Autoritatearen esanahira joanda, mendekoak diren pertsonei agintzeko edo haiek gobernatzeko eskubidea dela aurkitzen dut. Autoritate posizioan dagoen pertsona batek mendekoak diren pertsonekin BOTERE bat erabil dezake. Baina zer nolako boterea? BESTEEN GAINETIK edo BESTEAREKIN BATERA erabili dezakeen botere bat.
Politikan, lanbidean, erlazioetan, haurren hezkuntzan eta zaintzan, besteen pentsamenduak eta ekintzak kontrolatzeko ahaleginean ibiltzen gara, pertsonek gauzak egin ditzaten, benetan egin nahi duten ala ez alde batera utzita. Oso tentagarria da ahulago, txikiago ikusten dugunaren aurrean daukagun botere fisiko, emozional, praktiko edo funtzionala erabiltzea, askotan beraien hobe beharrez, egin beharko lukeela pentsatzen dudan hori lortzeko estilo desberdinak erabiliz (agindu, mehatxu, zigor, erru…). Sarritan, hau baino aukera gehiagorik ez dagoela senti dezakegu.
lehentasuna bien arteko elkar ulertzean jar daiteke, lortu nahi dudan horretan jarri ordez
Eta bai, men egitea edo obeditzea bilatzen badugu, batzuetan funtzionatzen du. Baina ardura, kontzientzia, irizpide kritiko eta barne gogoz bultzatutako elkarlanerako probabilitate handienarekin kudeatzea bilatzen badugu, ez du funtzionatuko. Honez gain, gehien maite dugun pertsonekiko izan nahi dugun harremana zaintzeko ere, ez litzateke biderik erraz edo eraginkorrena izango. Boterea erabiltzeko modu horrek beharrizan batzuk asetzen dituen bitartean, kostu bat du: deskonexioan, erresuminean, isolamenduan eta alienazioan lagun dezake.
Orduan, zer esan nahi du BOTEREA BESTEAREKIN batera erabiltzeak? Norberarentzat eta bestearentzat garrantzitsua den hori aurkitu eta zaindu nahi du, bientzat onuragarri izan daitekeen irtenbidea topatu ahal izateko. Horretarako, lehentasuna bien arteko elkar ulertzean jar daiteke, lortu nahi dudan hori lortzean jarri ordez.
Gizakiok kolaboratzeko nahia dugu. Gure behar unibertsaletako bat da. Besteen ongizatea axola zaigu eta horretan laguntzeko barne gogo bat dugu. Aldi berean, horrek ez du esan nahi uneoro eta denekin elkarlanean aritzeko prest gaudenik. Besteei laguntzea naturalki irteten zaigu hiru baldintza ematen direnean:
- gure beharrak zainduta daudenean.
- gureak ere axola duela sentitzen dugunean.
- emateko, egiteko… aske sentitzen garenean.
Beste era batera esanda: exijentziak besteari emateko gogoa kentzen digu.
Gatazkak izatea ez da arazoa; arazoa da epaiketa, etiketa eta exijentzietan trabatuta geratzea
Horrek ez du esan nahi, autoritatea BESTEAREKIN batera erabiltzen dugunean, gatazka guztiak saihestuko ditugunik. Gatazkak izatea ez da arazoa, baina arazoa bihurtzen zaigu epaiketa, etiketa eta exijentzietan trabatuta geratzen garenean. Autoritate lekuan egonik, nirea zintzotasunez adierazteko, besteena enpatiaz entzuteko, beharrezko zaidanean mugak ezartzeko eta gatazkak konpontzeko, BESTEAREKIN BAT egiten lagunduko diguten baliabideak eta erremintak izateak asko erraztuko digu bidea.
Gure boterea besteekin batera erabiltzeko modu berriak aurki ditzakegu, batez ere ezagutzen dugunak gogobetetasunera ez bagaramatza. Ikuspuntu honek eskatzen du, geurea bermatzeaz gain, besteena ere aintzat hartuz elkar topatuko dugun lekua izango dela konfiatzea.
