Euskal nazioaren eta herritarren oinarrizko eskubideen eta betebeharren karta aurkeztu du Bat Garak Aberri Egunean

Agiria Euskal Herriari

Bat Gara prozesuan esku hartzen dugun independentistek, gure iritziz Estatu egiazki demokratikoa zer den abenduaren 7an Durangon zehaztu genuen, Euskal Herriko eskualde ezberdinetan eztabaida publikoak egin ondoren.

Ondotik, neguan, eztabaida publiko berriak Euskal Herriko eskualde ezberdinetan eginez, justizia gauzatzeko euskal nazioaren eta herritarren oinarrizko eskubideak eta betebeharrak zein izan behar liratekeen gogoetatu genuen. 2025eko Aberri Egunean, gogoeta horren emaitza euskal herriari aurkezten diogu: “Euskal nazioaren eta herritarren oinarrizko eskubideen eta betebeharren karta”.

Aberri Egunaren ondotik, eskubide eta betebehar horiek gauzatzeko elkarlana proposatuko diegu euskal herritar guziei.

Euskal nazioaren eta herritarren oinarrizko eskubideen eta betebeharren karta

Nazioarteko erakundeek, euskal nazioari bermatu behar diote:

• autodeterminatzeko eskubidea;
• kanpoko indarrezko esku-sartzerik gabe, Estatu euskalduna eta demokratikoa ukaiteko eskubidea;
• nazioarteko erakundeetan berdintasunez esku hartzeko eskubidea.

Estatu euskaldun eta demokratiko batek, Euskal Herrian bizi den orori bermatu behar lioke:

• euskal naziotasuna ukaiteko eskubidea;
• naziotasun bat baino gehiago ukaiteko eskubidea.

Estatu euskaldun eta demokratiko batek, herritar orori, inolako murrizketarik gabe Euskal Herrian euskaraz bizitzeko eskubidea bermatzeaz gain, eskubide unibertsal hauek bermatu behar lizkioke:

• bizitzarako eskubidea;
• bere gorputzarekiko begirunerako eskubidea;
• sexua, generoa, joera sexuala, jatorria, erlijioa edota pentsaeragatik bereizketarik gabeko eskubide berdintasuna;
• adierazpen askatasunerako eskubidea;
• bizitzeko behar dituen oinarrizko gauzak, hauek direlarik lurra, baliabide naturalak, etxebizitza, energia, elikagaiak, sendagaiak
  eta garraiobideak ukaiteko eskubidea;
• ingurumen osasungarrirako eskubidea;
• bere biziarekin noiz bukatu hautatzeko eskubidea;
• ezin balu erabaki, bere ahaide hurbilekoenak edo hurbilekoenek beretzat erabakitzeko eskubidea;

horrez gain:

• emakumeei, beren umeen erditzeko baldintzak hautatzeko eskubidea;
• haurrei, hezkuntzarako eta bizitzeko behar dituzten oinarrizko gauzak ukaiteko eskubidea;
• gurasoei, beren haurren hezkuntza hautatzeko eskubidea;
• aniztasun funtzionala dutenei, bizitzeko behar dituzten oinarrizko gauzak ukaiteko eskubidea.

Estatu euskaldun eta demokratiko bateko herritar orok, betebehar hauek lituzke:

• euskara jakitearen betebeharra;
• herritarren eskubideak errespetatzearen betebeharra;
• herritarren eskubideak errespetaraztearen betebeharra;
• herritarren elkarbizitza antolatzeko instituzio politikoetan esku hartzearen betebeharra;
• herritarrek bizitzeko behar dituzten oinarrizko gauzen ekoizpenean zuzenki edo zeharka esku hartzearen betebeharra.

Estatu euskaldun eta demokratiko batek betebehar hauek lituzke:

• munduko herritar guzien arteko injustiziak desagerrarazteko ahalegina egitearen betebeharra;
• euskal naziotasuna nahi duen orori Euskal Herrian bizitzeko eskubidea bermatzearen betebeharra.

Bat Gara, 2025eko apirilaren 20an, Aberri Egunean