Boris Johnsonek atzean, edo gure subkontzientean, uzten duena

Boris Johnsonek agur esan dio gobernuburu karguari (edo, hobe esanda, agur esatera behartua izan da), baina oraindik, eta bere ordezkoa aukeratzen den arte, boterean jarraitzen du. Ez da, beraz, “Boris Johnsonek Gobernua utzi du”, baizik eta “Boris Johnsonek Gobernua utzi al du?”

Pandemiarekin bezala, galdera ikurra ezinbestekoa da bizi dugun errealitate mediatikoa ulertzeko – pandemiari ere ez zaio konklusio zehatzik eman, beldurrak edo arerioak gure artean jarraitzen duelarik. Ongi etorri gure garai nahasietara, non mehatxuak hasi egiten diren baina guztiz bukatutzat ematen ez baitiren. Comeback bat egin dezakete gai hauek edozein unetan (Trump aipatzea ahaztu egin zait), horrela gure subkontzienteak lan eta lan arituko dira, benetako bakea aurkitu ezinik, beldurraren gurpila koipeztatzen jarraituz.

Abian da jada Johnson, edo Pinocchio, azkenaldian Erresuma Batuko medio batzuk deitu dioten bezala, ordezkatzeko lehia (eta aurreikusi dezakegu jada lehia ikuskizun aparta izango dela). Bitartean, “Brexit-a aurrera eramateagatik” historiara igaroko dela adierazi duten komunikabide gehienei ahaztu egiten zaie Brexit-aren proiektuak ez duela egun populazioaren gehiengoaren babesik. Johnsonen burutzak atzean uzten duen herrialdea, gainera, ez da jada Johnsonek boterea hartu zuen garaiko herrialde bera.

Medioetan era komeriatsuan behin eta berriz erakutsia izan den Johnson – ez duena ikusi aterkia ireki ezin dezakeen bideoa, sare sozialetan ere zabaldu dena-, ez da Monty Python-eko seigarren kidea, politikari banatzailea baizik. G7-ko gainontzeko herrialde buruekin alderatuta izango du honek bere alde xelebrea batzuen ustez behar bada, baina politika neoliberalak defendatzen ditu Johnsonek ere. After all, politics means business – gero eta era nabariagoan gure mundu modernoan.

Trumpekin sarri alderatu duten Johnsonek (biak dira, azken finean, populismoaren semeak), Erresuma Batuak azken hamarkadotan izan duen edozein Lehen Ministrok baino aldaketa sakonagoak eragin dizkio herrialdeari. Honek dudarik gabe herrialde pobreago bat utzi du atzean: Pobreagoa ekonomiari, osasunari, ekologiari, gizarte-kohesioari, baita moralitateari ere, dagokienez.

Ekonomia

Johnsonen Kontserbadoreen alderdiak gehiengo osoa lortu zuen azken hauteskunde orokorretan hiru arrazoi nagusirengatik. Brexit-a aurrera eramango zuela adierazi zuen; Corbynismoa suntsitu zuen; eta Ingalaterran hamarkadotan zehar ahaztuak izan ziren Ingalaterrako eta Galeseko meatze-gune ohiak berriz ere ekonomikoki indartzeko promesa egin zuen.

Hauteskundeak gertatu eta hilabete batzuk beranduago, COVID-aren pandemiaren titularren erdian, diru publikoa gastatzen hasi zen Erresuma Batuko Gobernua, historia garaikidean inoiz egin izan ez zuen eran. Guztira, 400 mila milioi libera inguru xahutu zituen Gobernuak, munduko beste administrazio askorena ere izan zen ‘pandemiaren aurka borrokatzeko’ lelopean.

Johnsonek herritar arrunten zergak murriztuko zituela zin egin zuen hauteskundeen aurreko bere alderdiaren manifestuan, baina kontrakoa egin du bere gobernuak, gizarteko negoziorik eta pertsonarik aberatsenak babestuz.

Brexit-ak ezinezkoa bihurtu du ostalaritzan, hegazkingintzan eta abarretan lehen adina langile eskuratzearen aukera, honek benetako krisia eragin duelarik gizarteko sektore askotan.

