Teknologizazioa

Teknologiaren arriskua hezkuntzan

Ikasleen —eta irakasleon— lana zaintzapean ezarri dugu, Google-en programak erabiliz: meet, clasroom… Datuekin osatu ditzaketen txostenak, noren eskutara irits daitezke?

3

Iñaki Uritz

Soziologoa. Bigarren Hezkuntzako irakaslea. Iruñea

2020ko uztailaren 6an, San Fermin bezperan, Oñatin hainbat hezitzaile —irakasle, guraso, aitatxi-amatxi…— bildu ginen; Egiaren Aldeko Hezitzaileen deiari erantzunez. Bertan hainbat lan talde sortu ziren. Haietako batean eskoletan teknologien gehiegizko erabilerak dakartzan kalteei buruz hausnarketa egin genuen. Geroztik, gaia ikertzen jarraiki genuen eta hainbat ondoriotara iritsi ginen. Talde honen erabakia izan zen gai honi buruzko txosten bat sortzea, eta delako txostena ikastetxeetako klaustro eta eskola kontseiluen esku uztea, erabakiak har ditzaten.

Google's Master Plan Steve Jurvetson
Google instalakuntzetan, 2005, “The Master Plan has many paths. Some turn to the dark side of Skynet, and most lead to user happiness… ” / Steve Jurvetson

Teknologien kalteak

Ondorio orokorra: hezkuntza prozesuan teknologia digitalak ikaragarrizko lekua hartzen ari dira eta horrek ondorio kaltegarriak ditu haurrendako eta, orokorrean gizartearendako. Ondorio kaltegarri horiek hainbat motatakoak dira. Bertzeak bertze:

  1. osasunaren kaltea uhin elektromagnetikoengatik, bistarendako, jarrera arazoak…
  2. garapen emozional eta kognitiboan kalteak,
  3. pribazitatean eta intimitatean kalteak.

Lehenengo eta behin, kontutan hartu behar da eskola gehienetan sarera konektatzeko aukeratzen den era nagusia wi-fia dela, haririk gabeko konexioa. Beraz, ikasleak —eta berdin irakasleak eta eskolako langile guziak— ordu luzez egoten dira eremu elektro-magnetiko oso indartsuetan murgilduta. Eremu hauen kaltegarritasuna oraindik eztabaidagai dago. Badaude zantzu handiak kaltegarria dela sinesteko; horregatik hainbat herrialdetan kentzen ari dira.

Gutxienez, arrazoizko irudi du gaia guztiz argitzen ez den bitartean zuhur jokatzea eta eremu elektro-magnetikoen eragina gutxitzea. Ez da horrela jokatzen, ordea. Nere esperientzian behin eta berriz ikusi dut nolako erresistentzia dagoen wi-fia kentzeko eta kablearen bidezko konexioa bideratzeko. Kablearen bidezko konexioak abantaila handiak ditu, elektro-magnetismotik haratago: azkarragoa da, seguruagoa da, ezin da pirateatu edo baimenik gabe konektatu… Baina horren kontrako jarrera irmoa dago hezkuntza agintarien aldetik. Eta ez dut uste koste ekonomikoarengatik bakarrik dela.

Hau, jakina, txarrago bihurtuko da 5G teknologiarekin.

Horretaz gain, osasunarendako bertzelako kalteak ere badatoz ordenagailuen gehiegizko erabileratik. Bakar batzuk aipatzeagatik: bista nekatzen da luzaro egonez gero pantaila bati begira; begia ohitzen da bere inguru osora ez, baizik eremu txiki batera begira egotera. Gainera, argia botatzen duen leku batera. Posizioa ohitura txarrak hartzen dira. Obesitatea ere sustatzen du; aunitzetan erran izan da “ordenagailuak loditzen du”, eta horrela da.

Bigarren multzoa garapen emozional eta kognitiboari egiten dion kaltea da. Ordenagailuekin luzaro ibilita ikasleei errealitatearekiko lotura ahuldu egiten zaie. Naturarekiko harremana ere bai. Aunitz ikaslek barnera murgiltzeko joera eri bat garatzen dute. Autismoarekin lotzen duten ikerketak ere badaude.

Bertzetik, informazio iturri bakanetara jotzeko ohitura hartzen da. Eta informazioa kontrastatzeko eta modu kritikoan erabiltzeko gaitasuna txikitzen da. Askotan ikusi dugu nola ikasleen lanetan informazio itemak kopiatu eta itsatsi egiten dituzten, zer erraten ari diren ere ulertu egin gabe, koherentziarik gabe, kohesiorik gabe, zentzurik gabe… Egia da ikasleen berezko alferkeriarako joera dagoela hor. Baina uste dut kontua hortik haratago doala. Mekanizazio bat dago. Zer egiten ari den ulertzeko gaitasuna txikitu egin da.

