Politikaren matematika

Matematika zientzia zehatza da. Zenbakiek ez dute engainatzen. Hala esan digute txikitatik. Matematika neutrala izan arren, zenbakiek adierazten dutenetik harago, pertsonen interpretazioak eta erabilerak daude eta askotan erabilera maltzurra ere badago. Ez dakit jendeak komunikabideetan maiz agertzen diren zenbakiak sinesten dituen ala ez, baina erne ez bagabiltza, zenbakien atzean, Matematika bere interesen alde erabiltzen duten agintariek engainatuko gaituzte edo horretan saiatuko dira behintzat.

Erromatarren garaian, krisia pizten zen bakoitzean zirku ikuskizun gehiago antolatzen zuten eta ogia banatzen omen zuten. Frankismoan, zezenak eta futbola (eta ogia?), diktaduraz ahantz gintezen. Orain eta hemen ere, egoera ekonomiko larriaz ez gaitezen kezka, ikuskizunak (artistikoak soilik ez) antolatzen segitzen dute, baina ogirik gabe; oraingoan gu gehiago txunditzearren, diru eta lagun kopuru altuak handinahi erabiltzen dituzte.

Bilboko hegoaldeko saihesbidean egunero, batez besteko 9.400 kamioi eta 14.300 auto ibiliko zirela aurreikusi zuten. 2011n ireki eta bost urtera aurreikusitakoaren erdia besterik ez zen erabiltzen, kamioien kasuan herena. Kalkulu hori aurreikusi zuten teknikariak eta politikariak kargutik bota al zituzten, hain kalkulu okerra egiteagatik? Ala hori esan zuten obra erraldoi hori justifikatzearren, jakinda gezurra zela?

Radio Euskadiko kazetari batek egun batean esan zuen “krisia gainditua egon arren, 90.000 mila euskal herritar muturreko bazterketan bizi dira…”. Lasai arraio geratu zen. Eusko Jaurlaritzaren arabera, 127.399 herritar pobreziak jota. Nafarroan, 36.911 lagun. Ipar Euskal Herrian, auskalo! Nola esan daiteke krisia gaindituta dagoela hiru milioiko Herri batean, hainbeste jende muturreko egoera ekonomiko larrian bizi bada?

Zaldunborda, Amazon, Garbera… bezalako salmenta-puntu handiak eraikitzean milaka enplegu sortuko direla aipatzen da beti. Inork eskatu al dio administrazioari zehatz-mehatz azal dezala zeinek, non, nola, noiz arte, eta zenbateko soldataz sortuko diren enplegu horiek? Badaezpada ere, ez digute esaten inguruko herrietan horren kontura zenbat lanpostu galduko diren.

Euskal herritarron batez besteko soldata 2.279 eurokoa omen da. Hau ere prentsan azaldu da, inork zalantzan jarri gabe. Milaka gaztek, emakumek eta bestelako langile arruntek 1000 euro inguru edo gutxiago irabazten dutela eta, oro har, aipatu kopurua funtzionarioek kobratzen dutela kontuan hartuta, zein ari da hilero milaka euro jasotzen batez bestekoa hori izan dadin? Datu matematikoa benetakoa izan arren, zenbaki horrek ez du errealitatea adierazten, gutxi batzuk soldata itzela eskuratuta lasai bizi diren bitartean, familia asko larri ibiltzen da hila bukatzeko. Hemen batez bestekoa erabiltzea langileei adarra jotzea da.

Azken urteetan Euskal Herrian ikuskizun erraldoiak antolatu dira, hirietan eta bestelako herrietan. Halakoak antolatzeak herriari zenbateko onura ekarri dion entzutea ohikoa da: milioika euroz, milaka lagunez, ehunka enpleguz mintzatzen da. Baina, jakinik ohiko politikaria ez dela negozioz negozio zenbat euro mugitu den galdezka joan, inork pentsatu al du nola kalkulatu diren halako kopuru handiak? Benetako datuak al dira horiek? Doako sarreren edota leku zabaletan egindakoen kasuetan, nola kalkulatu da hori, kaleko joan-etorriak zenbatuta Oreretan bezala? Bilbon MTV ikuskizun erraldoiak 47 milioi euro utzi omen zituen, baina noren eskutan? Soldata beraren truke, aparteko orduak sartu behar izan zituzten langileenetan?

Gasteizko Parlamentuko alderdi politikoek izendatutako ordezkariek Estatus berrirako proposamena aurkeztu behar zuten egunaren bezperan, Eusko Jaurlaritzak egindako inkesta batean independentziaren aldekoak % 20 zirela azaldu zen. Izan ere, EAJk, PSOEk eta Podemosek adostutako testuak ez zuen autodeterminazio edota erabakitzeko eskubidea jaso. Kasualitatea al da bi adierazpenak ia batera egitea? Eta eskubideaz mintzatzen denean, axola al du zenbat laguni dagokion eskubide bat? Egin dezatela erreferenduma, orduan jakingo dugu zenbat independentista dagoen.

Klimari buruzko Munduko Bilkura, Lurra agortzen ari gara, konponbideak ez badira berehala abian jartzen, galduko gara. Eusko Jaurlaritzak 40 neurri prest ditu klimaren aldaketari aurre egiteko. Gure lurraldeko Petronor, Boroa eta Zubietako erraustegiak, Castejongo Zentral Termikoak, eraikitzen ari den AHT… klima-aldaketari egindako euskal ekarpen jasangarria dira. Azpiegitura hauek suntsitutakoa ezin da 40 neurriz berreskuratu. Oraingoan, azpiegitura horiek egiteak zenbat milioi euro balioko digun isiltzen saiatuko dira, baina ziur nago 40 neurri horietan gastatuko dutena baino gehiago izango dela.

Hilero prentsan langabezia gora eta behera, milaka langabe gutxiago edo gehiago, pobrezia gora, enplegua behera datuokin zorabiatzen gaituzte, gure adia kopuru horietan jar dezagun, kopuru horiek garrantzitsuak balira bezala. Horrela ahaztuko ditugu langileen eskubideen aurka estatu-kolpe bat burutu dela, enpresariek milaka langile nahieran erabiltzeko dituztela, emakumeek eta gazteek soldata eskasa jasotzen dutela, kontratu gehienak (% 90) aldi baterako direla. Eta egoera hau ez da gizarte-zerbitzuen bidez aldatuko.

Koronabirusen kontura ere, kutsatu kopurua igo egin da, 768, baina tasa 6,9ra jaitsi da, baina 100.000 biztanleko 500 lagun baino gehiago daude, hala ere, hildakoak gutxiago izan dira aurreko astean baino, 73, baina orain dela bi aste baino gehiago… prentsan maiz ikusten dira herritarrok nahasten gaituzten datuak; eta gure herrian zenbat hil diren oraindik ez dakigu. Sen onak esaten digu aditu independenteen batzorde tekniko batek behar den informazioa argi esan eta erabaki egokiak hartuko lituzkeela; baina, agintariek nahi dutena egingo dute, agintzea izugarri gustatzen baitzaie.

Bukatzeko, herritarrak nahasteko zenbaki kopuru handiak, ehunekoak, estatistikak… nahieran erabiltzen dituzte arduradun politikoek, jakin badakitelako herritar arruntak ez duela kalkulurik egingo egia den ala ez baieztatzeko. Zoritxarrez, komunikabide gehienetan adierazpenak huts-hutsean eta gordinean transmititzen dira, inolako ikerketa edo zalantzarik agertu gabe, askotan kontraesankorrak edota absurdoak izan arren.