Nerea Mendizabalen webgunea / nereamendizabal.eus
Ez dakit, Nerea zestoar hori,
Ezen badirudi mundua aldatu egin dela bere ardatzetik.
Orain badirudi elkarri gerra egitea dela ardura nagusia; eta arma-trafikoa zeregin printzipala.
Galdetu bestela USA, Moskou, Ipar-Koreari eta gainerakoei.
Pentsa ea zure ofizioa aldatu behar ote duzun.
Ederra! Autoritatea ulertzeko moduan ere ba dago koska handi bat. Autoritatea hartzea ardura bat bezala hartzen dut, traineruak patroia behar duen bezala, kasu batzuetan norbait komeni zaio kolektibitateari erritmoa markatzeko, ortzemugari adi egoteko, olatu eta haizeari, arraunlariak bizkarrez aritu behar diralako besteak beste.
Arazoa dator autoritatea fetitxe bat bihurtzen denean, denon gainetik dagoen figura akatsgabea, iraungitzen ez duten leinuak sortzen dituena. Nonbait irakurri nuen komunitate batzuetan urtaroaren edo egoeraren arabera ezarri edo kentzen zirela autoritateak, beti ere komunitatearen zerbitzuan eta inoiz ere ez alderantziz, eta autoritate horiek beharrezkoak ez zirenean jendartean urtzen zirela, adibidez, neguan autoritate zurrunagoa zegoen eta udaran batere ez, baita gatazka edo bake garaietan e.a. Labur bilduz tresna kolektiboa edo boterekeriaren muga argiak behar dira beti ere herritik ezarrita zilegitasuna.
Honek beste neurri bateko gizarte eta garapena eskatzen du halabeharrez, demokrazia zuzena berma dezakeen neurri eta kalitatekoa.
Azterketa ona. Asko gustatu zait gogoeta hau. Nik uste dut batzuetan terminoak nahasten ditugula. Adibidez, ez da gauza bera erreprimitzea edo zigortzea eta mugak jartzea. Gure seme-alaben hazkuntzan, batzuetan mugak jarri behar dira, pertsona heldugabeak eta esperientziarik gabekoak baitira oraindik, eta zenbait gauzatan gidatu behar dira. Nire ikuspuntutik eta esperientziatik, lehenik eta behin argudioak eman behar dira, eta gogoeta egiten saiatu, logikoki. Adibidez, -Bihar goizeko zazpietan jaiki behar duzu, ez sartu oso berandu ohera. Gero ez duzu zure ongizaterako denbora lo egingo. Horrekin nerabeak ulertzen badu, konpondutako gaia. Ulertzen ez badu, muga bat ezarri behar duzun puntua irits daiteke, -“X” orduan ohean egotea derrigorrezkoa da-. Beste erremediorik ez badago, oraindik bere heldutasun ezak gidatu behar duen pertsona bat izanik, nire ustez justifikatuta dago. Eta mugatzat jotzen dut, eta ez errepresiotzat, nerabearen onerako baita, nahiz eta berak ez jakin. Mugari jaramonik egiten ez badio, tematzen jarraitu behar da, inoiz ez errepresiora iritsi. Egia esan, ez da beti lortzen hezitzaile gisa bide zuzenetik joatea, eta batzuetan jarrera errepresiboetan erortzen gara. Ni neu askotan erori naiz horrelako jokabideetan. Baina, oro har, nire modua gogoetatsua da. Nik tabakoa erretzen badut, ezin dut esan tabakoa ez erretzeko. Askenean, aitak erretzen duela geratzen zaie. Nik egin dudana eta oraingoz funtzionatzen ari zaidana (Oraingoz, kontuz. Ez da inoiz dena ziurtzat jo behar), adibidearekin predikatzea da. Baina nik erretzen badut, nola predikatuko dut exenpluarekin? Ba erretzeari utzi, eta azaltzea zein zaila den erretzeari uztea. Nire seme-alabek galdetzen zidaten, zergatik da zaila? Esan nien, ba al dakizue egarri zaretenean? Antzekoa da, gorputzak egarri zarenean bezala behar du zigarroa, zenbat eta denbora gehiago igaro erre gabe, urik edan gabe denbora gehiago egongo bazina bezala da . Nire seme-alabek erantzun zidaten, orain ulertzen dugu eta haien laguntzarekin, nahiz eta haurrak izan, erretzeari utzi nion. Exenpluarekin ikasi dute: – Tabakoa txarra da, nahiz eta nik erretzen dudan, bere garaian oker nengoelako eta orain uztea kosta egiten zaidalako, egarria izatea bezala delako, baina borondatearekin eta laguntzarekin utzi egin daiteke. Eta zuek ez hasi inoiz.