Hirugarren multzoa pribatutasunari dagokiona da. Nafar Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak erabaki dute gure ikasleen —eta irakasleen— lana Google-ren zaintzapean jartzea. Gogoratu behar dugu interneten egon den edozein gauza, interneten egonen dela betikoz; behar bada desindexatuko da, eta bilatzaile publikoetan ez da aurkituko. Baina beti egonen da gordeta nonbait dagoen disko gogor batean (edo askotan), disko horien jabearen eskura. Eta gauza jakina da Googlek erabiltzaileen informazioa gordetzen duela; beren pribazitate adierazpenak arretaz irakurtzen baditugu ikusiko dugu hitz ematen digutela informazioa ez dutela nornahirekin partekatuko —ongi irakurri, ez dute erraten ez dutela inorekin partekatuko, ez dutela edozeinekin partekatuko baizik— baina beraiek bai gordeko dutela. Eusko Jaurlaritzak eta Nafar Gobernuak beren langileoi Googlerekin lotutako kontuak ireki dizkigute langileoi baimenik eskatu gabe. Erran nahi baitu, guri buruzko informazioa Googleri eman diotela guri galdegin gabe. Eta ikasleei berdin.

Gehiago oraindik: eskoletan lan eginarazten digute Googleren programak erabiliz: meet, clasroom… Beraz, eskolako lan guztia haien zaintzapean geratzen da. Badaude zurrumurruak Googlek ikasleen lanekin txostenak egiten dituela —portfolio deitzen omen diete—. Gero txosten horiek noren eskutara iritsiko ote dira? Jakinen ote du ikasle horrek zergatik hainbat lanetan ez duten hartzen bere curriculum ona izanagatik?

Baina oraindik gehiago. Eskoletan ikasleei eman nahi dizkiete chromebook izeneko sasi-ordenagailu batzuk. Sasi-ordenagailu diot disko gogorrik gabeko tresna batzuk direlako. Ikasleak ezin du bere lana ordenagailuko disko gogorrean gorde eta lainoan gordetzera behartuta dago, bere lanaren kontrola galduta. Eta zer da delako laino hura? Bada, azken batean bertze norbaiten ordenagailua. Enpresa horrek batek daki non dauzkan ordenagailu erraldoi batzuetan gordetzen da informazio hura.

Hauek dira teknologia digitalek eskoletan hainbertze erabiltzen dituen kalte batzuk. Erraz igartzen denez, ez eskoletan bakarrik. Eta gehiago ere badaude, bertze artikulu batean agertuko ditudanak: sedentarismoa, sozializazio arazoak, ikasteko zailtasunak…

Zerbaitengatik Silicon Valleykoen umeek ez dute ordenagailurik erabiltzen bigarren hezkuntzara iritsi arte, eta orduan ere neurriz.

Honekin ez dut erran nahi tresna hauek alde onik ez dutela. Eta ez dugu eskatzen guztiz baztertzeko. Neurrian eta zuhur erabiltzeko baizik. Beti ere gogoratu tresnak tresna direla, eta ez dutela izan behar hezkuntza prozesuaren zentroa. Hezkuntza prozesuaren zentroa ikasleak izan behar du.

Tresna helburu eta ikaslea tresna bihurtzen ari ez ote dira? Honelako hezkuntzaren helburua ez ote da ikasleak makina baten mekanismoak bihurtzea?

Zer egin

Gure dokumentuan honelako neurriak hartzeko eskatzen diegu eskolei:

  1. Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan ordenagailurik (ia) ez erabiltzea. DBHn neurrian erabiltzea, egunean ordubete gehienez neurri egokia izan liteke.
  2. Interneterako sarrera kablearen bidez egin dadila. Umeak uhin elektromagnetikoez babestu behar dira.
  3. Familiei askatasuna eman behar zaie nahi duten ordenagailua, nahi duten sistema eragilearekin, erabiltzeko. Software librearen alde jo behar da.
  4. Informazioarekin negoziatzen duten enpresekin harremanak mugatu behar dira, edo hautsi. Gure umeen pribazitatea babestu behar da.

Erreferentziak

Wi-fi uhinen kalteen inguruko ikerketak:

https://www.escuelasinwifi.org/sites/default/files/imagenes/zhou_et_al_2017.pdf

https://www.elettrosensibili.it/wp-content/uploads/2017/10/CEFALEA.pdf

https://www.isnr-jnt.org/article/view/16679

http://tapnewswire.com/2019/04/open-letter-by-uk-medical-doctorshealth-and-safety-of-wi-fi-and-mobile-phones/

http://europepmc.org/article/PMC/3672148

https://www.independent.co.uk/news/education/schools/brightly-lit-classrooms-hamper-ability-of-pupils-to-concentrate-401510.html

Teknologiaren gehiegizko erabilerak izan ditzakeen kalteak:

Kontzentratzeko gaitasuna gutxitzen dutela:

https://bioinitiative.org/wp-content/uploads/pdfs/BioInitiativeReport-RF-Color-Charts.pdf

Autismoarekin ere lotzen dute:

https://bioinitiative.org/wp-content/uploads/pdfs/sec20_2012_Findings_in_Autism.pdf

