Gwilym Bown Rhys kantari galesa Galesko Yr Wyddfa (Snowdonia ingelesez) mendi enblematikoaren magalean hazi zen, eta kantari ezagunenetako bat bihurtu da musika galesean, O Groth y Ddaear (Lurraren barren-barrenetik) lehen diskoa 2016an kaleratu zuenetik. Gainera, Eisteddfod jaialdi nazionalean Urteko Galesezko Disko Onenaren Saria irabazteko zorian izan zen, BBCren Radio 2 Folk Awards sarietarako izendatu zuten, eta Galesko Folk Sarietako artista bakarlari onenaren saria eraman du. 2025ean atera du bere azken diskoa: Aden.
Gwilym ezinbesteko erreferentzia bihurtu da Galesko folk musikan eta, oro har, galesezko musikan, Galesen zein munduan. Aurtengo udaberrian, gure artean izan genuen bisitari, eta haren kontzertuak entzuteko parada izan genuen. Begotxu Olaizola lagun euskal galesdunak haren berri eman zigun kantaria Usurbilen zebilela, eta Gwilymekin jarri gara harremanetan. Berehala gure artean izango dugu berriz ere. Jakin dugu Gernikako Arbola gure ereserkia ere kantatu duela. Galdera batzuk egin dizkiogu:
Zer-nolako musika jotzen duzu? Zergatik hautatu zenuen galesez kantatzea?
GWILYM BOWN RHYS: Abesti tradizional eta originalen nahasketa bat kantatu eta jotzen dut, galesez. Berez atera zitzaidan galesez kantatzea, ni natorren tokiko hizkuntza komuna delako. Beraz, inoiz ere ez zait bururatu ingelesez abestea.
Galesez kantatzeaz gain, Gernikako Arbola eta Txoria txori kantatzera ausartu zinen, euskaraz. Nola ba?
Txoria txori Euskal Herrira bidaiatzen nuen bitartean ikasi nuen, eta han kantatzen dut kontzertuak egiten ditudanean. Gernikako Arbola duela gutxi ikasi nuen, Euskal Herriari buruzko Galesko Telebistaren dokumental baterako.
Non jo duzu? Nola hartu zuten entzuleek? Nolako giroa izan zen?
Zortea izan dut, Euskal Herriko leku askotan jotzeko aukera izan dudalako (Donostia, Bilbo, Gasteiz, Iruñea, Hernani, Lekunberri, Errenteria, Elizondo, Andoain, Etxarri-Aranatz, Usurbil… ), zerrenda benetan luzea. Harrera eta giroa abegitsua, beroa eta zoragarria izan da beti.
Gernikako Arbola Euskal Herriaren ereserki nazional historikoa da. Baduzue Galesen antzeko ereserkirik? Noiz hasi zen?
Bai, gure ereserki nazionala Hen wlad fy nhadau da (Nire gurasoen lurralde zaharra). 1856an idatzi zuten Pontypriddeko aita-seme batzuek, Gales hegoaldean. Ezagun egin zen, eta berehala hartu zen ereserki nazionaltzat.
Kirol ekitaldi batean kantatu zen lehendabizi ereserki nazional gisa: 1905ean, Gales eta Zeelanda Berriaren arteko errugbi partida batean, Zeelanda Berriko taldearen haka-ri erantzunez, jokalari galestarrak abestia kantatzen hasi ziren, eta jendetza batu egin zitzaien.
Zure ustez, nolako rola du musikak herri gutxituetan?
Uste dut musika elementu garrantzitsua dela kultura eta hizkuntza gutxituak ospatzeko, eta tresna handia dela erresistentziarako eta eskubideen aldeko borrokarako. Historikoki, hori mundu osoan ikus daiteke: abestiek jendea bateratzeko indarra izan dute. Galesen, kultura nazionalaren adierazpen indartsuenetako bat dira.
Noiz itzuliko zara Euskal Herrira?
Aurtengo azaroan itzuliko naiz Euskal Herrira, eta han nagoen bitartean pixka bat abestu ahal izatea espero dut. Irrikan, egia esateko.
Diolch/mila esker, Gwilym, zorte on! Horixe espero dugu, zuk kantatzea eta gu hor egotea, zu eta Iparragirreren Gernikako Arbola entzuten!
* * *
Gwilymek kontzertuak emango ditu azaroaren 13, 21, 22 eta 23an Etxarri-Aranatzen, Iruñean, Irurtzunen eta Elizondon. (Elkarrizketa ingelesetik itzulia. Kantariaren webgunea: https://www.gwilymbowenrhys.com/hanes-bio)
