaren erradikalizazioa, hondamendi ekologikoa, eta abar) sasoi haietan nabarmenago aktibatu baino ez zirela egin. Sastrek berak modu honetan idatzi zuen bere 2007ko Gauzen presentzia saiakeran: “Gure herri aspaldi industrializatuetan, azken hamarkadetan, era guztietako dispositibo teknikoak agertu dira: komunikatzeko makinak, ikusteko, distraitzeko, suntsitzeko, kalkulatzeko, lan egiteko makinak. Alta, makinismo honen bitalitate gaitza, kontenporaneoa da teknikaren gaineko ilusioaren lur jotzearekin: kutsadura, dibertsitate biologikoaren eskastea, armen beldurra; bonben, beroketa klimatikoaren, esperimentu genetikoen… beldur bizi gara; badakigu… seguru asko, zer heldu zaigun” (287. orr.). Espero genuen 2020ean azaleratu zena eta, zoritxarrez, ez da aztia izan behar haren antz handia izango duten gertakizunak ate joka ditugula esateko.

ZUBIAK

Eireren zubi lana aipatu dut; eleberria zubiz beteta dagoela esan behar. Zubigile horien artean Nicole dugu pertsonaia nagusia. Italiarra da eta bisitan etorri da nobelako parajeetara. Konfinamendu garaiak harrapatu, ondoeza izan eta ospitalean sartzen dute. Handik hanka egin eta babes sare batek aterpetzen du, menditarren artean. Nicole, gainontzeko gehienak baino zaharragoa da gerra ostean jaiotakoa, Italiako borroka autonomoen garaian ibilia (joan den mendeko 60-70 urteak), kartzelan egondakoa. Seme bat du eta baita biloba bat ere. Galdu dezakeenari baino beldur handiagoa diola galdutakoari dio pasarte batean (46 orr.).

Galdu dezakeenari baino beldur handiagoa dio galdutakoari

Hiru dira Nicolek eragiten dituen zubiak: ondoko beste lurralde batekin, lehena; beste garai historiko batekin, bigarrena, eta, hirugarrena, gainontzeko pertsonaiek erakusten ez duten pentsamendu garatuago batekin. Pentsamendu horren muina nobelaren lau orrialdetan txertatzen da (49.-53. orr.). Haietan zazpi dira gutxienez seinalatzen diren gaiak: konspirazioa (“sapiens arruntek, zeuk deitu diezunez, konspiratzeari utzi badiote, portzierto deitoratzekoa dena, eliteek, eurek, ez diote halaberean utzi”); jendearen barreiatzea eta banan-banantzea (distantzia); energiaren galera (“geurezko energiaren galerak nekez errekupera litekeen maila iritsi du”); hondamendia; datuekiko morrontza; inplanteak; eta salbuespen egoera, Giorgio Agamben aipatuz: “Salbuespen-egoera, berez, edo bere izaeragatik, zuzenbidetik kanpo dago. Kalera irteten garenean, egitatearen eta eskubidearen arteko bereizketarik gabeko eremu batean mugitzen gara, eta han babes juridikoaren kontzeptuak ez du zentzurik”.

Eleberrian ez dira gai horiek modu teoriko batean gehiago garatzen, ezpada horiek sortzen dutela kontatzen denaren giroa, baldintzak edo narrazioaren harien ehun osoa.

* * *

OHARRA: Aurrekoan aipatu bezala, Pablo Sastrerekin egingo dugun solasaldi batekin borobilduko dugu Metro y medioren inguruko gogoeta saioa. Donostiako Kaxildan izango dugun hurrengo saiora gonbidatuta zaudete apirilaren 14an, astelehena, 18:30ean. Baldintza: ordurako nobela irakurria eramatea.

Pablo Sastrek (Madril 1958) 1982an argitaratu zuen lehen eleberria (Mugarria, Elkar). Gerora, hamalau narrazio liburu eta nobela argitaratu ditu, azkena Albaren Irudiak, (Maiatz, 2009). 2007 eta 2019 artean sei saiakera argitaratu ditu. Metro y medio da bere lehen eleberria gaztelaniaz (Pepitas de calabaza 2024).