Bergarako Laboratorium Museoaren beheko solairuan jarri da erakusketa. Hemen euskeraz eta gazteleraz Museoak erakusketaz ematen duen informazioa. Sei hilarri ekarri dira Soriatik, eta horietako lauk badute euskarazko izenen bat. Xehetasun gehiago emango dugu hurrengo sarreretan, oraingoan berria zabaltzera mugatuko gara. Datozen Gabonak arte egongo da zabalik. Eduardo Alfaro arkeologo soriarra da erakusketaren komisarioa, eta bera izan da hilarri gehienak aurkitu eta ikertu dituena. Doktoretza tesia egina du gaiaz.
Momentuz, izurrite –edo izurramen– egoera dela eta, Bergararrek eta haren herri mugakideetako pertsonek bisitatu ahal izango dute bakarrik, berez. Hauexek dira: Antzuola, Oñati, Arrasate, Elorrio, Elgeta, Eibar, Soraluze, Elgoibar eta Azkoitia. Inaugurazio ekitaldian Eusko Jaurlaritzako Ondare Zuzendari Mikel Aizpuru, UNEDeko zuzendari Iñaki Esparza eta Bergarako alkate Gorka Artola izan ziren, besteak beste. Goienaren kronika. El Mirón de Soria. Ama Atan hilarri hauei buruzko zenbait iritzi eta hipotesi.
Erakusketaren ordutegia: Astelehen eta astearteetan itxita. Asteazken eta ostegunetan: 10:00-14:00. Ostiral eta larunbatetan: 10:00-14:00/16:00-19:00. Igandeetan: 10:00-13:00.
Erromatarren garaian euskara presente zegoen Akitanian eta Sorian, eta horren froga fisikoak daude. Nola esan dezakete garai hartan Euskal Herriaren lurraldean bizi zirenak ez zirela euskaldunak (edo proto-euskaldunak behintzat)?
Nahiz eta halako froga ugariak egon, euskalduntze berantiarraren teoria pila bat aldiz errepikatu da ETBko Vasconiaren historia programan, non Veleiako aurkikuntzaren kontra jotzen da lotsagabe. Gure nazioren kondaira faltsutua inposatu du Vocento taldeak, eta erakunde ofizialistak irentsi egiten dute egunero nahiz eta aberchaleen esku egon.
*Soriako Toponimia pittin bat:
-Sierra de KARKAÑA
-Los ZARRANZANOS (aurreHªko. herrixka). Nafarroako Urraul bailaran: ZARRANKANOS
-Los ZARRONES: Almazango danzanteak
-GARRAI (Numanziaondoan)
-Gallinero herritik, ikaragarrizko trafiko seinale: “Al Acebal de GARAGÜETA”. Dehesa de Gª., “castro” batekin, aritz eta pagoen artean.
-UR-BI-ON
-UXAMA (Osma). Nafarroako U(L)TZAMA bezalakoa
…eta abar…