Kezkagarria da elikagai-bankuak nolako abiaduran hazten ari diren. Egun, elikagai-banku gehiago ditu herrialdeak McDonald’s-ak baino, eta gogora dezagun zenbat gustatzen zaion Erresuma Batuari janari lasterra…

Kezkagarria da herrialdearen etorkizuneko zorraren aurreikuspena ere. Tamalgarria, dutenen eta ez dutenen artean handitzen ari den tartea, arrakalaren sakontzea.

Austeritate gehiago al datorkio Erresuma Batuari? Ikusteke dago Johnsonen ordezkoak ekonomiaren balantza zuzentzeko neurririk hartuko ote duen. Ukrainako gatazkaren aitzakiapean, defentsarako diru gehiago bideratuko zuela adierazi zuen Johnsonek Madrilen orain dela gutxi egin zen NATOren goi-bileran. Tradizio militar handia duen herrialde honetan, dena den, haserrea nagusitzen ari da, gero eta lagun gehiagok, bizimoduaren garestitzearen krisiaren erdian, argindarra ordaintzea ala janaria ordaintzea aukeratu behar dutelako.

Osasuna

Milioiak gastatu zituen Johnsonen Gobernuak COVID-aren pandemiaren erdian ospitale eta osasun-zentro publikoentzat ‘babes tresneria’ erosteko. Kontratu batzuen inguruan eskandalua sortu zen, gainera, ministroek kontratu hauek sektore pribatuan lan egiten zuten laguntxoekin sinatu izan zituztelako.

Osasun-sistema publikoak inoiz baino itxaron-zerrenda luzeagoak ditu egun herrialde honetan, hau ere pandemiaren aitzakiapean gertatu delarik, eta ospitale-tratamendua behar duten lagunen kopurua 6,5 milioira iritsi zen joan den hilabetean, herrialdeko bederatzi herritarretik bat itxaron- zerrendan dagoelarik, kasu askotan urtebeteko itxaronaldiarekin gutxienez. Honek, noski, osasungintza pribatua erabiltzera bultzatu du fakturari aurre egin diezaiokeen jende asko (mundu osoan zehar ikusten ari garen fenomeno latza).

Era berean, ‘COVID-aren aurka’ ezarritako neurriek buruko gaitzetan izugarrizko eragina izan dute, egun buruko gaitzen pandemia baten aurrean gaudela adierazi dutelarik adituek. Egoera kezkagarria da ume eta nerabeen artean ere, orain bizitzaren garestitzearen krisiak haien familietan sortzen dituen presio berriei ere aurre egin behar dietenak.

Kontserbadoreek azken hauteskundeetako haien manifestuan jaso zuten Ingalaterran 40 ospitale berri eraikitzeko promesa ere argia ikustetik urrun dagoenean, osasunari dagokionez, erronka erraldoia du aurrean Johnsonen ordezko izango den hurrengo Lehen Ministroak.

Ekologia

Ukrainako gatazkaren aitzakiapean, gero eta gehiago dira munduan zehar energia berdeen alde indartsu apostu egiteari utzi dioten administrazioak. Erresuma Batua ez da salbuespena. Glasgowen egin zen Nazio Batuen klimaren azken gailurra. Promesaz beteriko ekitaldi gisa saldu ziguten medioek. Orduz geroztik, energia nuklearraren aldeko apostu tamalgarria nagusitu da berriz ere Mendebaldeko herrialde askoren artean.

Gizartearen kohesioa

Johnsonek herrialdearen politikan eszenatokia hartu zuen jada banatzailea zen Europar Batasuna uzteko Brexit-aren kanpaina abian jarri zuenean. 52 alde eta 48 kontra emaitza lortu zuen Brexit-aren 2016ko erreferendumak era larrian zatitu du jada klase sozialen banaketa egunero pairatzen zuen herrialdea.

Johnsonen Lehen Ministro urteek are gehiago banatu dute gizartea, eta ez bakarrik Brexit-ari dagokionez, baizik eta baita honekin erlazionatuta dagoen beste gai bati dagokionez ere: immigrazioa.