Alkohola, eta legezko eta legez kanpoko gainerako drogak, gauza bera. Substantzia batzuez abusatu dut, nire osasuna zertxobait kaltetuta dago. Horregatik zaindu zaitezte eta ez ezazue nik bezala egin. Nik “Anti adibidea” deitzen diot, harekin predikatzerik ezin baduzu, “Anti adibidea”rekin egin. Predikatzeko, jakina, aldatu egin behar da (Nik, txiki-txikitatik nire seme-alabei hau kontatu diet, ez dut itxaron 14 urte izan arte, jada ezer kontsumitzen ez dudanean, ez kontsumitzeko azaldu diet. Tabakoa izan ezik, gero konpondu egin bainuen, lehen esan dudan bezala). Oraingoz, batek 16rekin eta besteak 14rekin ez dute ez erretzen ez edaten. Lagunekin daude, batzuek tabakoa erretzen dute, batzuek txirriak erretzen dute noizbait eta alkohol pixka bat edaten dute. Nireek, orain arte eta “baieztatuta”, ez dute horrelakorik kontsumitzeko gogorik eta abusatzeko are gutxiago. Ea zenbat irauten duten horrela, hori beste kontu bat izango da. Adibidea eta egia aurretik jarrita, pertsonak gauzak ulertarazteko modurik onena da. Eta hori gizarte heldugabe batera estrapolatzean berdina da. Lehenik eta behin, gizarte hau aldatzeko, ereduarekin predikatu behar dugu, eta gaizki ikasitako gure ohitura okerrak aldatu. Horietaz jabetzen garenok behintzat, beste ikaskuntza txar batzuk, ezin ditugu aldatu ikusten ez baditugu, pedagogiaz ikusarazten ez badizkigute, noski! Etiketena demagogiarekin ere erabiltzen da. Gauzek izenak dituzte, pertsona bat herrena bada, herrena da, eta ez etiketa bat, horixe da dena. Pertsona batzuek ideia edo jokabide jakin bat izan nahi dute, baina beren ideiei eta jokabideei ematen zaien izena esaten diezunean, ez etiketatzeko esaten dizute. Kasu honetan, ezinezkoa da zure balio-eskalan sartzen ez diren ideiak eta jokabideak dituen norbaitekin akordioak lortzea, eta ezin zaizu eskatu ez etiketatzeko eta kaltegabeko zerbaiti buruz hitz egiten ari bagina bezala entzuteko.
BOTEREA eta DOMEINU(A) :
(Herri-boterearentzat!)
Erdaraz “poder” :
1. Gaitasun, ahal, ahalmen, botere:
Jendea lasaitzeko gaitasuna dun.
Ez zuen ezer erabakitzeko ahalmenik.
Botere magikoak dituela dio.
2. Botere, aginte, aginpide, esku:
Botere osoa bere eskuetan izan zuen.
Erdaraz “dominio” :
1. [superioridad] nagusitasun
2. [conocimiento] menderatze, menperatze
3. [territorio] jabetzako lur; agindupeko lur
4. [ámbito] eremu, arlo
5. (Inform.) domeinu.