3. Santaliestra-Pasías AM, Mouratidou T, Verbestel V, et al. Food Consumption and Screen-Based Sedentary Behaviors in European Adolescents: The HELENA Study. Arch Pediatr Adolesc Med. 2012;166(11):1010–1020. doi:10.1001/archpediatrics.2012.646 (JAMA, Q1)

“Conclusion Increased television viewing and computer and Internet use during adolescence is associated with higher odds of consumption of sweetened beverages and lower odds of fruit consumption.”

https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/1355389

4 Gure pribazitatea urratzen duten enpresak:

https://www.bbc.com/mundo/noticias-36797839

https://www.24horas.cl/tendencias/ciencia-tecnologia/los-6-links-que-te-dejaran-claro-cuanto-sabe-google-de-ti-1498843

https://www.slideshare.net/lizpiciosa/el-portafolio-en-la-educacin-inicial-28257121

5 Silicon Valleykoen umeek ez dute ordenagailurik erabiltzen:

https://www.businessinsider.com/silicon-valley-parents-raising-their-kids-tech-free-red-flag-2018-2?IR=T

Nahi baduzu, Independenteak aurrera egin dezan lagundu dezakezu. Idatziz, itzuliz, janariz, irudigintzan, bideogintzan, bertsotan, diseinuan, informatikan, psikologia klinikoan, abokatutzan edo diruz ere bai. Ziberjazarpenari aurre! INDEPENDENTEA LAGUNDU >

Honen harira

3 erantzun “Teknologiaren arriskua hezkuntzan” bidalketan

  1. Eskerrik asko Iñaki. Kontutan hartzekoak dira zuk aipatutakoak, bestalde konturatu naz eskoletan teknologia hitza informatikarekin lotzen dala soilik. Teknologiaren beste hainbat adarren presentzia garrantzitsu falta zaigu eskola- umien kurrikulumean.

  2. Kaixo Iñaki: benetan artikulo bikaina eta ondo osatua.

    “…ordu luzez egoten dira eremu elektro-magnetiko oso indartsuetan murgilduta. Eremu hauen kaltegarritasuna oraindik eztabaidagai dago. Badaude zantzu handiak kaltegarria dela sinesteko; horregatik hainbat herrialdetan kentzen ari dira”.
    Hanbeste mamiren artean honi heltzen diot Iñaki.

    2.010-2.012 garren urte bitartean izango zan, Isabel Celaá Hezkuntza Kontselairia zelarik, gai honeri buruz hedabideetan idatzi bat luzatu nion.

    Bere plangintza itxia ez zen proposamena, imposaketa baizik.

    Ez zuen nahi behardan bezela informatuta egotea. Europar aurreratuen atzerrien mailatik atzean ez gelditu ahal izateko, AITZAKIAKIN, Ikastetxe públiko guztiak informatika ekipo mugikorrak jarri behar zituzten, ikasleak wi-fi uhin sare batetan bilduta daudelarik egunean 6 ordu gutxieenez.

    Lezoko ikastetxeko guraso talde batek eskatu zion zuendaritzari, Hezkuntza kontseilariari proposatzeko, ordenagailuekin bakarrik gelditzea eta routerrak bueltatzea. Beroien kontura ekoiztuko zutela ikasle geletan, kableatua eta entxufeak.

    Idatzian, gogoarazten nion bere arrokeria, Lezoko ikastetxeari erantzun zionean: “Hau da dagoenea; kit osoa artzen dezute edo ezerrez, eta bueltatzen dituzute ordenagailuak ere bai”…Gaur oraindik okerrago, baina orduan ¿non gelditu zen ikastetxe bakoitzan autonomia edo eta burujabetza?, gogoratu hasi nion.

    Baita ere gogoratu nion Ipar eta erte Europako zenbait atzerrik, BioInitiative Report-2.012 informea zabaldu baino len, eskoletalo wi-fiak erretiratzeari ekin ziotela, eta hain zuzen Frantziak, 2.010garren urteko Hezkuntzarako aurrekontuetan 174 milioi euro gastatu zitun wi-fi, fibra optika eta routerrak kentzen eskola eta istitutoetatik, eta internetera konektatu kablen bidez. Kableatuan kostoa, bataz besteko 2.000 eurokoa ikastetxe bakoitzeko.

    Hamar urteren bueltan, hemen eta oraindik etxoiten gaude, baina dioken bezela: “Kablearen bidezko konexioak abantaila handiak ditu, elektro-magnetismotik haratago: azkarragoa da, seguruagoa da, ezin da pirateatu edo baimenik gabe konektatu… Baina horren kontrako jarrera irmoa dago hezkuntza agintarien aldetik. Eta ez dut uste koste ekonomikoarengatik bakarrik dela”……hemen dago GAKOA….eta GAKO hau lotzen det goian aipatu deten AITZAKIAKIN

    Ondo izan lagun

Utzi iruzkina, izen eta abizenez

Azken artikuluak