Egun Brexit-aren aldeko babesa gutxiengo batek ematen badu ere, askorentzat Mantxako Kanala zeharkatuz herrialdera ailegatzen den immigrazioa arazo bat da. Iaz 28.000 pertsonak baino gehiagok egin zuten Erresuma Batuko kostarako bidaia arriskutsua, 2019 urteko 1.900 pertsonekin alderatuz. Gobernuak etorkin hauek Ruandara bidaltzeko asmoa (haien babes eskaerak bertan kudeatuak izateko, eta kasu askotan etorkin hauek Afrikako herrialdean bizitza berri bat has dezaten bultzatzeko), dena den, luze eta zabal kritikatua izan da.

Aldi berean, Erresuma Batuko batasunak une zailak bizi ditu, Westminsterren atsekaberako. Brexit-aren Ipar Irlandako Protokoloak Britainia Handia eta Ipar Irlandaren arteko itsasoan salerosketa muga bat eratu du, eta honek arazoak ekarri dizkio Ipar Irlandako gobernuari, ekonomiari eta kohesio sozialari. Johnson, alde bakarrez, Brexit-aren akordioko Ipar Irlandako Protokoloa bertan behera uzten saiatu da, Erresuma Batuak Europar Batasunarekin duen bataila are gehiago sakonduz. Gai honen inguruan oraindik entzun beharko ditugunak!

Eskozian ere nabaria izan da Johnsonen presentzia. Azken honen Erresuma Batuko burutza izan da Eskozian independentziaren aldeko sentimendua berriz ere berpiztu duena (nahiz eta batzuek orain erreferendum baterako garaia ez dela uste duten; ala manipulatutako ondorioa besterik ez da hau ere?)

Moralitatea

Zer esan gure garaiko gobernuen moralitatearen edo honen faltaren inguruan? Botereak egun bizi duen moralitate-krisiaren beste adibide bat besterik ez da Johnson. Brexit-aren kanpainia, azken finean, gezur baten inguruan diseinatua izan zen. Erresuma Batuak Europar Batasunari astero 350 milioi libera bidaltzen zizkiola izan zen kanpainiaren ardatzetako bat, diru hau osasungintza publikora bideratua izan zitekeela argudiatuz.

Moralitate gutxikoa izan zen zentzurik izan ez zutela eta arazo larriak sortu zituztela egun frogatua izan den osasun-arauak ezarri eta hauek apurtzea ere. Herrialdean lagun asko familia-kideen hileta-elizkizunetara joan ezinik geratu zirenean, Johnson, bere gobernu-kideekin batera, festan zegoen.

Eta zer adierazi Ukrainako gatazkari dagokionez? Herrialdeak ez du historiatik ikasi eta berriz ere Tony Blairren akats kriminal ez-aitortuak errepikatzera kondenatua dagoela dirudi, manipulatutako errealitate eta honek sortu duen guda baten alde apostu eginez, bakea bultzatu beharrean.

Hurrengo herrialde-buruak oinordetzan jasoko duen zerrenda ez da makala, beraz. Hau guztia, gainera, geroz eta babes txikiagoa duen monarkiaren itzalpean.

Margaret Thatcher bezala, Johnson kargua uztera behartua izan da, eta, Thatcherrek bezala, Johnsonek ‘heroi’ sona hartu du gizarteko zirkulu batzuetan. Geroz eta mediatikoagoa bihurtzen ari den Erresuma Batuko politikan Johnsonek oraindik ere zer esana emango duela adostu dute askok. Uda bukatzeko geratzen diren hilabeteotan herrialdearen buruan jarraituko du, horrela uste da momentuz behintzat, eta bere ordezkaritzaren lehiak prentsaren azalak beteko ditu bitartean.

Handik aurrera, Johnson, Trumpen antzera, oraindik ere herrialdeko politikan eragina izango duen irudia izatea espero dezakegu. Gure subkontzienteetan beldurra eragiten duen beste pieza bat izaten jarraituko du honek, medioek, noski, lagunduta.